Ποιος φταίει για την έλλειψη φορολογικής συνείδησης;

Σύμφωνα με τις αντιλήψεις των κοινωνιολόγων, ο όρος συνείδηση υποδηλώνει την αίσθηση που έχει το άτομο σε ό,τι αφορά την ίδια τη συμπεριφορά του, τις ποιότητες του καλού και του κακού που εκδηλώνει αυτή η συμπεριφορά και τι συνεπάγεται μια τέτοια συμπεριφορά.

Ο Ε. Π. Παπανούτσος ( Ηθική, Γ΄ έκδοση, Ικαρος, 1979, σελίδα 273) παρατηρεί ότι «η ηθική συνείδηση προϋποθέτει την ψυχολογική συνείδηση, είναι όμως κάτι περισσότερο.

Είναι ένας ανώτερος βαθμός συνειδησιακής υπάρξεως και μια ξεχωριστή, θα λέγαμε, ποιότητα». Οι διοικούντες μάς έβαλαν πρόσφατα σε συνειδησιακά διλήμματα.

Εδώ και κάποιες ημέρες το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών βομβαρδίζει την ελληνική κοινωνία με μια πολυδάπανη εκστρατεία με καταχωρίσεις στην τηλεόραση και στις εφημερίδες και ακόμη με τεράστιες αφίσες στους πολυσύχναστους δρόμους της Αθήνας.

Καλεί τους έλληνες πολίτες να αποκτήσουν φορολογική συνείδηση διότι αυτή η συνείδηση είναι και κοινωνική συνείδηση. Κουβέντες βαριές, διότι αν αυτή η προτροπή ερμηνευθεί με κάποια ευρύτητα μπορεί να εκληφθεί ότι όσοι δεν έχουν φορολογική συνείδηση στερούνται και κοινωνική συνείδηση. Ε, δεν είναι έτσι τα πράγματα!

Αυτό αποτελεί επιπόλαια αντιμετώπιση μιας κατάστασης για την οποία άλλοι ευθύνονται. Παρόμοια εγχειρήματα έχουν επιχειρηθεί και στο παρελθόν από άλλες κυβερνήσεις με στόχο πάντα να παρακινήσουν τους Ελληνες να γίνουν συνεπείς φορολογούμενοι. Ολες οι απόπειρες δεν απέδωσαν τίποτε απολύτως διότι η φοροδιαφυγή δεν περιορίζεται με κηρύγματα και παραινέσεις.

Το πρόβλημα της φοροδιαφυγής είναι πολυσύνθετο φαινόμενο και οφείλεται σε ποικίλους λόγους.

Κατ΄ αρχάς η οικονομική ανέχεια, μετά η αδυναμία του ελεγκτικού μηχανισμού να επιτελέσει στοιχειωδώς τα καθήκοντά του και να συλλάβει τη φοροδιαφυγή που συντελείται στα μεγάλα εισοδήματα, ακόμη ο φόβος του πολιτικού κόστους και- γιατί όχι;- η έλλειψη φορολογικής συνείδησης.

Ποιος όμως φταίει γι΄ αυτό; Φταίει μόνο η ιδιοσυγκρασία του Ελληνα ή φταίνε και άλλοι για την έλλειψη φορολογικής συνείδησης; Είναι λοιπόν η έλλειψη φορολογικής συνείδησης αναμφίβολα ένας από τους λόγους της μεγάλης φοροδιαφυγής στην Ελλάδα.

Αλλά πώς είναι δυνατόν να έχουν φορολογική συνείδηση οι Ελληνες όταν το ίδιο το κράτος τούς αποτρέπει από το να είναι συνεπείς; Πώς είναι δυνατόν να έχουν οι Ελληνες φορολογική συνείδηση όταν το κράτος κάθε δύο-τρία χρόνια δίνει, έναντι πινακίου φακής, άφεση φορολογικών αμαρτιών με τη χωρίς έλεγχο περαίωση των φορολογικών τους υποθέσεων επιβραβεύοντας τους ανειλικρινείς φορολογουμένους;

Με τις ρυθμίσεις αυτές «κάθε ειλικρινής φορολογούμενος μετανιώνει για την εμπρόθεσμη και νομότυπη συμμόρφωσή του προς τις φορολογικές διατάξεις, η φορολογική συνείδηση αδυνατίζει και η φοροδιαφυγή γιγαντώνεται» (ΔΦΝ 1404).

Πώς είναι δυνατόν να υπάρχει φορολογική συνείδηση όταν η κλίμακα φόρου δεν τιμαριθμοποιείται, παρά την ύπαρξη σχετικής νομοθετικής ρύθμισης, και από την άλλη μεριά μειώνεται κατά 50% η φορολογία του εισοδήματος από την εκμετάλλευση δρομώνων ίππων, λες και όσοι εκμεταλλεύονται άλογα στον Ιππόδρομο είναι πένητες.

Πώς είναι δυνατόν οι Ελληνες να είναι συνειδητοί φορολογούμενοι όταν καταργείται το αφορολόγητο εισόδημα; Αφορολόγητο εισόδημα είχε θεσπιστεί για λόγους κοινωνικούς πάνω από μισό αιώνα από την εισαγωγή (το 1955) της προσωπικής προοδευτικής φορολογίας.

Το 2008 το κράτος έγραψε στα παλιά του τα παπούτσια τις συνταγματικές αρχές της φοροδοτικής ικανότητας και της ίσης μεταχείρισης των πολιτών καταργώντας το αφορολόγητο όριο της φτώχειας απλά και μόνο γιατί υπήρξε μεγάλη υστέρηση στα έσοδα. Πώς είναι ακόμη δυνατόν οι Ελληνες να είναι συνεπείς φορολογούμενοι όταν η φορολογούσα αρχή έχει αναγάγει το αλισβερίσι σε καθημερινότητα;

Ενδεικτικές περιπτώσεις κακομεταχείρισης των πολιτών αναφέρθηκαν. Υπάρχουν και άλλες ων ουκ έστιν αριθμός.

Ι. Κ. Σιωμόπουλος από το ΒΗΜΑ