Άρθρο του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου
Ο Αλέξης Τσίπρας συναναστρέφεται βασικούς φορείς του καπιταλισμού. Συνδιαλέγεται μαζί τους και δεν μιλά καν πλέον τη γλώσσα του αντικαπιταλισμού, τη γλώσσα, δηλαδή, της σύγκρουσης του σοσιαλισμού με τον καπιταλισμό. Είναι ένας ακόμη προδότης της αριστεράς ο Τσίπρας, λίγο πριν διεκδικήσει με αξιώσεις την κυβερνητική εξουσία στην Ελλάδα;
Δεν ξέρω τί είναι ο Τσίπρας, αυτό που γνωρίζω είναι πως με την αφήγηση της σύγκρουσης του σοσιαλισμού με τον καπιταλισμό δεν.......
κάνεις πολιτική, αλλά επανάσταση: Δεν κάνεις συμμαχίες για μεταρρύθμιση για αστικό εκδημοκρατισμό με κοινωνικά κριτήρια και παραγωγική αναδιάρθρωση, αλλά συμμαχία για την εγκαθίδρυση μιας μορφής δικτατορίας του προλεταριάτου. Αυτό θα μπορούσες να πετύχεις θεωρητικά με τέσσερις τρόπους: με τον μπολσεβικικό, τον αναρχοσυνδικαλιστικό, την γενική απεργία ή ακόμη και μέσω εκλογών (το τελευταίο άκρως αμφιλεγόμενο).
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να ορίσεις την έννοια και την μορφή της ανάπτυξης, δηλαδή από πού και πώς θα αντλήσεις υπεραξία για να διαμορφώσεις ένα επενδυτικό καθεστώς κάποιας μορφής εκβιομηχάνισης, ως το μεταβατικό στάδιο προς τον σοσιαλισμό. Να ορίσεις με άλλα λόγια το υποκείμενο και την δομή της εκμετάλλευσης. Αν δεν το κάνεις, προφανώς δεν είσαι σοβαρός. Είσαι παπατζής και λαϊκιστής ή απλώς θυμωμένος με εξεγερμένο υποσυνείδητο. Αν είσαι το τελευταίο, σε καταλαβαίνω και μάλλον σε εννοώ, αλλά θα ήμουν υποκριτής, αν ισχυριζόμουν πώς αυτό αποτελεί συνθήκη χειραφέτησης και επαναστατική, πολιτισμική δομή (έξη).
Για να μην μακρηγορούμε, η αφήγηση σοσιαλισμός εναντίον καπιταλισμού προϋποθέτει την κυριαρχία μιας συγκεκριμένης πολιτικής ηγεσίας, η οποία θα διακρίνεται από δύο διανοητικά χαρακτηριστικά ταυτόχρονα: θυμό (με την έννοια τουangry) και καλοδιαρθρωμένη σαφήνεια ως προς το μοντέλο ηγεμονίας και εκμετάλλευσης, ως διαδικασία προς τον σοσιαλισμό (με την έννοια του articulation). Δίχως καί τα δύο αυτά, καλύτερα να κάνεις αυτό που εμφανίζεται να πράττει ο Αλέξης, που πλέον αποβάλει τον «θυμό» για να κερδίσει λίγη διακυβερνητική «σαφήνεια», δίχως στην πραγματικότητα και δυστυχώς να έχει στο πλευρό του μια αυθεντικά «articulate» ελληνική διανόηση – έτσι, την ψάχνει απεγνωσμένα στο εξωτερικό, αν και εκεί μόλις τώρα σχηματίζεται με μετανεωτερικά χαρακτηριστικά!
Τι κάνει ο Αλέξης; Παύει σιγά-σιγά να παίζει με τις μεταρομαντικές λέξεις του αντικαπιταλισμού, τις αφοριστικές έννοιες που χρησιμοποίησε (παραδοσιακά) η αριστερά, ουσιαστικά μετά την Δεύτερη Διεθνή - μετά το 1917 - και αρχίζει να προσπαθεί να προσεγγίσει αφηγήσεις που χαρακτήρισαν την Σοσιαλδημοκρατική πολιτική οντολογία κατά την περίοδο της Δεύτερης Διεθνούς (1889-1917), δηλαδή, περίπου, από τον θάνατο του Μαρξ (1883) μέχρι την επανάσταση του Λένιν. Αυτές τις αφηγήσεις εντάσσει εντός του μετανεωτερικού πλαισίου (δομή) που έχει διαμορφωθεί στην Ευρώπη μετά την κατάρρευση του «υπαρχτού σοσιαλισμού» και την λεγόμενη - και ατελή -«επανένωση» της Ευρώπης με την μορφή της ΕΕ.
Αυτές οι αφηγήσεις χαρακτηρίζουν γενικά την σημερινή Ευρωπαϊκή Αριστερά και επιχειρούν να αρθρωθούν εναρμονισμένες στο πλαίσιο μιας γενικής αντιιμπεριαλιστικής - και όχι αντικαπιταλιστικής - αντιμονοπωλιακής αφήγησης, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια πανευρωπαϊκή αριστερή μεταρρύθμιση με ειρηνικά μέσα και στον εκδημοκρατισμό των θεσμών της ΕΕ με κατεύθυνση μια αποκεντρωμένη ευρωπαϊκή ομοσπονδία της μορφής: Social DemocraticFederation. Ti σημαίνει αυτό; Κάτι όχι απλό: εναλλακτική ηγεμονία με ήπιες πολιτικές και αναδιανομή υπέρ των δύο-τρίτων της κοινωνίας, σε ολόκληρη όμως την Ευρωπαϊκή δομή. Σημαίνει αυτό που έχω ορίσει στα γραπτά μου ως μεταμοντέρνα και μετανεωτερική «Keynes-Beveridge» προσέγγιση, η οποία όμως μεσο-μακροπρόθεσμα αν δεν επεκταθεί να καλύψει όλες τις επιμέρους χώρες της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης σε πρώτο στάδιο της Ουκρανίας και σε δεύτερο Ρωσία, Λευκορωσία και Τουρκία, με προοπτικές μάλιστα ακόμη μεγαλύτερης διεύρυνσης στον λεγόμενο χώρο της Ευρασίας, θα καταρρεύσει. Όπως σοσιαλισμό δεν θα μπορούσες ποτέ να κτίσεις με αειφόρα κοινωνικοοικονομικά υλικά σε μια χώρα, έτσι και σοσιαλδημοκρατία με την μορφή που εννοούσε μέρος της Δεύτερης Διεθνούς, δεν θα μπορούσες να έχεις σε μια χώρα. Η δομή της ΕΕ, ως κοινωνικός ασφαλώς, και όχι πολιτικός χώρος με την σημερινή διακυβερνητική μορφή, πράγματι θα μπορούσε να αποτελέσει τον σκελετό, το «σχήμα» κατά Pierre Bourdieu, για την διαμόρφωση ενός αυθεντικά Σοσιαλδημοκρατικού οικοδομήματος, που θα υπηρετούσε τον στόχο του αντι-ιμπεριαλισμού και αντι-μονοπωλιακού καπιταλισμού.
Επιχειρώ, σε αυτό το σύντομο άρθρο να βάλω τα πράγματα στη θέση τους και να ορίσω με μια μορφή κονστρουκτιβιστικού πραγματισμού την τάξη πραγμάτων που διαχωρίζει με σαφήνεια δυο αφηγήσεις. Την αντικαπιταλιστική από εκείνη την αντιιμπεριαλιστική-αντιμονοπωλιακή. Όποιος μπερδεύει αυτά τα δύο χρησιμοποιεί την ιστορία όχι ως εκσκαφέα της πολιτικής συνείδησης, αλλά ως οδοστρωτήρα. Είναι πρόδηλο πως αυτό έχουν ανάγκη να κάνουν οι σημερινοί οικονομιστές της κεντροδεξιάς και κεντροαριστεράς, όπως παραδοσιακά οι φασίστες που στην Ελλάδα, επίσης παραδοσιακά, εμφανίζονται ενδεδυμένοι με την ελληνική σημαία και ως προπαγανδιστές του εθνικισμού με φυλετικά και παραμορφωμένα πολιτισμικά χαρακτηριστικά. Είναι όμως ανάγκη να το πράττουν κομμουνιστές ή/και αναρχικοί;
Είναι, στο βαθμό που παραμένουν «angry», πικραμένοι και πληγωμένοι από την ιστορική εξέλιξη, την «αδικία» με κάποια έννοια, που υφίστανται στο πλαίσιο της Ευρώπης αλλά και στο στενό ελληνικό πλαίσιο. Για να το ξεπεράσουν θα πρέπει να μετατραπούν σε «articulate». Θα παραμείνουν όμως τότε θυμωμένοι-αντικαπιταλιστές; Εδώ δεν γνωρίζω την απάντηση. Αν ωστόσο κρίνω από τον εαυτό μου, θα έλεγα πως όχι… και αυτό δεν θα ήταν καλό για την πορεία προς τον σοσιαλισμό, έτσι τουλάχιστον όπως την είδε και την όρισε ο Μαρξ. Απαιτούνται και τα δύο σε ισορροπία μεταξύ τους, σαν την ισορροπία μεταξύ ισότητας και ελευθερίας.
Είναι παράδοξο, αναγνώστη μου, να είσαι και «angry» και «articulate» ταυτόχρονα. Αλλά μόνον έτσι μπορείς να συμβάλεις αντικειμενικά και πρωταγωνιστικά στην κοινωνική αλλαγή με σοσιαλιστική προσέγγιση: ή στο πλαίσιο του αντικαπιταλισμού, ή σε εκείνο του αντι-ιμπεριαλισμού / αντι μονοπωλιακού καπιταλισμού, ή ακόμη σε εκείνο του αντι-γερμανισμού με την έννοια του Germandom, που επιχειρείται σήμερα να εγκαθιδρυθεί δια των πολιτικών μεθοδεύσεων κυρίως στην ευρωζώνη.
Είναι τελικά ο Αλέξης Τσίπρας αντιιμπεριαλιστής, πολέμιος των μονοπωλίων και αντίπαλος του σύγχρονου γερμανισμού στην Ευρώπη; Είναι, αλλά όχι πλέον αρκετά «angry», ούτε βαθιά «articulate». Μόνον που το πρόβλημα αυτό δεν είναι προσωπική του αδυναμία, αλλά γενικότερο χαρακτηριστικό της σύγχρονης, αναδυόμενης Ευρωπαϊκής Αριστεράς. Κοιτάξτε, η αριστερά του προηγούμενου αιώνα αναδύθηκε και πρόσφερε στον εμπλουτισμό της κοινωνίας και του πολιτισμού, σκοτώνοντας τον Διαφωτισμό και τον μεταθεοσοφικό ρομαντισμό, αναγεννώντας την πίστη ως κοινωνικοοικονομικό φαινόμενο και όχι με την έννοια της «πίστης στον Θεό». Σήμερα η ευρωπαϊκή αριστερά για να προσφέρει κάτι προς την προοδευτική, ανθρωπιστική και ειρηνική εξέλιξη της ανθρωπότητας, πρέπει να σκοτώσει την πίστη γενικώς, ξανανταμώνοντας σε αυτό το σημείο με τις αρχέγονες βιοπολιτικές και βιοοικονομικές προσεγγίσεις του Διαφωτισμού. Αυτό θα ενίσχυε το «articulation», όπως το εννοώ, ακολουθώντας στο σημείο αυτό την προσέγγιση του Louis Althusser. Προφανώς, αυτό δεν θα είχε καμία σχέση με την αντίληψη της επανάστασης και την αντίληψη ηγεμονίας που επικράτησε στους αριστερούς που ακολούθησαν την λενινιστική αφήγηση από τον προηγούμενο αιώνα μέχρι τις ημέρες μας. Και αυτό φαίνεται να προκαλεί μία μορφή κατάθλιψης στον αριστερό.
Μεταξύ μας, μετά την εξάτμιση της αριστερής διανόησης και του αριστερού ακτιβισμού που συνδέθηκε με τον Μάη του 68, ολόκληρη η αφήγηση της αριστεράς θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «η αριστερά της κατάθλιψης». Ήταν η αριστερά που εμφανιζόταν με θεατρινίστικο τρόπο θυμωμένη και με επιτηδευμένο σνομπίστικο τρόπο «articulate», δίχως σοβαρή πολιτική ουσία. Ήταν η καρικατούρα της επανάστασης και η καρικατούρα του αντικαπιταλισμού, που κατασκευαζόταν με τα αντιδραστικά υλικά του συνωμοτισμού, του σεχταρισμού και του αριστερίστικου λαϊκισμού. Ήταν η αριστερά του αδιεξόδου.
Η αριστερά του Αλέξη Τσίπρα που επιχειρεί να εναρμονιστεί σε μία φρεσκοδομούμενη Ευρωπαϊκή Αριστερά, δεν γνωρίζω αν με όρους πρακτικής πολιτικής θα μπορούσε να υπερβεί το συγκεκριμένο αδιέξοδο. Κατά την γνώμη μου αυτό θα μπορούσε να συμβεί μόνον στον βαθμό που η διανόηση και η σύγχρονη ευρωπαϊκή πολιτική ελίτ της αριστεράς είναι αποφασισμένες να ξεφύγουν από το φάσμα της «πίστης», του παρτιζανισμού και των στρατοπέδων και να προχωρήσουν στην άρθρωση μιας Κοινωνικής Θεωρίας για τον Ευρωπαϊσμό, που ουσιαστικά θα ακυρώνει την έννοια περί ηγεμονίας του λενινισμού, για να οδηγήσει σε νέες αποκρυσταλλώσεις περί εναλλακτικής ηγεμονίας, που θα στηρίζονται σε νέους θεσμούς αυξημένης δημοκρατικής συμμετοχής για την λήψη των αποφάσεων (:άνοιγμα στην κοινωνία). Αυτό σημαίνει ένα νέο θεσμικό εγχείρημα για την προώθηση του πλουραλισμού σε ολόκληρη την Ευρώπη, σε ένα αντιιμπεριαλιστικό και αντιμονοπωλιακό πλαίσιο που ουσιαστικά θα εξασθενεί τους πατριαρχικούς θεσμούς κυριαρχίας και διακυβέρνησης.
kafeneio
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου