«ΔΝΤ και Ε.Ε. θα σκοτώσουν τον ασθενή»

Στον ΧΡΟΝΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟΥ

ΓΙΑΤΙ κινδυνεύει η παγκόσμια οικονομία, και κυρίως οι ανεπτυγμένες οικονομίες, με ύφεση διπλής βουτιάς; Γιατί έχουν αποτύχει τα κρατικά προγράμματα στήριξής της; Ριζοσπαστικές απαντήσεις δίνει ο διεθνούς φήμης οικονομολόγος Steve Η. Hanke.

Για την περίπτωση της Ελλάδας θεωρεί ότι οι «γιατροί» του ΔΝΤ και της Ε.Ε. που επιβλέπουν τον ασθενή μάλλον θα τον σκοτώσουν στο τέλος με τις θεραπείες που εφαρμόζουν και βλέπει την αναδιάρθρωση ως αναπόφευκτο μέρος για την τελική αντιμετώπιση του χρέους. 

Τα αρχικά προγράμματα στήριξης της οικονομίας δεν απέφεραν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Τι έχει πάει στραβά και βρίσκεται η παγκόσμια οικονομία σε καταστροφική πορεία;

Επιτρέψτε μου να αναφερθώ πρωτίστως στο θέμα της αποτυχίας των κυβερνητικών προγραμμάτων ανάκαμψης της οικονομίας, χρησιμοποιώντας ως σημείο αναφοράς αυτά της αμερικανικής κυβέρνησης, δεδομένου ότι η κρίση ξεκινάει από τις ΗΠΑ και εκεί παρήχθησαν τα μεγαλύτερα προγράμματα στήριξης και ανάκαμψης της οικονομίας.

 Εξετάζοντας όλα όσα έχουν ειπωθεί και όσα έχουν γίνει έως τώρα, αυτό που μένει είναι ότι οι λανθασμένες πολιτικές και οι κυβερνητικές αποτυχίες συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό στο ξέσπασμα της κρίσης καθώς επίσης και σε όσα συμβαίνουν τώρα. Εντούτοις, από την άποψη της κυβέρνησης Ομπάμα, για παράδειγμα, ο υποτιθέμενος ένοχος των σημερινών προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε είναι οι τραπεζίτες, οι επιχειρηματίες, οι κερδοσκόποι και φυσικά οι ξένοι, με την Κίνα να έχει βέβαια αντικαταστήσει την Ιαπωνία ως στόχος.

Η αλήθεια είναι ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) φέρει μεγάλη ευθύνη γι’ αυτό που συνέβη πριν και μετά από την κρίση. Δίχως τη Fed να οδηγεί τεχνητά τα επιτόκια σε χαμηλά επίπεδα, οι κερδοσκόποι που κυνηγούν υψηλές αποδόσεις δεν θα είχαν δει ποτέ το φως της ημέρας.

Υπήρξαν άλλες κυβερνητικές αποτυχίες που συνέβαλαν, για παράδειγμα, στο να σκάσουν φούσκες στα περιουσιακά στοιχεία και στις κτηματομεσιτικές αγορές. Αλλά ο κύριος υπαίτιος ήταν η Fed και η νομισματική πολιτική που ακολούθησε. Μεταξύ άλλων, ήταν η νομισματική χαλαρότητά της που οδήγησε στην πτώση του δολαρίου έναντι του ευρώ και στη δραματική άνοδο στις τιμές αναλώσιμων αγαθών, που κλιμακώθηκε τον Ιούλιο του 2008.

Σχετικά με τα προγράμματα στήριξης και ανάκαμψης της οικονομίας, θεωρείτε ότι η κεϊνσιανιστική λογική που έχουν ευθύνεται για την αποτυχία τους;

Η λογική τους κεϊνσιανισμού και οι αποκαλούμενες δαπάνες για την ανάκαμψη της οικονομίας πρέπει να πεταχτούν στον σκουπιδοτενεκέ. Οταν οι κρατικές δαπάνες φτάνουν σε νέα, πρωτοφανή (από το 1969) επίπεδα, οι φορολογούμενοι πολίτες γίνονται πολύ ανήσυχοι, ιδιαίτερα εάν οι δαπάνες εφαρμόζονται όταν η δημοσιονομική θέση μιας χώρας είναι αδύναμη. Οπως ήταν αναμενόμενο, το σχετικό πρόγραμμα της κυβέρνησης Ομπάμα δεν απέδωσε (αν και κάποιοι οικονομολόγοι όπως ο Κρούγκμαν θέλουν να περάσουν το μήνυμα ότι αυτό έγινε επειδή τα μέτρα που πάρθηκαν δεν ήταν αρκετά, δηλαδή δεν έγιναν περισσότερες δαπάνες από όσο ήταν ανάγκη να γίνουν). Στην πραγματικότητα, το πρόγραμμα κρατικών δαπανών αφαίρεσε από την οικονομική ανάπτυξη. Οπως έδειξε ο καθηγητής Harald Uhlig του Πανεπιστημίου του Σικάγου, σε μελέτη του που δημοσιεύθηκε στην Αμερικανική Οικονομική Επιθεώρηση τον Μάιο του 2010, συνολικά 3,40 δολάρια χαμένης παραγωγής συνδέονται με κάθε δολάριο κρατικής δαπάνης. Ετσι, ο πολυ-διαφημισμένος δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής είναι αρνητικός, όχι θετικός.

Διαφέρετε από τους περισσότερους οικονομολόγους σχετικά με την αξιολόγησή της ελληνικής κρίσης χρέους, οπότε, πείτε μας πώς, κατά την άποψή σας, μπήκε η Ελλάδα στο σπιράλ θανάτου όπου βρίσκεται τώρα;

Η Ελλάδα ήταν μια κλασική περίπτωση όπου γίνονται υποσχέσεις για παροχές όταν δεν υπάρχουν τα μέσα για να πληρωθεί ο λογαριασμός. Αυτό δημιούργησε μια δημοσιονομική κρίση και μια κρίση χρέους, μια πραγματική δημοσιονομική ωρολογιακή βόμβα, που τελικά εξερράγη. Πολλοί άνθρωποι στην Ευρώπη ήξεραν γι’ αυτό, αν και κανένας δεν μιλούσε. Οταν η κρίση ήρθε στην επιφάνεια, η αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης ήταν επίσης πολύ ενδιαφέρουσα (για να το θέσω ευγενικά). Κάλεσε μερικούς εξωτερικούς συμβούλους (ο Joseph Stiglitz ήταν ένας από αυτούς) και ξεκίνησε ένα παιχνίδι κατηγοριών. Ο πρωθυπουργός Παπανδρέου ξεκίνησε να κατηγορεί τους πάντες και τα πάντα. Αρχικά ευθύνονταν οι κερδοσκόποι και στη συνέχεια μετέφερε την ευθύνη προς τους συναδέλφους του στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Αφού κατηγόρησε τους ξένους για όλα τα προβλήματα της Ελλάδας, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ κάλεσε τους ξένους γιατρούς για θεραπεία. Σ’ αυτήν την περίπτωση δεν ήταν μόνο το ΔΝΤ, αλλά και οι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες της Ε.Ε. Αλλά αυτό μπορεί τελικά να είναι μια περίπτωση όπου οι γιατροί σκοτώνουν τον ασθενή.

Τι έκαναν οι ξένοι γιατροί; Αρχισαν όχι από εκεί που έπρεπε, με την αναδιάρθρωση του χρέους, αλλά με ένα τυποποιημένο πρόγραμμα λιτότητας που εφαρμόζει παντού και πάντα το ΔΝΤ και με το οποίο απαιτεί από την κάθε κυβέρνηση να κόψει τις δημόσιες δαπάνες και να αυξήσει τους φόρους. Αντίθετα από τη γειτονική Βουλγαρία, που έκανε το σωστό με το να αρνηθεί την αύξηση του ΦΠΑ, η Ελλάδα έχει ήδη αυξήσει δύο φορές τον ΦΠΑ από την ημέρα της κρίσης.

Η δική σας πρόταση για τη σωστή αντιμετώπιση της κρίσης του ελληνικού χρέους ήταν ένα big bang. Τι ακριβώς περιλαμβάνει αυτή η εναλλακτική πρόταση, που ακούγεται κάπως τρομακτική;

Ως μέρος του big bang, η Ελλάδα έπρεπε να ξεκινήσει με την αναδιάρθρωση του χρέους. Αλλά έπρεπε επίσης να έχει εφαρμόσει μια δημοσιονομική προσαρμογή από την άποψη της προσφοράς (supply-side policies). Αυτό σημαίνει περικοπές στις κρατικές δαπάνες αλλά και αλλαγές στο φορολογικό καθεστώς. Η Ελλάδα έπρεπε να εφαρμόσει ενιαίο ποσοστό ΦΠΑ. Τώρα διατηρεί τρεις διαφορετικές κλίμακες, κάτι που είναι βέβαια συνηθισμένο στην Ευρώπη.

Επιτρέψτε μου να κάνω ένα σχόλιο για την υποτίμηση. Υπάρχουν αρκετοί που ξεπλένουν τα χέρια τους λέγοντας «το πρόβλημα με την Ελλάδα είναι ότι έβαλε πάνω της τον ζουρλομανδύα του ευρώ και, από τη στιγμή που δεν μπορεί πλέον να προβεί σε υποτίμηση της δραχμής, δεν μπορεί να κάνει τίποτα, είναι παγιδευμένη».

Αλλά υπάρχει κάτι που μπορούν να κάνουν οι Ελληνες. Μπορούν να μειώσουν το συνολικό κόστος της εργασίας κατά 22%, απλά μειώνοντας τη συνεισφορά των εργοδοτών επί του συνολικού μισθού. Αυτό το μέτρο, μαζί με την εφαρμογή ενός ενιαίου ΦΠΑ, θα ισοδυναμούσε με το 44% μιας υποτίμησης του νομίσματος. Η τελευταία, εκτός των άλλων, θα προκαλούσε και μεγάλες πληθωριστικές τάσεις και μαζική χρεοκοπία στον ιδιωτικό τομέα.

WHO is who ?

Ο Steve Η. Hanke είναι καθηγητής Εφαρμοσμένων Οικονομικών και συν-διευθυντής του Ινστιτούτου Εφαρμοσμένων Οικονομικών και Μελέτης της Επιχείρησης στο Πανεπιστήμιο John Hopkins στις ΗΠΑ και διακεκριμένος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Pelita Harapan, στην Τζακάρτα της Ινδονησίας. Είναι μέλος της Επιτροπής Διεθνών Συμβούλων στην Τράπεζα του Κουβέιτ και μέλος του Συνεδρίου Χρηματοοικονομικών Συμβούλων στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Στο παρελθόν, έχει διδάξει οικονομικά στο Μπέρκλεϊ και διετέλεσε επικεφαλής οικονομολόγος του Συμβουλίου Οικονομικών Συμβούλων την περίοδο 1981-82, κρατικός σύμβουλος της Λιθουανίας το 1994-96 και του Μαυροβουνίου το 1999-2003 και σύμβουλος των προέδρων της Βουλγαρίας (1997-2002), της Βενεζουέλας (1995-96) και της Ινδονησίας. Το 1998 διακρίθηκε ως ένας από τους ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο από το «World Trade Magazine».

http://www.enet.gr/?i=arthra-sthles.el.interviews&id=221004