Οικονομία, ειρήνη και φιλότιμο…

Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου

 

Τι είπατε; Οικονομία, ειρήνη και φιλότιμο δεν πάνε μαζί; Δεν ανήκω σε αυτούς που θα πουν «δεν είναι έτσι, επειδή έτσι νομίζετε»!  Ανήκω σε εκείνους που θα πουν: είναι έτσι, επειδή ακριβώς έτσι νομίζεις, δυστυχώς!   

Τα πάντα είναι έτσι, επειδή, ακριβώς, έτσι νομίζεις. Όλα είναι καταστάσεις του μυαλού μας και εξαρτώνται από την διαδικασία της νόησης. Όλα είναι αντιληπτικές δομές μέσα σε ένα ηθικό πλαίσιο. Εδώ είναι το ζήτημα… το πλαίσιο! Εντός αυτού αντιμετωπίζεται και η ελληνική κρίση που προβληματίζει τον γράφοντα, στην συγκυρία, ως πολιτική ......

αφήγηση και πολιτική πρακτική, όλων των παραγόντων που εμπλέκονται σε αυτήν.  

Το τρέχον ηθικό πλαίσιο είναι αυτό που διαμορφώνει το κανάλι της αντίληψης και της αίσθησης της πραγματικότητας. Η αντίληψη και η αίσθηση είναι υποκειμενικοί παράγοντες δόμησης της πραγματικότητας και δεν συμπίπτουν ακριβώς από άνθρωπο σε άνθρωπο. Το ηθικό πλαίσιο, ωστόσο είναι αντικειμενικό, ασχέτως πώς αξιολογείται υποκειμενικά και πως εσωτερικεύεται ως δυναμική δράσης. Το ηθικό είναι πολιτικό, κατεξοχήν πολιτικό!

Αυτό δεν καταλαβαίνει ο δεξιός και αυτό δεν κατάλαβε ο επιπόλαιος μαρξιστής, μελετώντας τον Μαρξ. Δεν λέω, φταίει και ο ίδιος ο Μαρξ, ο οποίος επιχειρώντας να δώσει στην φιλοσοφία μια επαναστατική διάσταση, να την ξεπεράσει, υπερβαίνοντας την ηθική της, κατέληξε να παρεξηγηθεί ο ίδιος από πολλούς μελετητές του και ακόμη περισσότερους «οπαδούς» του. Οι ουτοπικοί κομμουνιστές και οι αναρχικοί εδώ φάνηκαν σοφότεροι. Όλα είναι πολιτική διαδικασία, εντός της οποίας διαμορφώνονται τα οικονομικά συστήματα, ο πολιτισμός και η διακυβέρνηση, δηλαδή συνολικά το ηθικό πλαίσιο της δράσης. 

Προσοχή, δεν λέω «όλα είναι πολιτική» ως δομή, δηλαδή σχέση παραγόντων ισχύος, αλλά «όλα είναι πολιτική διαδικασία». Όλα είναι «πώς». Αν προσθέσεις και το «γιατί» τα χάλασες! Χρήσιμα και τα δυο, απαραίτητα, αλλά χωριστά «δουλεύονται» διανοητικά, μεθοδολογικά.  Αν πεις εξετάζω ταυτόχρονα στην ίδια υπόθεση το «πώς, το «γιατί» και το διότι» μπορεί να είσαι σωστός για τον φιλόλογο, όχι όμως για την πολιτική σου ύπαρξη.  Είσαι ικανός για «έκθεση ιδεών» ή προπαγάνδα , αλλά όχι για την μελέτη της αρχαιολογίας και γενεαλογίας των ιδεών και την πρακτική (υλική) διαδικασία [βιο-οικονομική την αποκαλώ εγώ], που τελικά θα τις σχετικοποιήσει και θα τις μετουσιώσει σε αντικειμενικό, ηθικό πλαίσιο.

Την δεξιά, λοιπόν, στην Ελλάδα την «κατατρώει» ο απολιτικός ηθικισμός της, δηλαδή η ηθικοκρατία της και η ηθικολογία της στη βάση μιας συγκεκριμένης  ρατσιστικής μυθοπλασίας περί έθνους, της θρησκευτικής πίστης και της αταξικής οικογένειας, ενώ παράλληλα δοξάζει και τιμά την αήθεια των αγορών. Από την άλλη, την αριστερά «κατατρώει» ο τακτισμός του Λένιν: όσο χειρότερα τα πράγματα, τόσο καλύτερα για εμάς. Άρα, προσβλέπουμε, εμμέσως ασφαλώς, σε αυτούς που θα μπορούσαν να τα κάνουν χειρότερα, έτσι ώστε να πληγεί ασφυκτικά ο λαός και να επαναστατήσει, υπό την καθοδήγησή μας φυσικά!    

Κοιτάξτε, θέλω να είμαι σαφής: ηθική, ως συγκεκριμένη μορφή συστηματοποίησης του ήθους, είναι η αφήγηση του «πώς» και όχι του «γιατί». Το νόημα προκύπτει από το «πώς» και όχι το «γιατί», από την διαδικασία και όχι τον στόχο ή την αφηρημένη ιδεολογία. [Εδώ συναντώ και τον Μαρξ πριν μετακομίσει απέναντι στο Βρετανικό νησί]. Αυτή είναι η μεγάλη παρεξήγηση της νεωτερικότητας που πρέπει να λυθεί στην εποχή μας, για να προχωρήσουμε σε μια κοινωνία υψηλότερου εναρμονισμού ισότητας και ελευθερίας, δίχως προηγουμένως τραγική κοινωνική οπισθοδρόμηση. Αυτή είναι και η παρεξήγηση που ταλαιπωρεί όσους προσεγγίζουν δημιουργικά την ελληνική κρίση της συγκυρίας. Δεξιοί και αριστεροί, αδιακρίτως, είναι «θύματα» του Ντοστογιέφσκι, ο οποίος το νόημα της ζωής το αναζητεί στο «γιατί άραγε ζούμε», ξεπερνώντας το «τι είναι η ζωή». Τραγικό λάθος! Αυτό «κάνει» θεοσοφία, ή μια μορφή ιδεαλιστικής φιλοσοφίας, ενώ εξυπηρετεί τον δογματισμό, τον ηγεμονισμό, τον ατομικισμό ίσως και ποτέ την διάθεση για ριζική, ορθολογικοποιημένη τεχνολογικά και θεσμικά αλλαγή, με κριτήριο την ενσυνείδητη, κοινή δράση χειραφετημένων υποκειμένων, που επιζητούν μια νέα κοινωνική δομή ισότητας για να αναπτύξουν την ελευθερία τους. 

Το «πώς» διαμορφώνει το ηθικό πλαίσιο της ύπαρξης, ενώ το «γιατί» νομιμοποιεί πολιτικά (Αριστερά) ή μεταφυσικά (Δεξιά) το «Είμαι». Να, γιατί το «γιατί» καταλήγει να είναι έκφραση ηθικισμού. Το «πώς» στην ελληνική κρίση, είτε ως αφήγηση και πρακτική του κυβερνώντος δικομματισμού, είτε ως αφήγηση και πρακτική της αριστερής ή δεξιάς αντιπολίτευσης φανερώνει το ηθικό πλαίσιο εντός του οποίου παράγεται ιδιαίτερο νόημα και δυναμική δράσης. Αυτό το «πώς» είναι η πραγματικότητα, το αντικειμενικό, το …δικό μου «εργαλείο» προσέγγισης της κρίσης και διαμορφωτής προτάσεων αριστερής μεταρρύθμισης, στη θέση της νεοφιλελεύθερης μεταρρύθμισης υπό την αιγίδα και επιτροπεία της τρόικας.

Αυτό απομυθοποιεί δομικά την μεταπολίτευση του 1974, όπως και τους φαιδρούς έλληνες φασίστες ή εξτρεμιστές του νεοφιλελευθερισμού που ζητούν σήμερα άγαρμπα - δίχως ίχνος κοινωνιολογικής γνώσης και επιστημονικής συγκρότησης - και ύπουλα – εκμεταλλευόμενοι την φτωχοποίηση σε συνδυασμό με την κρίση στην διαχείριση του μεταναστευτικού ρεύματος που εγκλωβίζεται στην χώρα μας -  να πάρουν την ρεβάνς από την αποτυχία τους να κυριαρχήσουν την περίοδο του μεσοπολέμου, όπως και την περίοδο της μεγάλης μεταβολής στην σχέση της καπιταλιστικής δύσης με τους «υπαρκτούς σοσιαλισμούς» των «σοσιαλ-αυτοκρατοριών» (Ρωσίας και Κίνας) της ανατολής [αναφέρομαι στη Χούντα που έστησαν οι ΗΠΑ στην Ελλάδα το 1967). 

Η μελέτη και αναλυτική κριτική του «πώς» της ελληνικής κρίσης, με την γενική μορφή που το προσδιόρισα, καταλήγει στο ηθικό συμπέρασμα: αναγνώστη, πάσχουμε από δραματική κρίση φιλότιμου. Πάσχουμε από δραματική κρίση (έλλειψη θα μπορούσαν να την χαρακτηρίσουν άλλοι και «έλλειμμα» κάποιοι που επέβαλαν την οικονομιστική αφήγηση παντού, ξεχαρβαλώνοντας κάθε έννοια ηθικού πλαισίου) αξιοπρέπειας, τιμής, υπερηφάνειας, εντιμότητας, ευσυνειδησίας, συνέπειας, στρουκτούρας –  πες το όπως θέλεις! 

Δίχως φιλότιμο δεν «δένει» η οικονομία με την ειρήνη. Δίχως φιλότιμο δεν έχει έννοια η δημοκρατία. Μόνον που εσύ έμαθες και διαδίδεις πως οικονομία, ειρήνη και φιλότιμο δεν πάνε μαζί! Έτσι πράγματι συμβαίνει, αφού έτσι πιστεύεις, και αυτό είναι το πρόβλημα πίσω από το πρόβλημα της δημοκρατικής κρίσης στον τόπο μας. Αν ξάφνου πεις: «για ένα φιλότιμο ζει ο άνθρωπος», τα πάντα μέσα σου και «έξω» σου θα έχουν αλλάξει. Θα έχεις έρθει στον κόσμο του «πώς». Θα έχεις ως συνείδηση και αίσθηση δομήσει το φρούριό σου, το ηθικό πλαίσιο της δράσης σου, εντός του οποίου θα λάβουν διαφορετικό νόημα τα πάντα. Ένα κοινωνικό νόημα, αναγνώστη μου, που ΔΕΝ θα χωρά τον ρατσιστικό απανθρωπισμό, τον χυδαίο απανθρωπισμό της «θεότητας-αγορά» και τον απατεώνα πολιτικάντη, που υπάρχει είτε μέσω του πελατειακού καθεστώτος, είτε μέσω του κορπορατισμού. Θα είσαι ένας αριστερός ασχέτως αν αυτοπροσδιορίζεσαι έτσι!

Αντί να λες σαχλαμάρες του τύπου «οι αριστεροί και η αριστερή ιδεολογία μας οδήγησαν στην πτώχευση του κράτους και των τραπεζών και στην εσωτερική υποτίμηση» θα καταλάβαινες πως το πρόβλημα ήταν το «πώς», η πολιτική διαδικασία, το ηθικό πλαίσιο της μεταπολίτευσης του 1974 και ιδιαίτερα ή απόλυτη έλλειψη/ανεπάρκεια/κρίση φιλότιμου κατά την ύστερη φάση της. Το πρόβλημα ήταν και είναι η απόλυτη αλλοτρίωση της συνείδησης και του υποσυνειδήτου του Έλληνα από το πολιτικό σύστημα και τα ΜΜΕ της διαπλοκής που δόξασαν και δοξάζουν τους «αφιλότιμους» και τους υποκριτές καραγκιόζηδες όλων των μορφών. Τον επαρχιωτισμό και την απομίμηση. Επαρχιωτισμός, μνησικακία, μικρότητα, ζηλοφθονία, «κλειδαρότρυπα», κουτσομπολίστικη περιπτωσιολογία και απομίμηση δεν δουλεύουν με την αριστερή ιδεολογία και κοσμοαντίληψη. Βρίσκονται εκτός του ηθικού πλαισίου της αριστεράς, ενώ μια χαρά βολεύονται στο δεξιό πλαίσιο. Με αυτά φτιάχνεις αγορά, φτιάχνεις φασισμό, νομενκλατούρα, κόμμα, μπορεί και «σπίτι στα καμένα» ή «κανάλι πανελλαδικής εμβέλειας», αλλά όχι πολιτική συνείδηση ισότητας και ελευθερίας. 

Δεν φταίει λοιπόν καμία αριστερά! Η επαρχιώτισσα συμπλεγματική κεντροδεξιά και κεντροαριστερά που «το έπαιξε» και σε κάποιο βαθμό ακόμη «το παίζει» αριστερά για να εμφανίζεται μοντέρνα, μάλιστα! Αυτή/αυτές πράγματι είναι ένοχη/ες για το «πώς» της κατάντιας μας! Προφανώς ευθύνες έχουν και όλες οι αριστερές ηγεσίες, οι οποίες προσέδωσαν στο φιλότιμο στρεβλά ταξική και κομματική διάσταση, υποτάσσοντας το «πώς» στο «γιατί». Και ερχόμαστε σήμερα να λέμε είναι ο «αφιλότιμος καπιταλισμός, ηλίθιε» για να εννοήσουμε την αποσύνθεση ενός καθεστώτος (ως ταυτόχρονα ηθικό ολοκλήρωμα της δεξιάς και αριστεράς στην Ελλάδα) πάνω από το πτώμα του οποίου πετούν κράζοντας νεοναζιστικά όρνια. Πώς θα ανασυστήσουμε το φιλότιμο ως πολιτικό ολοκλήρωμα, είναι αναγνώστη μου, σήμερα το ζήτημα. Αυτό πράγματι θα συνδέσει την εθνική μας οικονομία με την αγορά και την ειρήνη, υπηρετώντας την παραγωγική αναδιοργάνωση και τον εκδημοκρατισμό. Αυτό θα έδιωχνε μακριά και τα …όρνια, παράλληλα με την τρόικα.

 

 

 

καφενειο