Φόβος, στόμα- δάκτυλα και φαντασία (ποιος homo sapiens;)

 

                                                                  του Σωτήρη Γλυκοφρύδη

            Βλέποντας από άλλη σκοπιά τον άνθρωπο, μπορεί να χαρακτηριστεί σαν ένα κατεξοχήν φοβισμένο ον, μια και το συναίσθημα που τον κυριαρχεί είναι ο φόβος. Με κλάμα κάνει αισθητή την παρουσία του στη ζωή και με φόβο ξεψυχάει. Η βασική αιτία είναι πως νιώθει αδύναμος και μόνος στο πιο απόμακρο σκαλί της δημιουργίας. Ο άνθρωπος είναι μοναχικό ον, ρέπει στην κοινωνικότητα για την ασφάλειά του. Για να επιβιώσει χρειάστηκε να εκμεταλλευτεί στο έπακρο την ισχνή παρακαταθήκη των προσόντων του.

           

            Προσόν είναι ό,τι προτάσσει ένα ον για να επιβιώσει. Για παράδειγμα, τα αιχμηρά δόντια και νύχια με το αιλουροειδές σώμα είναι τα προσόντα για την τίγρη, ενώ στα αυτιά, στα πόδια και στο αναπαραγωγικό σύστημα βασίζεται ο λαγός για την επιβίωσή του. Οι ιοί χωρίς την ικανότητα μεταλλαγής θα ήταν ιδιαίτερα ευάλωτοι, χωρίς μεγάλο αριθμό απογόνων το θαλάσσιο οικοσύστημα θα είχε καταρρεύσει. Η επικράτηση των διαφόρων μορφών που εμφανίζονται σε εποχές και τόπους είναι αποτέλεσμα διεξόδου της λίμπιντο και αναγωγής προσόντων.

            Ας επικεντρωθούμε στον πρόγονο του σημερινού ανθρώπου, ο οποίος εμφανίστηκε στο σκηνικό της Γης πριν από 3,5 περίπου εκατομμύρια χρόνια,  για να εξετάσουμε τι είναι αυτό που τον έκανε τελικά να επικρατήσει.

            Στην αρχή της εξελικτικής διαδρομής του, μικρές διαφορές πρέπει να τον διέκριναν από τ’ άλλα είδη του κυρίως κορμού των πιθηκοειδών στον οποίο ανήκε. Είναι θηλαστικά αδύναμα, αναπαράγονται δύσκολα, με λίγους απογόνους και κινδυνεύουν από πλήθος εχθρών, ακόμη και από το ίδιο τους το είδος. Για το λόγο αυτό προτιμούν την όρθια στάση, ώστε να παρατηρούν γύρω τους και να διαφεύγουν.

Κατασκευαστικά διακρίνονται για τα επιδέξια άνω άκρα και το εκφραστικό στόμα τους, περιοχές όπου υπάρχει έντονη νευρομυϊκή συναρμογή και ιδιοδεκτικότητα. Ξεφλουδίζουν την τροφή, ξεψειρίζονται με τις ώρες, βγάζουν ιδιαίτερες κραυγές κι εκδηλώνουν με γκριμάτσες τα συναισθήματά τους.

            Ανατέμνοντας τον ανθρώπινο εγκέφαλο, παρατηρούμε ότι οι περιοχές του φλοιού, οι οποίες ευθύνονται για την κίνηση, παρουσιάζουν γιγαντισμό στις περιοχές που αντιστοιχούν η στοματική κοιλότητα και η άκρα χείρα. Νευρο-μυο-λειτουργικά ο άνθρωπος παρουσιάζεται σαν μια καρικατούρα ελάχιστου σώματος, με μεγάλα χέρια, μεγαλύτερα δάχτυλα και τεράστιους αντίχειρες, με μεγάλα μάτια, μεγαλύτερα χείλη, υπερμεγέθεις φωνητικές χορδές και γλώσσα. Σε αυτά τα χαρακτηριστικά βασίστηκε και αυτά έχει προτάξει για την επιβίωσή του.

            Με φωνή και κίνηση χεριών κάνει αισθητή την παρουσία του στη ζωή, ενώ τα μάτια θ’ ανοίξουν μετά – αν και το φαινόμενο αυτό τελευταία έχει παρακμάσει. Η αγαπημένη θέση του αντίχειρα στο στόμα, μπορεί να εκληφθεί και ως προετοιμασία των προσόντων, ανάλογη των νεοσσών που πριν αναπτύξουν πτέρωμα κουνάνε τις φτερούγες τους, ή των αιλουροειδών, που πριν βγάλουν νύχια και δόντια τείνουν να γδάρουν, να δαγκώσουν. Το γεγονός αυτό, που εμφανίζεται από την ενδέκατη μόλις εβδομάδα της κύησης και αποτελεί την προτιμητέα στάση του εμβρύου, δηλώνει ότι ο άνθρωπος μπορεί να χαρακτηριστεί και πριν από τη γέννησή του, ως «δακτυλο-στοματικό είδος».

            Υποθέτουμε ότι κάποια ομάδα επιδέξιων και φλύαρων πιθήκων –ίσως και από την εποχή των τρωκτικών προγόνων τους ακόμα– βρέθηκε σε πλεονεκτική θέση από την καλύτερη χρήση του στόματος και των δαχτύλων, που έδωσαν στον εγκέφαλο το έναυσμα για συγκεκριμένο προσανατολισμό και το σύστημα λειτούργησε σαν bio-feed back ιδέας -πραξης

            Το ερώτημα αν η στοματο-δακτυλική ικανότητα εξέλιξε τον εγκέφαλο ή συνέβη το αντίθετο,  είναι ανάλογο της κότας και του αυγού και σχετικό με το αν οι συνθήκες διαμορφώνουν τις πράξεις ή οι πράξεις τις συνθήκες. Παρά το γεγονός ότι οι συνθήκες προΐστανται, ας δεχτούμε χάριν μιας ευρύτερης αποδοχής τη χωρίς αρχή αμφίδρομη σχέση. Από τη στιγμή που αυτό συνέβη και λειτούργησε, επικράτησαν οι φλύαροι και σκεπτόμενοι πίθηκοι.

            Ακολούθησαν η λεκτική δημιουργία και ο χειρωνακτισμός με λεπτομέρεια και αποχρώσεις, αλλά το σημαντικότερο είναι ότι μέσω αυτών μπόρεσαν να πραγματώσουν  και ν’ ανταλλάξουν ιδέες.

            Ιδέα είναι το φως που ανάβει η φαντασία όταν η επιθυμία βρίσκεται σε σκοτεινό λαγούμι.

            Το γεγονός αυτό πυροδότησε το δείκτη ευφυΐας τους, στις δυο εργοφυσιολογικές παραμέτρους, την ταχύτητα και τη δύναμη επεξεργασίας δεδομένων, με αποτέλεσμα την υπερτροφία των αντίστοιχων τμημάτων του εγκέφαλου.

            Η αρχέγονη γλώσσα που αναπτύχθηκε υπήρξε ανάλογη με τη βρεφική, ηχητική προβολή συναισθημάτων. Βάση υποδομής υπήρξαν τα φωνήεντα. Προεξάρχει το «α», ακολουθούν τα «ε,ι,ο» – ο ήχος του κλάματος. Σε δεύτερη φάση προστέθηκαν τα σύμφωνα, δημιουργώντας την παγκόσμια γλώσσα των νηπίων και σε τρίτη φάση ήρθαν τα άρθρα και η ροή του λόγου έγινε έναρθρη-τεχνηματική, καταλήγοντας εμπορική και ανταλλάξιμη, σαν τη γλώσσα Σουαχίλι.

            Η γλώσσα είναι τρόπος έκφρασης που περιέχει τέχνη.

            Κάτι ανάλογο συνέβη και με τα δάχτυλα, όπου το «άδραγμα» εξελίχθηκε σε ψαύση και δακτυλοτεχνία. Η τέχνη των δαχτύλων δημιούργησε το πρώτο σχήμα, τη γραμμή, που κατόπιν έγινε σκίτσο και γραφή, σαν των παιδιών όταν ζωγραφίζουν.

            Η ζωγραφική είναι τρόπος έκφρασης που περιέχει λόγο.

            Η τέχνη και ο λόγος  δημιούργησαν την τεχνολογία. Δείτε την ως επιστέγασμα της σχέσης των προηγούμενων. Και από τον στοματο-δακτυλικό ευφάνταστο πρωτόγονο άνθρωπο φτάσαμε στον σύγχρονο άνθρωπο, τον ευφυή, της  αφάνταστης τεχνολογίας.

            Οι αρχέγονες φοβίες παραμένουν ενεργές, γιατί αλλιώς το σύστημα θα είχε καταρρεύσει.

           

            Ένας δείκτης απόδειξης της ύπαρξης των προσόντων του φόβου, του στόματος – δακτύλων και της φαντασίας, είναι η πολιτική. Κοιτάξτε τους πολιτικούς πώς μιλούν, τι εκπέμπουν και πώς το αντιμετωπίζουν. Είναι λογάδες, χρησιμοποιούν έντονα το στόμα και τα δάκτυλα, αντιμετωπίζοντας το φόβο με τη φαντασία. Κατάρα σε αυτόν τον πίθηκο, τον fovus stomatodactylus erectus που γίνεται αρχηγός στον fovus stomatodactylus fantasioplictus malakius, που είναι ο λαός.