«Αναδιάρθρωση τώρα!»

Το κείμενο αυτό του βρετανικού περιοδικού «Economist» δημοσιεύθηκε στην έντυπη έκδοση στις 31.3.2011 και προκάλεσε μεγάλο θόρυβο, χωρίς ωστόσο να έχει δημοσιευθεί ολόκληρο. Το αναδημοσιεύουμε σε δική μας μετάφραση και με δικές μας επισημάνσεις. Ο υπέρτιτλος του κειμένου στην αγγλική έκδοση: «Η περιφέρεια της ευρωζώνης». Ο τίτλος: «Είναι τελειωμένες. Παραδεχθείτε το». Και ο υπότιτλος: «Η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία πρέπει να αναδιαρθρώσουν το χρέος τους τώρα». Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο:

Αποτελεί το μέτρο της ικανότητας των Ευρωπαίων πολιτικών να αυταπατώνται από το γεγονός ότι η Άνγκελα Μέρκελ, καγκελάριος της Γερμανίας, αποκάλεσε τη Σύνοδο της ευρωζώνης στις 24-25 Μαρτίου «μεγάλο βήμα μπροστά» στην κατεύθυνση της επίλυσης της κρίσης χρέους της Ευρώπης. Κάτι ανάμεσα στο γλυκό και την αποτυχία θα ήταν πιο ακριβές [αγγλική έκφραση που δεν μεταφράζεται επακριβώς].

Οι ηγέτες δεν κατάφεραν να πιάσουν κανέναν από τους στόχους που έθεσαν. Συμφώνησαν σε έναν «μόνιμο» μηχανισμό στήριξης, ο όποιος θα εισαχθεί το 2013, άλλα δεν μπόρεσαν να τον χρηματοδοτήσουν σωστά, διότι η κ. Μέρκελ αρνήθηκε να παράσχει τα χρήματα που ο υπουργός της Οικονομικών είχε υποσχεθεί. Η συνάθροιση των Βρυξελλών έκανε λίγα πράγματα για να βοηθήσει τις Ελλάδα, Ιρλανδία και Πορτογαλία, τις πιο ταλαιπωρημένες οικονομίες της ευρωζώνης. Οι κατάστασή τους χειροτερεύει και οι ηγέτες της Ευρώπης φέρουν τη μεγαλύτερη ευθύνη.

Ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας παραιτήθηκε στις 23 Μαρτίου, αφού απέτυχε να βρει στήριξη για το τέταρτο πακέτο λιτότητας μέσα στο έτος. Η πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας   μειώθηκε   δραματικά στις 29 Μαρτίου σε κατάσταση near-junk, ενώ οι αποδόσεις των δεκαετών  ομολόγων  ξεπέρασαν το 8% υπό τον φόβο των επενδυτών ότι η χώρα θα πρέπει να στραφεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση  και το ΔΝΤ για δάνεια.

Οι οικονομίες της Ελλάδας και της Ιρλανδίας, των δυο «σωσμένων» χωρών της Ευρώπης, συρρικνώνονται ταχύτερα απ’ ό,τι αναμενόταν και οι αποδόσεις των ομολόγων, σχεδόν στο 13% για την Ελλάδα και πάνω από 10% για την Ιρλανδία, παραμένουν πεισματικά υψηλές. Οι επενδυτές απλώς δεν πιστεύουν ότι οι διασώσεις θα έχουν αποτέλεσμα.

Και έχουν δίκιο. Αυτές οι οικονομίες κινούνται σε μια μη σταθερή τροχιά, αλλά όχι λόγω έλλειψης προσπαθειών από τις κυβερνήσεις τους. Η Ελλάδα και η Ιρλανδία έχουν κάνει ηρωικές μειώσεις στις δαπάνες. Η Ελλάδα προσπαθεί σκληρά να απελευθερώσει την άκαμπτη οικονομία της. Η Πορτογαλία έχει καθυστερήσει στην απαλλαγή από αποπνικτικούς κανόνες, αλλά έχει κάνει ένα θαρραλέο σφίξιμο στα δημοσιονομικά της. Και στις τρεις περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι μαύρο, σε μεγάλο βαθμό λόγω των λαθών που έχουν γίνει στις Βρυξέλλες, τη Φρανκφούρτη και το Βερολίνο.

Κατόπιν   επι-μονής της Ε.Ε., η προτεραιότητα της περιφέρειας είναι να κόψουν τα ελλείμματα   του   προϋπολογισμού τους ανεξάρτητα από τις συνέπειες στην ανάπτυξη. Όμως, όσο η λιτότητα τραβάει προς τα κάτω την παραγωγή, τα τεράστια χρέη τους - αναμένεται να φτάσουν το 160% του ΑΕΠ για την Ελλάδα, 125% για την Ιρλανδία και 100% για την Πορτογαλία -μοιάζουν αδύνατο να πληρωθούν κι έτσι οι αποδόσεις των ομολόγων παραμένουν ψηλά. Το αποτέλεσμα είναι ένα καθοδικό σπιράλ.

Σαν να μην έφτανε αυτό, η ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη φαίνεται ότι έχει σκοπό να ανεβάσει τα επιτόκια στις 7 Απριλίου, κάτι που θα κάνει το ευρώ πιο σκληρό και θα υπονομεύσει τις προσπάθειες των χωρών της περιφέρειας να γίνουν πιο ανταγωνιστικές. Μερικοί πολιτικοί συνεχίζουν να έχουν ανόητες απαιτήσεις, όπως το να πιέζουν την Ιρλανδία να αυξήσει τη φορολογία στις επιχειρήσεις, ενέργεια που θα μπλοκάρει την καλύτερη δίοδο που έχει προς την ανάπτυξη. Ωστόσο πιο ολέθρια είναι η διεστραμμένη λογική του μηχανισμού στήριξης της ευρωζώνης.

Αλήθειες από ΗΠΑ

Οι ηγέτες της Ευρώπης δεν θέλουν να ακούσουν για μείωση του χρέους τώρα, αλλά επιμένουν ότι όποια χώρα ζητήσει βοήθεια από το 2013 μπορεί τότε να χρειαστεί να αναδιαρθρώσει το χρέος της και ότι ο νέος επίσημος δανεισμός θα έχει προτεραιότητα έναντι των κατόχων ομολόγων. Ο κίνδυνος ότι οι επενδυτές μπορεί να αντιμετωπίσουν κούρεμα μέσα στα επόμενα δυο χρόνια κρατάει τις αποδόσεις των ομολόγων ψηλά, κάτι που καταστρέφει τα σχέδια για διάσωση.

Αυτό το έντυπο (σ.σ.: το «Economist») έχει επιχειρηματολογήσει ότι η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία πρέπει να μειώσουν το βάρος του χρέους τους γρήγορα. Αυτό το επιχείρημα είναι ισχυρότερο από ποτέ, όχι μόνο επειδή η σημερινή προσέγγιση αποτυγχάνει, αλλά διότι ο κίνδυνος της αναδιάρθρωσης έρχεται. Το φάσμα της μετάδοσης (μόλυνσης) μειώνεται. Η Ισπανία, της οποίας οι αποδόσεις των ομολόγων πέφτουν και της οποίας τα spread με τη Γερμανία σκληραίνουν, απομακρύνεται από την Πορτογαλία.

Στο παρασκήνιο ειδικοί στα εθνικά χρέη μηχανεύονται τρόπους για να ελαχιστοποιήσουν τον αντίκτυπο που θα είχε μια «ελεγχόμενη αναδιάρθρωση» στις τράπεζες. Οι περισσότερες τράπεζες στον πυρήνα της ευρωζώνης μπορούν να αντέξουν ένα χτύπημα από τις τρεις μικρές χώρες της περιφέρειας.

Το μεγάλο εμπόδιο δεν είναι τεχνικό, είναι πολιτικό. Αφού πολλοί στον πυρήνα της Ευρώπης, ειδικά στην ΕΚΤ, παραμένουν αμετακίνητα εναντίον της αναδιάρθρωσης χρέους, η πίεση πρέπει να έρθει από αλλού – γιατί όχι και από τις ίδιες τις περιφερειακές οικονομίες. Η νέα κυβέρνηση της Ιρλανδίας συζητεί για να πιέσει τους κύριους κατόχους ομολόγων των κατεστραμμένων τραπεζών της να δεχθούν το χτύπημα. Η Ελλάδα θα πρέπει να σταματήσει να παριστάνει ότι μπορεί να αντιμετωπίσει το βάρος του χρέους της και να πιέσει για αναδιάρθρωση.

Ωστόσο η μεγαλύτερη ελπίδα έρχεται από το ΔΝΤ. Οι οικονομολόγοι του έχουν τη μεγαλύτερη πείρα σε θέματα κρίσεων χρέους. Κάποιοι ιδιωτικά παραδέχονται ότι η αναδιάρθρωση του χρέους είναι αναπόφευκτη. Είναι καιρός οι ηγέτες του Ταμείου να το πουν δημοσίως και, αρνούμενοι να δανείσουν περισσότερο χωρίς κάποια συμφωνία για το χρέος, να πιέσουν τους δειλούς πολιτικούς της Ευρώπης να κάνουν το σωστό.