Ο μύθος του Σίσυφου και ο διαλυμένος θίασος

Του Σταύρου Χριστακόπουλου

Στα σκουπίδια έστειλε τελικά το Eurogroup το κατ' αρχήν σχέδιο για το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους. Οι ΥΠΟΙΚ της ευρωζώνης ζητούν πλέον μείωση 70% της αξίας των ελληνικών ομολόγων και ο Όλι Ρεν απειλεί με ενεργοποίηση των ρητρών συλλογικής ευθύνης – με τη Standard and Poor's να προειδοποιεί ότι η Ελλάδα, με τη λήξη του PSI, θα καταταγεί στη βαθμίδα της «επιλεκτικής χρεοκοπίας». Φαίνεται πως, εκτός του Χρυσοχοΐδη και της Κατσέλη, ούτε το Eurogroup είχε... διαβάσει το «μνημόνιο».

Αλλιώς, ενδεχομένως, οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης θα γνώριζαν πού αυτό θα καταλήξει. Εκτός εάν... αυτό ακριβώς επιθυμούσαν. Αν δηλαδή επεδίωκαν τον πλήρη εκτροχιασμό της ελληνικής οικονομίας, όπως αυτός αποτυπώθηκε χθες στα επίσημα στοιχεία για την πορεία της, τα οποία δείχνουν ότι καταρρέει οδηγώντας μαθηματικά την Ελλάδα στη χρεοκοπία ανεξαρτήτως της κατάληξης του «κουρέματος». Ψύλλοι στ' άχυρα, θα πείτε. Και ίσως να έχετε δίκιο.

Δεν είναι όμως ψύλλοι στ' άχυρα η απαίτηση για «σαφείς, έγγραφες πολιτικές δεσμεύσεις» των αρχηγών των τριών κομμάτων της συγκυβέρνησης, οι οποίες θα πρέπει να ξεπερνούν τη θητεία της κυβέρνησης Παπαδήμου και να εκτείνονται και στην περίοδο μετά τις εκλογές, προκειμένου να δοθεί το επόμενο δάνειο, όπως ρητά αναφέρει ο νέος ευρωπαϊκός εκβιασμός, του οποίου εκφραστής είναι και ο υπουργός Οικονομικών Ευ. Βενιζέλος. Είναι χαρακτηριστικές οι προειδοποιήσεις:

1. Του επιτρόπου για τις οικονομικές και νομισματικές υποθέσεις Όλι Ρεν: «Είναι ξεκάθαρο ότι χρειαζόμαστε σαφείς δεσμεύσεις από όλες τις πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα ώστε να υπάρχει σαφής στήριξη στο νέο πρόγραμμα. Αυτό αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να πετύχει το νέο ελληνικό πρόγραμμα».

2. Του υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε: «Η Ελλάδα πρέπει να υλοποιήσει ό,τι συμφώνησε. (...) Όλα τα κόμματα στην Ελλάδα, ανεξαρτήτως του αποτελέσματος των εκλογών, πρέπει να συναινέσουν στην προώθηση των μεταρρυθμίσεων που έχουν συμφωνηθεί με την Ε.Ε. και το ΔΝΤ».

3. Της υπουργού Οικονομικών της Αυστρίας Μαρία Φέκτερ: «Στέλνουμε ένα ξεκάθαρο μήνυμα στην Ελλάδα πως περιμένουμε περισσότερα, σε ό,τι αφορά τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Δεν είμαστε ευχαριστημένοι και, μόνο όταν δούμε γραπτό μήνυμα μπροστά μας στο τραπέζι, μπορούμε να συζητήσουμε για περαιτέρω βοήθεια».


Εκβιασμός εσαεί

Με άλλα λόγια, πριν οι Έλληνες πάνε στην κάλπη, θα είναι προαποφασισμένη ακόμη και στις λεπτομέρειές της η πολιτική που θα ακολουθήσει όποια κυβέρνηση κι αν αναδειχθεί από τις επόμενες εκλογές. Άρα η ψήφος του ελληνικού λαού είναι εκ των πραγμάτων υποθηκευμένη και υπονομευμένη. Κουβαλώντας το βάρος του ξαναπαιγμένου εκβιασμού, στον οποίο το πολιτικό σύστημα ακόμη μια φορά θα υποταχθεί χωρίς καμιά δυνατότητα – ή και διάθεση – αντίστασης.

Επιπλέον αυτή η απαίτηση κατ' ουσίαν προδιαγράφει όχι μόνο το τέλος τής – ψευδούς ή πραγματικής, αδιάφορο – αμφισβήτησης του «μνημονίου» από τη Ν.Δ., αλλά και το είδος των κυβερνήσεων που θα ακολουθήσουν τα επόμενα χρόνια: συγκυβερνήσεις υπό το βάρος της αγριότητας των μέτρων που θα πρέπει να εφαρμοστούν. Και υπό το βάρος του πολιτικού κόστους που θα συνεπάγονται.

Εξ άλλου, όπως γράφαμε από χθες, αναδιάρθρωση χρέους («κούρεμα»), νέο δάνειο και δημοσιονομικά μέτρα (μίνι ενδιάμεσο «μνημόνιο») είναι ένα αξεδιάλυτο πακέτο, ενταγμένο στη λογική «όλα ή τίποτα».

Έτσι ο εκβιασμός υποταγή ή πτώχευση, «μνημόνιο» και ξεπούλημα ή εκπαραθύρωση από το ευρώ, επανέρχεται, όπως προειδοποιούσαμε πριν από λίγο καιρό – και θα επανέρχεται εσαεί. Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα, σε όποια κατάσταση κι αν βρεθεί η ελληνική οικονομία και κοινωνία.


Αν είχαν έστω μια ελπίδα...

Μήπως όμως όλα αυτά, που γίνονται στο όνομα της αποφυγής της χρεοκοπίας, μας σώζουν από δαύτη; Όχι βέβαια. Το είπαμε και το ξανάπαμε πολλές φορές στηριγμένοι σε διαρκώς επαληθευόμενα στοιχεία. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι στο Eurogroup έχει πλέον εγκατασταθεί η εκτίμηση πως η κατάσταση στην Ελλάδα δεν είναι βιώσιμη ούτε με το «κούρεμα» ούτε με το νέο δάνειο.

Αυτός είναι ο κυριότερος λόγος για τον οποίο προχθές υπήρξε δυσαρέσκεια για την πρόταση του ΔΝΤ περί περαιτέρω χρηματοδότησης της Ελλάδας αν το PSI πάει άκλαυτο. Άλλωστε τα στοιχεία της ελληνικής οικονομίας δείχνουν ολική κατάρρευση και σε καμιά περίπτωση δεν προϊδεάζουν για ανάκαμψη. Αντιθέτως όλα δείχνουν συνεχιζόμενη μεγάλη ύφεση – με το έρεβος της χρεοκοπίας στο βάθος του τούνελ να χάσκει απειλητικό.

Αυτός είναι ο βασικότερος λόγος για τον οποίο τα πολιτικά τρωκτικά την κοπανάνε από το βυθιζόμενο πλοίο. Το άκρως αντιαισθητικό θέαμα των «αντιμνημονιακών» υπουργών των κυβερνήσεων Παπανδρέου και Παπαδήμου (αλλά και δημοσιογράφων που το προηγούμενο διάστημα στήριζαν πάση δυνάμει όλους αυτούς) να βρίζουν πότε τον Παπανδρέου, πότε το «μνημόνιο» και πότε την... εξ αρχής κακή πρόθεση των δανειστών είναι απλώς ενδεικτικό της πορείας των πραγμάτων.

Η δε γελοιότητα των περιγραφών («κυνηγούσα το έγκλημα» και «δεν ήταν δουλειά μου», «το είδα μόνο για τρεις ώρες» κ.λπ.) περιγράφει απλώς την αποσάθρωση ενός πολιτικού συνονθυλεύματος, το οποίο, πανικόβλητο μπροστά στο τερατώδες αποτέλεσμα των επιλογών του, μπροστά στη διαγραφόμενη – εκλογική προς το παρόν – τιμωρία, τρέχει να σώσει το τομάρι του. Ακόμη και αυτογελοιοποιούμενο.

● Αν είχαν έστω μια ελπίδα αποφυγής της χρεοκοπίας, τουλάχιστον για ένα σοβαρό χρονικό διάστημα, ίσως παρέμεναν στο βυθιζόμενο πλοίο.

● Αν πίστευαν ότι μια «επιτυχής» κατάληξη του PSI και ένα ακόμη δάνειο θα μπορούσαν να δώσουν ελπίδα επιβίωσης και ανάκαμψης στη χώρα, ίσως επέμεναν να στοιχηματίζουν παλικαρίσια στη δικαίωσή τους.

● Αν θεωρούσαν ότι το ΠΑΣΟΚ θα καταφέρει να συνεχίσει – έστω αλλαγμένο και με νέα ηγεσία – να πρωταγωνιστεί και να αποτελεί το κέντρο του πολιτικού συστήματος, δεν θα έψαχναν... «κυβέρνηση αρίστων», επανίδρυση κ.λπ.

● Αν είχαν τη βεβαιότητα ότι το στημένο παιχνίδι – που οι ίδιοι έστησαν με τους δανειστές – θα μπορούσε να κρατήσει για πολύ ακόμη, δεν θα ξεστόμιζαν παιδαριώδεις δικαιολογίες που τους εκθέτουν τουλάχιστον ως ανίκανους.

● Αν είχαν έστω μια πιθανότητα να αποφύγουν την κατακραυγή, δεν θα γίνονταν – ύστερα από τα τερατώδη που αποδέχτηκαν και ψήφισαν αυτά τα δύο χρόνια – σκορποχώρι μπροστά σε μια διάταξη περί... φαρμακείων. Ούτε θα εξέθεταν τους εαυτούς τους ψηφίζοντας, μαζί με τους συνεταίρους τους στη συγκυβέρνηση, υπέρ των συμφερόντων της επαγγελματικής τους ομάδας και κάνοντας την κυβέρνηση Παπαδήμου να μοιάζει με διαλυμένο θίασο, ο οποίος στέκεται ενεός να παρακολουθεί την απογύμνωσή του.


Φόβος και σιωπή

Δυστυχώς για όλους αυτούς, το στημένο παιχνίδι τελειώνει – και μαζί του τελειώνουν τόσο η χώρα όσο και οι ίδιοι – ή τουλάχιστον οι περισσότεροι. Στέκονται ανήμποροι μπροστά στα ερείπια που προκάλεσαν, μπροστά σε «μια Ελλάδα κουρέλια, μια Ελλάδα ξεσκισμένη, ξεπουλημένη», όπως έγραφε ο σπουδαίος κριτικός Κώστας Σταματίου στα «Νέα», τον Οκτώβριο του 1975, με αφορμή τον «Θίασο» του Θόδωρου Αγγελόπουλου, ο οποίος άδικα και άδοξα έφυγε χθες τη νύχτα από κοντά μας.

Ακόμη και ο Σημίτης, που βγήκε να μας πει στα στερνά ότι το «μνημόνιο» ήταν απλώς... πολιτικά μοιραίο λάθος – λες και πρόκειται για έναν ανεξάρτητο και αθώο παρατηρητή και σχολιαστή της ελληνικής κατάρρευσης –, στάθηκε σιωπηλός μπροστά στην πιτσιρίκα που στη Γερμανία τού αντιγύρισε ότι επί των «εκσυγχρονιστικών» ημερών του η διαφθορά έγινε θηρίο ανήμερο.

Εξίσου σιωπηλός στάθηκε όταν η νεαρή γυναίκα τού θύμισε τη Siemens, τη Ferrostaal, τις μίζες που πήγαν σε τσέπες στελεχών και συμβούλων του. Ή, ίσως, στο κόμμα του οποίου ήταν πρόεδρος.

Πήγε περίπατο η οίηση του «επιτυχημένου» πρωθυπουργού, του αφ' υψηλού κριτή, του μέντορα όλων αυτών που σήμερα βρίσκονται επικεφαλής της συγκυβέρνησης υπό τον Παπαδήμο. Των διαχειριστών της χρεοκοπίας, η οποία είναι πλέον ζητούμενο απλώς να παραμείνει «συντεταγμένη», «επιλεκτική» και «ελεγχόμενη» και να μην εξελιχθεί σε «ανεξέλεγκτη». Της χρεοκοπίας στην οποία μας οδήγησαν οι τραγικές επιλογές Παπανδρέου, Παπακωνσταντίνου, συνεταίρων και διαδόχων.

Στον «μύθο του Σισύφου» αναφέρεται το κείμενο εκείνο του Σταματίου το 1975. Και με Σίσυφο μοιάζει σήμερα ο ελληνικός λαός, ο οποίος, ύστερα από δύο χρόνια θυσίας, συκοφαντίας και ταπείνωσης, ύστερα από δύο χρόνια διαψευσμένης ελπίδας, εξαπάτησης, οργής, ήττας και απογοήτευσης, μοιάζει ζαλισμένος και ανίκανος να καταλάβει πώς οδηγήθηκε στο χείλος της αβύσσου. Πόσο μάλλον να αντιδράσει.

Δεν είναι όμως ανίκανος να καταλάβει ποιοι τον οδήγησαν εκεί. Κι αυτό είναι κυρίως που φοβίζει όσους σήμερα αγωνίζονται απελπισμένα να κρυφτούν...

Το Ποντικι