Το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας έχει εκτροχιασθεί. Στα τέλη του
έτους, η οικονομία θα έχει συρρικνωθεί κατά το ένα πέμπτο της σε
σύγκριση με αυτό που ήταν πριν από πέντε χρόνια. Η κυβέρνηση προβλέπει
περαιτέρω ύφεση 4,5% για το 2013 και η εκτίμηση αυτή ενδέχεται να
αποδειχθεί υπεραισιόδοξη για μια ακόμη φορά.
Η κατάρρευση της
ελληνικής οικονομίας εξηγεί τις δραματικές εξελίξεις αυτής της
εβδομάδας, με την κυβέρνηση να προωθεί μια διπλή δόση λιτότητας και τους
διεθνείς πιστωτές της χώρας να διερωτώνται αν πρέπει να εκταμιεύσουν
την επόμενη δόση των 31 δισ. ευρώ ή να αφήσουν την Ελλάδα να κηρύξει
στάση πληρωμών στο χρέος της που ωριμάζει μέσα στον μήνα και να βρεθεί
εκτός ευρώ.
Στη δραματική αυτή κατάσταση ξαφνιάζει το γεγονός όλο και
περισσότερο ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να δανείζεται με αυτόν τον ρυθμό.
Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών ήταν 21 δισ. ευρώ το 2011, περί το 10%
του ΑΕΠ. Ο δανεισμός της Ελλάδας επιβραδύνθηκε κάπως το 2012, αλλά
έφθασε και πάλι σε ετήσιο ρυθμό τα 14 δισ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του
έτους. Ο συνεχιζόμενος δανεισμός συχνά παρακάμπτεται στις συζητήσεις
περί του πώς θα σωθεί η Ελλάδα και καταδεικνύει πως η προσπάθεια είναι
καταδικασμένη να αποτύχει.
Ο βαρύς εξωτερικός δανεισμός είναι
κατανοητός όταν μια χώρα αντιμετωπίζει προσωρινή μείωση της ανάπτυξης.
Μπορεί να καλύψει τα αποτελέσματα της εσωτερικής κατανάλωσης.
Η Ελλάδα,
όμως, δεν πάσχει από προσωρινή επιβράδυνση του οικονομικού κύκλου. Σε
μια κατάσταση στην οποία είναι πιο μόνιμη η μείωση της δραστηριότητας, ο
εκτεταμένος δανεισμός με σκοπό να διατηρηθεί η κατανάλωση επιτυγχάνει
μόνο την αύξηση των δεινών. Απαιτείται η μείωση της κατανάλωσης, ώστε να
εναρμονισθεί με τα επίπεδα παραγωγής καθώς και πρόσθετες μειώσεις για
να εξυπηρετηθεί το συσσωρευμένο εξωτερικό χρέος.
Το παράδοξο μιας πτώσης
της οικονομικής δραστηριότητας με ταυτόχρονη αύξηση του δανεισμού γεννά
ερωτήματα ως προς το γιατί η Ελλάδα δανείζεται με αυτόν τον ρυθμό.
Η
απάντηση φαίνεται πως βρίσκεται στο δυσλειτουργικό πολιτικό σύστημα της
Ελλάδας. Δεν υπάρχει αξιόπιστο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα και σίγουρα κανένα
που να αποβλέπει στην αποπληρωμή του εξωτερικού χρέους.
Τις
περασμένες εβδομάδες φάνηκε πως τα κυβερνώντα κόμματα στην Ελλάδα
επικεντρώνονται περισσότερο στις μεταξύ τους διαμάχες γύρω από τις
μεταρρυθμίσεις. Ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς και το κόμμα της Νέας
Δημοκρατίας γνωρίζουν πως έχουν μοναδική ευκαιρία να περιθωριοποιήσουν
τους αντιπάλους τους από την Kεντροαριστερά και να καθιερώσουν ένα νέο
διπολικό σύστημα με κύριο αντίπαλό τους τον ΣΥΡΙΖΑ. Γι' αυτό και η
Kεντροαριστερά αποφάσισε να εναντιωθεί στα συνετά μέτρα που πρότεινε η
τρόικα, στην απελευθέρωση της αγοράς εργασίας και τη συρρίκνωση του
δημόσιου τομέα. Το αποτέλεσμα είναι ένα πολιτικό αδιέξοδο και μια αύξηση
του χρέους σε επίπεδα που κανένα πακέτο διάσωσης δεν μπορεί να
αντιμετωπίσει.
Οι πολιτικοί άρχισαν να αναγνωρίζουν πως το χρέος
αυτό δεν είναι βιώσιμο. Το ΔΝΤ έχει πιέσει την Ευρωζώνη να βρει τρόπο να
μειώσει το χρέος της Ελλάδας, αλλά οι κυβερνήσεις και η ΕΚΤ, που έχει
στην κατοχή της ελληνικά ομόλογα ύψους 45 δισ. ευρώ, εναντιώνονται σε
οποιαδήποτε ιδέα θα οδηγούσε σε δικές τους ζημίες. Τελικά οι διεθνείς
πιστωτές θα πρέπει να αποδεχθούν πως η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να
αποπληρώσει το χρέος της. Είναι πιθανόν μέτρα όπως εκείνα της επαναγοράς
ελληνικών ομολόγων να αναβάλουν προσωρινά την ώρα της αλήθειας, αλλά
δεν θα αγοράσουν πολύ χρόνο, καθώς η Ελλάδα δανείζεται από 14 ώς 20 δισ.
ευρώ ετησίως.
Η Ελλάδα θα «σωθεί» πραγματικά μόνον αν τα καταφέρει
χωρίς πρόσθετο δανεισμό. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει πως οι πιστωτές της
σταματούν να δανείζουν τις ελληνικές ελίτ, ότι διαγράφουν το χρέος της
και ότι η ανταγωνιστικότητά της αυξάνεται σε βαθμό που να ενισχύσει τις
εξαγωγές της.
Μια πτώχευση της Ελλάδας με παράλληλη έξοδο από το ευρώ θα
οδηγούσε στην επίτευξη αυτών των στόχων ουσιαστικά εν μια νυκτί.
Προφανώς η προσαρμογή θα ήταν σκληρή και για κάποιους μήνες θα επέφερε
αναστάτωση. Η τρέχουσα προσέγγιση δεν έχει επιτύχει σχεδόν τίποτε σε
ό,τι αφορά τη διαρθρωτική οικονομική προσαρμογή.
Αντί για μια ομαλή
μετάβαση, η Ελλάδα βρίσκεται εν τω μέσω μιας κατάρρευσης του ΑΕΠ της. Το
ατυχές αυτό αποτέλεσμα οφείλεται στην ανικανότητα των πολιτικών ελίτ
της Ελλάδας να προωθήσουν τις απαιτούμενες διαρθρωτικές αλλαγές. Οι
μειώσεις μισθών και οι αυξήσεις φόρων από μόνες τους δεν μπορούν να
αποκαταστήσουν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Και αν δεν
επιτευχθεί η πραγματική οικονομική μεταρρύθμιση, η έξοδος από την
Ευρωζώνη παραμένει μοναδική επιλογή.
Το συμπέρασμα είναι λυπηρό και
εξάγεται από το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να δανείζεται για πάντα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου