Η δυσλεξία της κρίσης

Του Δημήτρη ΓιαννακόπουλουΑυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε.

Η κρίση είναι όμορφο πράγμα. Σου προσφέρει μία μοναδική ευκαιρία να κατανοήσεις σχέσεις εξουσίας, κοινωνικούς και πολιτικούς ρόλους, αλλά και τον εαυτό σου ως οργανικό στοιχείο ενός συστήματος που τείνει να μεταβληθεί. Η πολύμορφη και πολυδιάστατη ελληνική κρίση συνδέεται πλέον άρρηκτα με την ευρωπαϊκή κρίση, η οποία συναρτάται απολύτως με την κρίση της σύγχρονης παγκοσμιοποίησης. Η τελευταία κλονίζει τον τρόπο αντίληψης του πολιτικού φαινομένου και την διάσταση του εθνικού συμφέροντος εντός του καπιταλισμού, ενώ ξεκαθαρίζει τον ρόλο των παραγόντων που αλληλοσυγκρούονται για την παγκόσμια ηγεμονία. Η μορφή της σύγκρουσης των τελευταίων προδηλώνει και την μορφή του ηγεμονικού μοντέλου του κόσμου που τείνει να μεταβληθεί, απελευθερώνοντας κοινωνικές και εθνικές δυνάμεις που ήταν εγκλωβισμένες στην σχετικά σταθερή δομή η οποία προέκυψε μετά την κατάρρευση των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού».

Το μικροαστικό μοντέλο ανάπτυξης των Δυτικών κοινωνιών, αλλά και ορισμένων αναπτυγμένων κοινωνιών της Ασίας, κλονίζεται την ώρα που μία τεράστια σε μέγεθος μικροαστική τάξη δομείται σε αναπτυσσόμενες χώρες και κυρίως στους νέους ηγετικούς φορείς της παγκόσμιας ανάπτυξης (Κίνα, Ρωσία, Ινδία, Βραζιλία). Βιώνουμε μία μεγάλη κρίση της μεταβιομηχανικής εποχής, καθώς δεν αναπτύχθηκαν θεσμοί ικανοί να μετουσιώσουν πολιτικά τις νέες κοινωνικοοικονομικές σχέσεις που προέκυψαν στο πλαίσιο επιμέρους κρατών, αλλά και σ’ εκείνο του παγκόσμιου ανταγωνισμού της αστικής τάξης κάθε χώρας και κυρίως της σύγκρουσης συμφερόντων μεταξύ παραδοσιακών τμημάτων της τελευταίας μ’ εκείνα που βασίζουν την ύπαρξή τους στην ανάπτυξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η σοσιαλδημοκρατία πεθαίνει στην Ευρώπη, ενώ αναπτύσσεται στην Ευρασία και σε χώρες της Λατινικής Αμερικής. Η επιστήμη, ξεκομμένη από την φιλοσοφία, αδυνατεί, από την φύση της πλέον, να προβεί σε οποιαδήποτε εκτίμηση για την εξέλιξη της κρίσης. Μόλις τώρα κάποιοι ελάχιστοι συνδέουν την κατάρρευση του διπολικού συστήματος με την εξωτερικά εμφανιζόμενη καπιταλιστική δυσλειτουργία, εξαιτίας της υπερσυσσώρευσης που προκαλεί κρίση στην κερδοφορία. Δίχως ενιαία προβληματοποίηση της κρίσης, δίχως δηλαδή συνολική αντίληψη της τάσης δομικού μετασχηματισμού του παγκόσμιου συστήματος ηγεμονίας, η «δυσλεξία» της κρίσης θα συνεχιστεί.

Σε μια προσπάθεια πρόχειρης, έστω, αντιμετώπισης αυτής της «δυσλεξίας», θα επιχειρήσουμε επιγραμματικά (αποφθεγματικά) να ξεκαθαρίσουμε ουσιαστικές παραμέτρους της διάστασης της ελληνικής κρίσης, ώστε να συμβάλουμε στην προσπάθεια καλύτερης αντίληψης του φαινομένου στην χώρας μας.

• Η οικονομική κρίση είναι κρίση της δημοκρατίας και του πολιτειακού συστήματος.
• Στην χώρα επιχειρείται «μεταπολίτευση», δίχως αλλαγή στις πολιτικές σχέσεις και δίχως την συμμετοχή του ελληνικού λαού. Πρόκειται, δηλαδή, για μια μορφή πραξικοπήματος της κυρίαρχης πολιτικής τάξης, με την στήριξη των διαπλεκόμενων παραγόντων.
• Η κρίση δανεισμού είναι το τέχνασμα για την δημοσιονομική προσαρμογή, που επανεντάσσει την χώρα στην ΕΕ, σε ένα σημαντικά χαμηλότερο οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Η πρώην «ισχυρή Ελλάδα» βαλκανοποιείται εκ νέου και πλέον θα αντιμετωπίζεται γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά ως τμήμα των Βαλκανίων και όχι ως φορέας του δυτικού εκσυγχρονισμού στην περιοχή.
• Η καταστροφή της μικροαστικής τάξης θα σημάνει το τέλος του δικομματισμού και την διάλυση των φορέων του ([ΠΑΣΟΚ, ΝΔ).
• Η οικονομική απορρύθμιση πλήττει αμέσως την κοινωνική συνοχή και προκαλεί κοινωνικο-ψυχολογικά φαινόμενα που οδηγούν τους πολίτες να  αποστρέφονται την διαβουλευτική διαδικασία και να «υποπτεύονται» τους πάντες και τα πάντα. Η δομική αμφισβήτηση των κοινωνικών ταυτοτήτων προκαλεί γενικευμένη καχυποψία, εχθρότητα, μοχθηρότητα, ενώ ενισχύει τάσεις καταστροφής και αυτοκαταστροφής.
• Ο τρόπος που η κυβέρνηση επέλεξε δια της τρόικας να προβεί σε μεταρρυθμίσεις, διαμορφώνει συνθήκες αμφισβήτησης ολόκληρου του θεσμικού οικοδομήματος στην χώρα, ενώ προκαλεί τάσεις γενικευμένης ανυπακοής.
• Η κρίση της δημοκρατίας συνδέεται απολύτως με την εμφανή πλέον κρίση στα ΜΜΕ, τα οποία αντιδρώντας, αντί να κινηθούν έξυπνα αναπτύσσοντας χώρο υπέρ της αχειραγώγητης πολιτικής έκφρασης, «σφίγγουν» ακόμη περισσότερο την καθεστωτική θηλιά στο λαιμό της κοινωνίας που αναζητεί την απελευθέρωσή της από την διαπλοκή, με την αποθέωση τηλεπολιτικών που αναπαράγουν τον κυρίαρχο καθεστωτικό λόγο. Έτσι η αναπότρεπτη κατάρρευση του καθεστώτος θα επιφέρει και την κατάρρευση του ολοκληρωτικού συστήματος των ΜΜΕ, όπως τουλάχιστον τα γνωρίζουμε σήμερα.
• Η πολυεπίπεδη κρίση θα έχει αναπόφευκτες εθνικές συνέπειες για την χώρα. Αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως απώλεια «εδαφών», αλλά σίγουρα υποβάθμιση της ικανότητας υπεράσπισης κεκτημένων δικαιωμάτων. Η χώρα υποβαθμίζεται ακόμη περισσότερο σε διπλωματικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να μειώνεται η πιθανότητα μια θερμή διένεξη στην περιοχή μας να επιλυθεί πολιτικά προτού λάβει διαστάσεις στρατιωτικής σύγκρουσης. Αντί, όπως φαντάζονται πολλοί, η εξασθένιση της χώρας να μειώνει τον κίνδυνο θερμής αντιπαράθεσης στο Αιγαίο, τον μεγεθύνει, σύμφωνα με το κλασσικό μοντέλο των Διεθνών Σχέσεων ή ακόμη μ’ εκείνο της «θεωρίας των παιγνίων».
• Η κρίση απελευθερώνει κοινωνικές δυνάμεις από τον κομματισμό και την πατρωνία και επανασυνδέει στον προσδιορισμό του εθνικού συμφέροντος ταξικά στοιχεία κοινωνικής συνείδησης με εθνικές αναπαραστάσεις της ελληνικής ταυτότητας, προκαλώντας μία νέα μορφή εθνικισμού, η οποία ουδείς γνωρίζει πού μπορεί να καταλήξει πολιτικά. Η απορρύθμιση τροφοδοτεί τον αριστερισμό και το νεοφασισμό, αλλά παράλληλα δημιουργεί προϋποθέσεις για την αποκρυστάλλωση ενός προοδευτικού κινήματος αυτοδιακυβέρνησης και ανασυγκρότησης.
• Το βέβαιο είναι ότι το τέλος της κρίσης θα σημάνει, όχι απλώς την επανίδρυση του κράτους, αλλά κυρίως την απόλυτη μεταβολή στην διάρθρωση της ελληνικής κοινωνίας και του πολιτικού συστήματος. Το κρίσιμο είναι ποιες δυνάμεις και με ποιες μορφές αγώνα θα εμφανιστούν ικανές να παρέμβουν αποτελεσματικά στην συγκρότηση του νέου εθνικού ιδεολογήματος της χώρας. Εκεί θα κριθεί τελικά η μάχη για τη νέα μεταπολίτευση η οποία θα προκαθορίσει την μοίρα της χώρας για τις επόμενες δεκαετίες. Ακτιβιστης