Η γέννηση της νέας δημοσιονομικής τάξης

Η πρόσφατη «διάσωση» της Κύπρου έχει δώσει στον κόσμο μια ματιά στο μέλλον του τραπεζικού τοπίου…

Τώρα, ο Καναδάς είναι έτοιμος να ενσωματώσει μια παρόμοια προσέγγιση στο νομικό πλαίσιο της χώρας. Αναλυτές όπως ο Michel Chossudovsky προειδοποιούν πως οι μεγάλες τράπεζες μπορούν πλέον φανερά να χρησιμοποιήσουν αυτό το πρότυπο για την περαιτέρω εδραίωση του μονοπωλίου τους.

Όσοι ακολουθούν στενά τις αγορές γνωρίζουν ότι, κατά βάση, το σημερινό χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν στηρίζεται σε υγιείς οικονομικές αρχές, αλλά αντ 'αυτού στην κινούμενη άμμο της κοινής αντίληψης. Το μόνο που χρειάζεται είναι ένα μεγάλο εμπόδιο για να ανατρέψει ακόμη και το μεγαλύτερο οικονομικό βαγόνι και να σημάνει την απαρχή μιας νέας οικονομικής πραγματικότητας.

Στο πλαίσιο της περαιτέρω κατάρρευσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ίσως το μεγαλύτερο ενιαίο εμπόδιο μέχρι στιγμής μόλις διαδραματίστηκε στην Κύπρο. Στο άμεσο απόηχο της δραματικής αργίας των τραπεζών και  της διάσωσης τους τον περασμένο μήνα, πολλά από τα οικονομικά ΜΜΕ άρχισαν να αναρωτιούνται κατά πόσον η Κύπρος αποτελεί πρότυπο για οποιαδήποτε μελλοντική διάσωση σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση ή αλλού.

Αν θέλουμε σοβαρά να θέσουμε αυτό το ερώτημα, όμως, είναι ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε τι ακριβώς συνέβη, και τι είδους πρότυπο μπορεί να είναι αυτό.

Η κρίση στον τραπεζικό τομέα της Κύπρου δημιουργείται εδώ και χρόνια, καθώς οι τράπεζες του νησιού άρχισαν να αντιπροσωπεύουν ένα όλο και μεγαλύτερο μερίδιο της οικονομίας του. Η σπίθα για την κατάρρευση ήρθε όπως ήταν αναμενόμενο με την κρίση ως αποτέλεσμα της κατάρρευσης ενός αλλού μέλους της ευρωζώνης, την Ελλάδα.

Μετά από μήνες διαπραγματεύσεων, η κυβέρνηση της Κύπρου ανακοίνωσε ότι ήταν στα πρόθυρα μιας συμφωνίας διάσωσης 10 δισεκατομμυρίων ευρώ με τη τρόικα της ΕΕ, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ. Αλλά όταν οι λεπτομέρειες του σχεδίου διέρρευσαν, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι  θα επηρεάζονταν εγγυημένες και ανασφάλιστες τραπεζικές καταθέσεις, ξέσπασαν διαμαρτυρίες σε όλη τη χώρα.

Η τελική συμφωνία στην οποία κατέληξαν διατήρησε τις καταθέσεις κάτω από 100.000 ευρώ ανέγγιχτες, αλλά οι ανασφάλιστες καταθέσεις αναδιαρθρώθηκαν, αφανίζοντας τις οικονομίες και τις ταμειακές ροές ξένων καταθετών και τοπικών επιχειρήσεων.

Για πολλούς, το ερώτημα είναι αν αυτό θα είναι ένα πρότυπο για τις μελλοντικές τραπεζικές κρίσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αλλού. Όταν ο  Jeroen Dijsselbloem, πρόεδρος του Eurogroup, επισήμανε ότι αυτό ήταν κάτι που θα μπορούσε να γίνει και σε διασώσεις στο μέλλον σε συνέντευξή του στο Reuters και τους Financial Times, οι αγορές πανικοβλήθηκαν, προκαλώντας τον Dijsselbloem να εκδώσει άμεση ανάκληση των δηλώσεων του.

Η αλήθεια, όμως, είναι ότι η ιδέα αυτή έχει ήδη συζητηθεί εδώ και χρόνια στα υψηλότερα κλιμάκια του διεθνούς τραπεζικού τομέα. Το 2010, η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών εξέδωσε μια Λευκή Βίβλο για πιθανή διάσωση του Tier 1 και Tier 2 τραπεζικού κεφαλαίου σε περίπτωση μελλοντικών τραπεζικών κρίσεων. Η πρόταση αυτή συζητήθηκε με περισσότερες λεπτομέρειες από ομάδες όπως το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και φορείς του ιδιωτικού τομέα, όπως η KPMG, η οποία εξέδωσε το 2012 έκθεση σχετικά με τη δυνατότητα των μελλοντικών τραπεζικών διασώσεων.

Κατά τη διάρκεια του σκανδάλου στην Κύπρο, η κυβέρνηση του Καναδά κυκλοφόρησε της δική της πρόταση προϋπολογισμού για το επόμενο έτος, συμπεριλαμβανομένης πρότασης για καθεστώς bail-in:

«Η κυβέρνηση προτίθεται να εφαρμόσει καθεστώς bail-in για συστημικά σημαντικές τράπεζες. Αυτό το καθεστώς θα πρέπει να σχεδιαστεί για να εξασφαλίσει ότι, στην απίθανη περίπτωση που μια συστημικά σημαντική τράπεζα μειώς ει το κεφάλαιό της, η τράπεζα μπορεί να επιστρέψει στη βιωσιμότητα με τη γρήγορη μετατροπή ορισμένων τραπεζικών υποχρεώσεων σε εποπτικά κεφάλαια. Αυτό θα μειώσει τους κινδύνους για τους φορολογούμενους. Η Κυβέρνηση θα διαβουλευθεί με τους ενδιαφερομένους σχετικά με τον καλύτερο τρόπο να εφαρμόσει καθεστώς bail-in στον Καναδά. »

Σε απάντηση για τη δημόσια αναταραχή σχετικά με την πρόταση, ο Υπουργός Οικονομικών του Καναδά αναγκάστηκε να αρνηθεί την περασμένη εβδομάδα να ότι οι δυσνόητες  «ορισμένες τραπεζικές υποχρεώσεις» περιλαμβάνουν καταθέσεις των καταναλωτών, αλλά αρνήθηκε να διευκρινίσει τι ακριβώς υποχρεώσεις θα πρέπει να καλύπτονται.

Όπως εξηγεί ο Michel Chossudovsky-καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Οττάβα, ο πραγματικός κίνδυνος του παραδείγματος της Κύπρου δεν είναι ότι αυτό θα αποτελέσει τον τρόπο για την αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων, αλλά ακριβώς το αντίθετο. Με την διαδικασία συμμετοχής των καταθέτων στο οπλοστάσιό τους, οι  τραπεζίτες και οι φίλοι τους οι πολιτικοί θα είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν αυτό το όπλο οικονομικής καταστροφής όχι εναντίον των "too big to fail"  έξι μεγα-τραπεζών στην Αμερική ή των ομολόγων τους σε όλο τον κόσμο, αλλά κατά μικρότερων πιστωτικών ιδρυμάτων και ανεξάρτητων τραπεζών που απειλούν το μονοπώλιο της εξουσίας τους.

Όπως επισημαίνει σε άρθρο του σχετικά με το θέμα ο καθηγητής Chossudovsky, « δεν είναι τυχαίο ότι αυτό καθεστώς συμμετοχής καταθετών επισημοποιήθηκε πρώτα στον Καναδά.»

Το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (FSB), το οποίο έχει ασχοληθεί με τη θεσμοθέτηση της διαδικασίας διάσωσης είναι ένας διεθνής οργανισμός που συντονίζει το έργο των εθνικών και διεθνών οργανισμών καθορισμού προτύπων για τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Προέκυψε από το προηγούμενο Φόρουμ Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, μια δημιουργία της G7 το 1999, και περιλαμβάνει φορείς, όπως η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών μεταξύ των ιδρυμάτων-μελών του.

Το FSB είναι σήμερα υπό την προεδρία του Mark Carney, το σημερινό διοικητή της Τράπεζας του Καναδά που έχει οριστεί να λάβει τα ηνία της Τράπεζας της Αγγλίας τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους, σε μια εξαιρετικά ασυνήθιστη κίνηση. Πριν από την έναρξη της θητείας του στο καναδικό Υπουργείο Οικονομικών, ο Carney πέρασε 13 χρόνια στην Goldman Sachs, όπου συμμετείχε στο ρωσικό οικονομικό σκάνδαλο του 1998, με την Goldman να συμβουλεύει τη ρωσική κυβέρνηση την ίδια στιγμή που το στοιχημάτιζε με την ικανότητα της χώρας να αποπληρώσει το χρέος της.

Όπως έχουν διεξοδικά τεκμηριωμέσει κριτικοί όπως ο Matt Taibbi και άλλοι, η Goldman Sachs έχει υπάρξει στην καρδιά του κάθε μεγάλης  χειραγώγησης της αγοράς στις ΗΠΑ από τη Μεγάλη Ύφεση και έπειτα, και υπήρξε ο βασικός παράγοντας για τα μέτρα λιτότητας που έχουν σήμερα ραγίσει την Ευρωζώνη, εκτός από τη δημιουργία των τραπεζικών κρίσεων σε Κύπρο και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Η πορεία προς την επερχόμενη οικονομική κατάρρευση είναι περιττό να πούμε, επικίνδυνη. Χειρότερα ακόμα, όλα τα τεχνάσματα που κατασκευάζονται για να οδηγήσουν τους καταθέτες και τους επενδυτές στην «ασφάλεια» κατά τη διάρκεια αυτής της δύσκολης περιόδου οδηγούν τελικά σε αδιέξοδα και έχουν κατασκευαστεί από την οικονομική ολιγαρχία.

Αλλά, τώρα μας δίνεται μια ευκαιρία να εκπαιδευτούμε σχετικά με το τι πραγματικά συμβαίνει και να ανακαλύψουμε μια πραγματική εναλλακτική διαδρομή στο οικονομικό οδικό χάρτη. Τα παραδείγματα γύρω μας μας υπενθυμίζουν μια δυσάρεστη αλήθεια που το τραπεζικό ίδρυμα προσπάθησε να συγκαλύψει για πολλές γενιές: ότι οι τραπεζικές καταθέσεις δεν είναι σωροί χρημάτων σε θησαυροφυλάκια τραπεζών, αλλά ακάλυπτα δάνεια που καταβάλλουμε  σε τραπεζίτες που τα χρησιμοποιούν για να τζογάρουν σε εξωτικά χρηματοπιστωτικά μέσα που απειλούν να καταστρέψουν την παγκόσμια οικονομία.

Μόλις κατανοήσουμε αυτό το απλό γεγονός, το κοινό έχει να πάρει μια απόφαση: είτε να συνεχίσει να πιστεύει στις μεγάλες τράπεζες που έφεραν τον κόσμο στην οικονομική άβυσσο, ή θα χρησιμοποιήσει τα χρήματά τους για να δημιουργηθούν γνήσιες, ακμάζουσες τοπικές οικονομίες μέσω πιστωτικών ενώσεων, εναλλακτικών νομισμάτων και άλλων εναλλακτικών λύσεων.

Πηγή