του Σωτήρη Γλυκοφρύδη
Ο άνθρωπος φθίνει, αποδομείται. Βιολογικά βρίσκεται εξαρτημένος από ένα πλήθος βοηθημάτων άνευ των οποίων δεν είναι δυνατή η συνέχεια της ζωής του. Τα ρούχα, που κάποτε τον προστάτευσαν από το κρύο, έγιναν πυρηνική ενέργεια και δεν μπορεί ν’ απαλλαγεί ούτε από αυτήν, μια που έχει ανάγκη τον ηλεκτρισμό και το πετρέλαιο τελειώνει. Ο πολιτισμένος άνθρωπος που βρίσκεται στις εσχατιές της φύσης και ζει από τα σκουπίδια και τα πτητικά αέρια της σήψης ως και από τη διάσπαση του ελάχιστου σωματίδιου της ύλης, μοιάζει σαν ένας έρπων τρωγλοδύτης που έφτασε στα ακραία όρια της αναζήτησης του άπιαστου ονείρου μιας ζωής που καταλήγει σε κατάθλιψη, αναλογιζόμενος σε μια κρίσιμη στιγμή το μέλλον του. Έφτασε στο σημείο να μη μπορεί να εκφραστεί, χάνοντας το λόγο ως τρόπο έκφρασης κι αιτία. Ο άνθρωπος, το πιο ιδεαλιστικά μεγαλόσχημο ον στη γη, αποδεικνύεται ανεπαρκής, αδύναμος να επιβιώσει χωρίς τα βοηθήματα τα οποία κατέληξαν δεύτερη φύση του. Κι ενώ φαινομενικά ανάγεται πολιτιστικά, σε δυνατότητες ουσίας σβύνει. Η φθορά, αποτέλεσμα της εξάρτισης, μεταλλαγής, προσαρμοστικότητας και της πανίσχυρης οικονομίας κλίμακας, αποδομεί το έμφρον ον των ιδεών και των βοηθημάτων.
Πήραμε τη ζωή μας λάθος και δεν αλλάζουμε ζωή, μπορούμε να πούμε ...παραφράζοντας ένα ποιητή. Η μη αντιστρεψιμότητα των γεγονότων είναι πάγιο δόμημα της φύσης. Στη χειρότερη ή κατ’ άλλους στην καλύτερη περίπτωση, ένα αυγό δεν μπορεί από βρασμένο να ξαναγυρίσει άβραστο παρά μόνο να σταματήσει ως έχει, βγάζοντάς το κάποιος από τη φωτιά. Έτσι, λοιπόν, τα βιολογικο-οικονομικά φαινόμενα δεν μπορούν να οπισθοδρομήσουν εφόσον έχουν αναχθεί, ειμή μόνο να δοθεί μια στασιμότητα, μια χρονο-καθυστέρηση στην εξέλιξη, προσδίδοντας ο άνθρωπος ως τροφή στο στόμα του Κρόνου – Χρόνου σπάργανο μια πέτρα, για να τον σταματήσει να τρώει τα παιδιά του. Αυτό σημαίνει δυισμός, εκ των θεωρούμενων δυο αντίθετων (στην ουσία συμπληρωματικών) επιλέγω ως πιο δόκιμο το ένα και το προσφέρω με απόκρυψη για να επιβιώσω. Σε αυτό παραπέμπει ο μύθος του δυιστή μέγιστου Έλληνα θεού που σταμάτησε -βαρυστομάχισε τον πατέρα του, το Χρόνο. Το Χάος, Ο Κρόνος – Χρόνος Ουρανός και ο γιος του εκ της Γαίας, Ζεύς που έζευε ενώ σαν Δίας διαιρούσε και κατόπιν ο επίγονός του, άνθρωπος, που είτε άνω θρώσκει από τα Ιμαλάια την κορυφή του κόσμου είτε ψάχνει να αγκιστρωθεί στη ζήση του στη θάλασσα της Μεσογαίας, ζει από την ιδεοκρατία του και με αυτήν επιβιώνει. Πήραμε τη ζωή μας σαν ιδέα, λάθος, και δεν μπορούμε ν’ αλλάξουμε πια ζωή παρά μόνο να την αναστείλουμε, χρονοκαθυστερώντας το δρόμο του θανάτου, ανθρωπιστικά, που σημαίνει υποκειμενικά. Οι 3 δυνάμεις που κινούν το ανθρώπινο γίγνεσθαι, ο φόβος, η απληστία και η ανοησία, είτε η τελευταία ως άνω ον (και μέγιστο) είτε ως άνοον (και ελάχιστο), θα χτίζουν και θα καταστρέφουν πάντα. Ο θεός καταστρέφει κι επανασυνθέτει, αποκομίζοντας από την εμπειρία - γνώση, και δεν είναι πάνσοφος και παντοδύναμος αλλά υποκείμενος στους νόμους. Ο νόμος προ-υπήρξε της δημιουργίας, βροντοφωνάζει από το όρος της μοναξιάς του ο «σκοτεινός» αλλά πέραν της εποχής του φωτεινός Ηράκλειτος. Το άπειρο ον γίνεται έμπειρο από τον έν-πυρο χαμό του που είναι και ο δικός μας ο χαμός (πέραν από το όποιο δίκαιο και την αδικία της τάξης της ροής του χρόνου), έχει σημειώσει λίγο πιο πριν ο μέγας Ίων, Αναξίμανδρος. Όλα υπάρχουν στο μυαλό μας, το σύμπαν είναι πνευματικό, ζούμε με τη σκέψη μας μέσα σε μια σκέψη άλλη ενός αυτοπροσδιοριζόμενου όντος - συμπαγές σύστημα κλειστό και ανεξάρτητο του χρόνου - περιορισμένο από δεσμεύσεις, συμπληρώνει κλείνοντας την πρώτη τριάδα των Τιτάνων προσωκρατικών ο Παρμενίδης, λέγοντας, ακόμη, ότι για να επανέλθει η ζωή στο αίσιον απαιτείται ο επαναπροσδιορισμός του λόγου.
Φθείνουμε, αποδομούμαστε, πεθαίνουμε… Το ανισοβαρές ζύγι της ζωής που κάποτε έκλινε στη γένεση τώρα τείνει προς το μέρος του θανάτου. Η αλήθεια, η πόρνη αυτή κατά τους πολλούς, η πλανεύτρα και ασκεπής, την οποία αναζητά ο άνθρωπος δια να την Πλατωνεύσει και να την Αριστοτελέψει στο δρόμο του εντελεχούς επέκεινα ως άλλος μανιακός των πρακτικών ιδεών ρακοσυλλέκτης, βρίσκεται κατατεμαχισμένη, όχι στο σώμα αλλά στο είδωλό της. Ευτυχώς που παρουσιάζεται με τις θυγατέρες της, τις Ηλιάδες, οι οποίες φοράνε πέπλα, κατανέμοντας το φως της γνώσης επιμερισμένα στους ανθρώπους. Αν όλοι οι άνθρωποι κατείχαν την αλήθεια και το ουσιώδες φως, τότε δεν θα υπήρχε η μαγεία του ουράνιου τόξου και η σύλληψη της ανθρωπότητας ως συνοθήλευμα χρωμάτων, δεν θα υπήρχαν ανάλυση κι επανασύνθεση. Αν η ανθρωπότητα παρουσιαζόταν σαν ένας άνθρωπος με συγκεκριμένη θέση, δεν θα εμφανίζονταν η διαμόρφωση, ο πλουραλισμός, η καλαισθησία και η αναζήτηση. Δεν θα υπήρχε καν η δημιουργία, θα παραμέναμε ανέπαφοι, ανέφικτοι και απραγείς στη θεϊκή κοιτίδα, λέει ο Ζαρατούστρα, ένας εκ των αφανών κοινωνικών μεταρρυθμιστών της ανατολής και δυιστής (όχι όμως ενιστής ολιστικός φιλόσοφος όπως ο πρόγονός του, Αναξίμανδρος, ο σύγχρονός του Ηράκλειτος, και ο επίγονός του Παρμενίδης).
Γιατί οι Έλληνες παραμένουν αξεπέραστοι διανοητές; Διότι μέσα από την αναζήτηση του απεριόριστου με το απροσδιόριστο ανακάλυψαν τη μονάδα. Η επιβίωση της μονάδος υπήρξε το πάγιο αίτημά τους, το εδώ και τώρα η γενεσιουργός αρχή και όχι το αύριο και βλέπουμε. Οι Έλληνες υπήρξαν οι μόνοι που κατάλαβαν την τραγωδία του ανθρώπου και την αξία του τραγουδιού ως φάλκημα και μοιρολόι. Οι Έλληνες υπήρξαν από τους λίγους που εννόησαν ότι των ανδρών επιφανών η πάσα γη είναι τάφος, και το εις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί πάτρης, πριν την έννοια της πατρίδας. Οι Έλληνες δημιούργησαν κράτος, έθνος και φυλή, χωρίς να έχουν κράτος έθνος και φυλή συγχρόνως. Υπήρξαν το όλο και το τίποτα, η βάση κι’ η μονάδα, το σπερματέγχυμα του νου, το σωστό μέτρο το ασυνείδητο. Η εποχή όμως αυτή του θαύματος πέρασε, και θλιβερή τώρα στέκει η Σπαρτιάτισσα η μάνα πάνω στον τάφο του παιδιού της και μοιρολογάει. Υπάρχουν όμως κι εξαιρέσεις: - Ο γιος μου δεν θα γυρίσει πίσω, σας λέω, είπε μια Λακώνισα μάνα για ένα σύγχρονο μεγάλο γιό της Σπαρτιάτη, που προτίμησε να γίνει αναχωρητής παρά της αποσύνθεσης γραικύλος. Τιμή αρμόζει στη Δωρική μας ράτσα, τιμή σε αυτούς που κρατάνε Θερμοπύλες, όχι απο χρέος κινούντες αλλά από τους νόμους τους εσωγενείς, πεθαίνοντας μαχόμενοι όλοι μαζί και μόνοι.
Γιατί πρέπει να υπάρξει επαναπροσδιορισμός των κεκτημένων; Διότι ζούμε σε μια κοινωνία παρωχημένων ιδεών, αποδομημένων αξιών και παρεκτραμένων νόμων. Διότι προχωρώντας η ανθρωπότητα ως Οιδίποδας στο μονοπάτι του άγνωστου χαμού, προχωράει τυφλά και γρήγορα. Διότι πρέπει κάποιος Έλληνας ή Έλληνες στη συνείδηση να σταματήσουν, κάποτε, πάλι και ξανά το χρόνο. Διότι σκέψη πλέον δεν παράγουμε, έχοντας περιοριστεί σε μια ζωή ανάπηρη που είναι μοιρολόι. Διότι πρέπει να ξαναγεννήσουμε μια νεα θεωρία, ένα νέο μανιφέστο ανθρωποκεντρικό με φυσικές αξίες, στασιμότητα, ζωή και έρωτα. Ποιος είπε πως η ζωή δεν είναι τίμημα του παραλόγου; Ποιος είπε πως ο άνθρωπος δεν είναι το πιο τραγικό ον στη γη;
Χρειαζόμαστε μια νέα βάση, εκτενή, και καίρια προσανατολισμένη, χρειαζόμαστε τη λογική, τον έρωτα, χρειαζόμαστε το μέτρο. Ω πόσο κακό έκανε ο Πλάτων που πήρε τους θεούς από τη γη και τους πήγε στο επέκεινα, πόσο κακό έκανε ο Αριστοτέλης που δημιούργησε τον ηθικό ωφελισμό, πόσο κακό έκαναν οι στωικοί που μετέφεραν την υπομονή στην Ιουδαία, και πόσο χαμένη ευκαιρία υπήρξε ο Επίκουρος με τον ευωδιασμένο κήπο. Χρειαζόμαστε μια νέα φιλοσοφία ζωής, ένα νέο μανιφέστο, παγκόσμιο, καθοριστικό, με ενεργή την κοινοκτημοσύνη ανάλογα με την εργασία, για να χρησιμεύσει ως αντιστάθμισμα της τραγωδίας και της κωμωδίας, του σατυρικού δράματος. Χρειαζόμαστε ένα σκληρό μεταμφιεσμένο δυισμό για φραγή στο χρόνο, την προσδιορισμό της στείρας παλιάς ιδέας, την τομή του timing - το πέτρινο βαλσάμωμα του χρόνου.
Αυτό που δεν χρειαζόμαστε είναι η ελπίδα. Η ελπίδα μπορεί να ιδωθεί ως το αφιόνι των κατατρεγμένων, το χασίσι των λαών. Χρειαζόμαστε το εδώ και τώρα, χρειαζόμαστε έναν αντι-οιδίποδα πνευματικό ηγέτη. Το σύμβολο της σοφίας υπήρξε στον τόπο ετούτο ένα νυκτόβιο πουλί που κρώζει τα δεινά και ανοίγει τα φτερά του βράδυ, και όχι το αηδόνι. Στον τόπο αυτό η λογική προωθήθηκε ως ιδιαίτερος θεσμός αξίας επειδή έγινε κατανοητό από μερικούς ανθρώπους ότι στους ανθρώπους δεν υπήρχε. Χρειαζόμαστε το παλιό γνώθι σ’ αυτόν, την εσώτερη πηγή του λόγου.
Πράγματι, μας λείπουν η αυτογνωσία, ένα νέο μανιφέστο και ο αντι-οιδίποδας, ενωτικός του «όλου εμείς», ηγέτης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου