Κατάθεση υποκρισίας…

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Ενώ η Κύπρος βρίσκεται στον προθάλαμο του «καθαρτηρίου» με προοπτική μετάβασης στην «κόλαση» και όχι στον «παράδεισο», όπως προβλέπει το πρωτόκολλο της καθολικής πίστης, στις ευρωπαϊκές ηγεσίες συνεχίζεται ο δημόσιος καβγάς για την τύχη των καταθέσεων εκατομμυρίων Ευρωπαίων.
Μισές αλήθειες, μισά ψέματα και άφθονη υποκρισία μπορεί να δει κανείς πίσω από τη ρητορική του επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισερμπλουμ, τις βολές που εξαπολύει εναντίον του ο προκάτοχός του Ζαν Κολντ Γιουνκέρ και τα ήξεις αφήξεις του Βόλφγκαγκ Σόιμπλε για την ασφάλεια των αποταμιεύσεων.
Από το κάδρο αυτής της αντιπαράθεσης δεν λείπουν τα… ρετάλια του «μέτωπου του Νότου», με τον Φρανσουά Ολάντ να προσπαθεί να διασώσει την καταρρέουσα δημοτικότητά του με υποσχέσεις ότι θα μείνει στις επάλξεις στη μάχη «κατά της λιτότητας». Στο επίμαχο θέμα των ανασφάλιστων καταθέσεων, πάντως, τηρεί σιγή ιχθύος. Πιθανότατα γιατί και οι μεγάλοι γαλλικοί χρηματοπιστωτικοί όμιλοι δεν έχουν ιδιαίτερες αντιρρήσεις στο διαφαινόμενο γερμανικό σχέδιο για την «τραπεζική ένωση» της Ευρωζώνης.
Η πρόταση Κομισιόν
Επί της ουσίας, η αντιπαράθεση των Ευρωπαίων αξιωματούχων για το αν το κυπριακό «κούρεμα» αποτελεί μοντέλο για όλη την Ευρωζώνη αποκρύπτει μια αδιαμφισβήτηση αλήθεια: η ιδέα ότι, μετά τα ομόλογα και τα λοιπά περιουσιακά στοιχεία, μπαίνουν στο στόχαστρο και οι «ιερές» αποταμιεύσεις έχει μπει στο τραπέζι από τον Ιούνιο του 2012. Αποτελεί συστατικό στοιχείο του σχεδίου για την «τραπεζική ένωση».
Στην ανακοίνωση της Κομισιόν, τον περασμένο Σεπτέμβριο, προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο, περιγράφονται με σαφήνεια και ο στόχος και ο μηχανισμός αυτής της ένωσης. Συγκεκριμένα, στην ανακοίνωση αναφέρεται μεταξύ άλλων: «Μια τραπεζική ένωση θα πρέπει να περιλαμβάνει μια πιο συγκεντρωτική διαχείριση των τραπεζικών κρίσεων…
Η Επιτροπή προβλέπει κυρίως την υποβολή πρότασης για έναν ενιαίο μηχανισμό εξυγίανσης που διέπει την εξυγίανση τραπεζών…. Ο μηχανισμός αυτός θα είναι αποτελεσματικότερος από ένα δίκτυο εθνικών Αρχών εξυγίανσης, ιδίως στην περίπτωση διασυνοριακών χρεοκοπιών…. Θα αποτελεί φυσικό συμπλήρωμα στη δημιουργία ενός ενιαίου εποπτικού μηχανισμού. Θα έχει, επίσης, ως αποτέλεσμα σημαντικές οικονομίες κλίμακας και την αποφυγή των αρνητικών συνεπειών που ενδέχεται να προκύψουν από τις καθαρά εθνικές αποφάσεις…
Οι μέτοχοι και οι πιστωτές θα πρέπει να βαρύνονται το κόστος της εξυγίανσης πριν από τη χορήγηση οποιασδήποτε εξωτερικής χρηματοδότησης και θα πρέπει να βρίσκονται λύσεις στο πλαίσιο του ιδιωτικού τομέα αντί να χρησιμοποιούνται τα χρήματα των φορολογουμένων».
Πιστωτές=καταθέτες
Στο παραπάνω απόσπασμα, αν εξαιρέσει κανείς τη στριφνή τεχνοκρατική ορολογία του, συμπυκνώνεται η ουσία για τη διαχείριση των τραπεζικών κρίσεων από εδώ στο εξής. Δίπλα στην ενιαία εποπτεία που θα ασκεί η ΕΚΤ στις 6.000 τράπεζες της Ευρωζώνης, ένας ενιαίος μηχανισμός εξυγίανσης θα μπορεί να επιβάλει εκκαθάριση, συγχώνευση ή υποχρεωτική εξαγορά μιας τράπεζας όχι πια σε εθνικό, αλλά σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Και το κόστος της εξυγίανσής τους θα βαρύνει τους μετόχους και τους πιστωτές τους. Ποιοι είναι οι πιστωτές; Οι κάτοχοι εταιρικών τραπεζικών ομολόγων και οι καταθέτες. Όλοι οι καταθέτες; Πιθανά όχι. Ίσως διασώζονται όσοι βρίσκονται εντός του εγγυημένου ορίου των 100.000 ευρώ -αν και κανείς δεν αποκλείει με μια μελλοντική απόφαση του Eurogroup το όριο αυτό να μειωθεί -, αλλά οι «μεγαλοκαταθέτες» τιμωρούνται αφού ανέλαβαν το ρίσκο να εμπιστευτούν τράπεζες μειωμένης εξασφάλισης. Πάνω-κάτω αυτό έχει πει ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Β. Σόιμπλε, διατυπώνοντας το γερμανικό «δόγμα» για το μέλλον του χρηματοπιστωτικού τομέα στην Ευρωζώνη.
Ο μέχρι στιγμής προγραμματισμός προβλέπει έναρξη της ενιαίας εποπτείας των τραπεζών από την ΕΚΤ από τις αρχές του 2014. Το εκκρεμές «κεφάλαιο» της υπόθεσης ήταν ο μηχανισμός εγγύησης καταθέσεων και η διαδικασία τραπεζικών διασώσεων όπως περιγράφηκε. Η σχετική απόφαση αναμένεται να ληφθεί στη Σύνοδο του προσεχούς Ιούνίου, αλλά διόλου απίθανο είναι η γερμανική ηγεσία να καθυστερήσει και αυτήν την απόφαση, μεταθέτοντάς την μετά τις γερμανικές εκλογές, αλλά και μετά την ολοκλήρωση της κεφαλαιοποίησης των γερμανικών τραπεζών. Κατά μία ερμηνεία, άλλωστε, το «πείραμα» στην Κύπρο σχετίζεται ακριβώς με αυτό: η δημιουργία ανασφάλειας στους καταθέτες αναπόφευκτα θα ενθαρρύνει ένα νέο κύμα φυγής κεφαλαίων από τις χώρες με παραπαίοντα τραπεζικά συστήματα. Και η τοποθέτηση στις γερμανικές τράπεζες είναι ό,τι ασφαλέστερο υπάρχει στην Ευρώπη.
Συγκεντροποίηση
Αλλά οι φιλοδοξίες του σκληρού πυρήνα της γερμανικής ελίτ δεν εξαντλούνται σε αυτό. Η ηθικιστική φιλολογία για τους φορολογικούς παραδείσους, για τους υπερτροφικούς τραπεζικούς τομείς που έχουν χώρες όπως η Κύπρος και η απαίτηση για μια «εξυγιαντική» συρρίκνωσή τους δεν πηγάζει από μια ξαφνική ανακάλυψη ότι πρέπει να σκάσει η χρηματοπιστωτική φούσκα που καταδυναστεύει τον κόσμο. Αλλά από πολύ πιο ιδιοτελείς βλέψεις για συσσώρευση κεφαλαίων και για άμεσο έλεγχο τραπεζικών ομίλων σε όλες τις χώρες από τις «υγιείς» γερμανικές -κυρίως, αλλά όχι μόνο- τράπεζες.
Η σχεδόν ομολογούμενη επιδίωξη συγκέντρωσης του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος υπό τον έλεγχο των «δικών» τους τραπεζών δεν είναι απόρροια μόνο της απληστίας των τραπεζιτών. Εκφράζει ταυτόχρονα τη βαθύτατα αυταρχική αντίληψη για το πώς μπορεί να διακυβερνηθεί η Ευρωζώνη. Ένα τμήμα της γερμανικής ελίτ, με κυριότερο εκφραστή τον Β. Σόιμπλε, Γερμανούς τραπεζίτες αλλά και τους εξαγωγείς, έχουν τη βαθιά πεποίθηση πως μοναδικός δρόμος για την ομοσπονδιοποίηση της Ε.Ε. είναι να συγκεντρωθεί ο έλεγχος της κυριαρχίας και στρατηγικών κλάδων της οικονομίας σε ένα στενό πυρήνα χωρών και των αντίστοιχων επιχειρηματικών ελίτ. Η ομοσπονδιακή Ευρώπη ή θα είναι «αυτοκρατορική» ή δεν θα υπάρξει καθόλου. Γι’ αυτό, όσο «κτίζουν» τη θεσμική ολοκλήρωση του οράματός τους, τόσο λοξοκοιτάζουν και στην εναλλακτική μιας διάσπασης ή και διάλυσης της Ευρωζώνης.
Όπως έγραφε σαρκαστικά και ο Μπρεχτ «στρατηγέ, ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ. Ξέρει να πετάει, ξέρει και να σκοτώνει. Μόνο που έχει ένα ελάττωμα: ξέρει να σκέφτεται». Κι αυτή τη στιγμή η γερμανική ηγεσία έχει επιτύχει ακριβώς αυτό: έχει βάλει εκατομμύρια Ευρωπαίους να ξανασκέφτονται για το ευρώ. Πόσες θυσίες για ένα πουκάμισο αδειανό;