Ανώφελοι και ωφέλιμοι σχολιασμοί

Tου Πασχου Μανδραβελη
Θα κομίσουμε γλαύκα στην Αθήνα γράφοντας ότι η σάτιρα είτε θα είναι ιερόσυλη είτε δεν θα είναι σάτιρα. Αυτό είναι γνωστό από την εποχή του Αριστοφάνη η ανηλεής σάτιρα του οποίου στόχευε πρωτίστως τις σεβαστές προσωπικότητες των ημερών του, όπως ήταν ο Σωκράτης. Από την σάτιρα δεν ξεφεύγει κανείς. Ούτε ο πρωθυπουργός. Την ασυλία, όμως, που δεν χαίρει ούτε ο πρόεδρος της κυβέρνησης επιζητεί η Ιερά Επιστασία του Αγίου Ορους για χάρη του κ. Εφραίμ και των συντρόφων του στη Μονή Βατοπεδίου.

Η είδηση έχει ως εξής: ένα από τα άρματα που θα παρελάσουν στην Πάτρα την ημέρα των Απόκρεω σατιρίζει το σκάνδαλο του Βατοπεδίου. Από τις εικόνες της προετοιμασίας βλέπουμε τους μοναχούς του Βατοπεδίου σε γιγάντιο μέγεθος. Αυτό κατά την Ιερά Επιστασία θεωρείται ιεροσυλία. Με επιστολή της στον Δήμαρχο Πατρέων κ. Ανδρέα Φούρα, εκφράζει τη λύπη της και ζητεί επανεξέταση (sic) του θέματος για να «πρυτανεύσει η σύνεση και να αποσοβηθούν περαιτέρω ανωφελή σχόλια, τα οποία θα προκαλέσουν μεγάλη πνευματική ζημιά στο κοινωνικό σύνολο και βαριά ηθική ευθύνη στους υπευθύνους».


Η επιστολή αυτή γεννά κάποια ερωτήματα. Πρώτο: τα σχόλια για ποιον θα είναι «ανωφελή»; Για το κοινωνικό σύνολο, για το Αγιον Ορος ή για τον Εφραίμ; Δεύτερο ερώτημα: τα σχόλια «θα προκαλέσουν μεγάλη πνευματική ζημία στο κοινωνικό σύνολο» ή τα έργα και οι ημέρες του κ. Εφραίμ που προκαλούν αυτά τα σχόλια; Περαιτέρω: δεν πήρε τίποτε το αυτί των μοναχών για τα άλλα σχόλια που πλημμύρισαν τη χώρα σχετικά με την αβελτηρία τους να πάρουν έστω ένα μέτρο κατά των υπευθύνων του σκανδάλου ακόμη και μετά την αποκάλυψή του; Τρίτο ερώτημα: ποιον βαρύνει η ηθική ευθύνη; Εκείνους που σχολιάζουν –έστω σατιρικά– το γεγονός ή εκείνους που το διέπραξαν και τους άλλους που επιχείρησαν ή επιχειρούν να το συγκαλύψουν; Το σκάνδαλο του Βατοπεδίου γεννήθηκε και διογκώθηκε επειδή κάποιοι μοναχοί εκμεταλλεύθηκαν την ασυλία που τους δίνει το ράσο. Υπάρχει ένα δέος στην ελληνική κοινωνία για την Εκκλησία και τους λειτουργούς της, δέος που επιτρέπει σε κάποιους επιτήδειους να κάνουν διάφορα, έχοντας τη σιγουριά πως δεν θα μιλήσει κανείς. Εξ ου και τα σούρτα - φέρτα των μοναχών στα σπίτια και στα γραφεία υπουργών. Οποιοσδήποτε κοινός θνητός επιχειρούσε να καρπωθεί αυτές τις εκτάσεις και να κάνει τέτοιες σκανδαλώδεις ανταλλαγές θα τηρούσε τα προσχήματα, επειδή θα είχε τον φόβο της δημοσιότητας. Το σκάνδαλο του Βατοπεδίου διογκώθηκε επειδή ακριβώς τα «ανωφελή σχόλια» δεν αποτελούσαν πρόβλημα για τον κ. Εφραίμ και την παρέα του. Θεώρησαν ότι λόγω Αγίου Ορους δεν βρίσκονται μόνο εκτός του φορολογικού και δημοκρατικού ελέγχου, βρίσκονται κι εκτός της κρησάρας της δημοσιότητας. Κι αν κάποιος τολμούσε να γράψει κάτι, θα ανέμιζαν τα λάβαρα της Ορθοδοξίας ώστε να αποσιωπήσουν το σκάνδαλο.


Δυστυχώς, αυτή η αντίληψη δεν υπάρχει μόνο στο Βατοπέδι. Η επιστολή της Ιεράς Επιστασίας αποδεικνύει ότι είναι καθολική: δεν έχει σημασία τι κάνουν οι μοναχοί, αρκεί να μη σχολιάζεται και δη «ανωφελώς». Δεν το κάνουν γι’ αυτούς, αλλά για το φουκαριάρικο το κοινωνικό σύνολο που θα υποστεί μεγάλη πνευματική ζημία. Από την στιγμή όμως που αυτή η αντίληψη είναι κοινή πεποίθηση στο Αγιον Ορος, ας περιμένουμε και άλλα Βατοπέδια.