Ντόμινο ανεργίας και «κραχ» στα ταμεία

Η εκτίναξη της ανεργίας (ήδη στο 15% επι­σήμως), η σημαντική αύξηση της αδήλωτης (ανασφάλιστης) εργασίας (σκαρφάλωσε στο 25%) σε συνδυασμό με την απαλλαγή χιλιάδων επιχειρήσεων από την καταβολή (εργοδοτικών) ει­σφορών, προκειμένου να διατηρηθεί η απασχόλη­ση ειδικά στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, υποσκά­πτει τα θεμέλια των ασφαλιστικών ταμείων, που οδηγούνται με ταχύτατους ρυθμούς σε οικονομικό «κράχ», επισπεύδοντας έτσι νέες μειώσεις συντά­ξεων, πιθανότατα εντός του 2011.

Με βάση τα επίσημα στοιχεία των υπηρεσιών του υπουργείου Εργασίας, τα ασφαλιστικά τα­μεία στερούνται τις εισφορές από 1.200.000 οι­κονομικά ενεργούς, δηλαδή από 4 στους 10 εν δυνάμει και εν ενεργεία εργαζόμενους, αναλο­γία που αναμένεται να διευρυνθεί και να αφο­ρά εντός του 2011 ίσως και 6 στους 10, καθώς μόνο η ανεργία αναμένεται να αφορά επισήμως 1.000.000 έως 1.200.000 άτομα στο τέλος του χρόνου. Αναλυτικά:

1 Η ανεργία αφορά επισήμως 684.000 άτομα, με βάση τα τελευταία επίσημα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, και ήδη διαμορφώ­θηκε στο 13,5% τον περασμένο Οκτώβριο. Μέσα σε έναν μήνα οι άνεργοι αυξήθηκαν κατά 56.334 (αυξημένοι κατά 9%) και, προστιθέμενοι σε όσους είχαν ήδη χάσει τη θέση εργασίας, ανήλθαν σε 684.047.

Η κατάσταση επιδεινώνεται διαρκούσης της ύφεσης, καθώς μέσα σ’ έναν χρόνο η ανεργία αυ­ξήθηκε κατά 4% (9,8% τον Οκτώβριο 2009) και, βέβαια, δεν φαίνεται βελτίωση λόγω της ύφεσης στην οικονομία. Μέσα σε ένα έτος οι άνεργοι αυξήθηκαν κατά 192.908 άτομα (αύξηση 39,3%) και, παράλληλα, αυξήθηκαν κατά 56.332 άτομα σε σχέση με τον Σεπτέμβριο (αύξηση 9%), όταν το ποσοστό ανεργίας ήταν 12,6%.

Το σύνολο των απασχολουμένων τον Οκτώ­βριο ανήλθε σε 4.369.543. Οι απασχολούμενοι μειώθηκαν κατά 135.557 άτομα σε σχέση με τον Οκτώβριο 2009 (μείωση 3%), ενώ αυξήθηκαν κα­τά 3.048 άτομα σε σχέση με τον Σεπτέμβριο 2010 (0,1%). Παράλληλα, ο οικονομικά μη ενεργός πληθυσμός ανήλθε τον περασμένο Οκτώβριο σε 4.263.751 άτομα.

2 Ένας στους τέσσερις εργαζόμενους είναι ανασφάλιστος με αποτέλεσμα το ΙΚΑ να χά­νει από την αδήλωτη εργασία τουλάχιστον 3 δισ. ευρώ ετησίως. Τα στοιχεία του ΣΕΠΕ για το 2010 επιβεβαιώνουν ότι το 25% των εργαζομένων που απασχολούσαν οι επιχειρήσεις ήταν «χωρίς ασφά­λιση». Σε σύνολο 77.666 εργαζομένων που βρέ­θηκαν στις επιχειρήσεις, οι 54.467 ήταν Έλληνες και οι 19.435 αλλοδαποί και οι ανασφάλιστοι ήταν αντίστοιχα 12.748 Έλληνες (22,58% των Ελλήνων) και 6.687 αλλοδαποί (31,54% των αλλοδαπών).

Δηλαδή οι Έλληνες ανασφάλιστοι είναι περισσό­τεροι από τους αλλοδαπούς, ωστόσο ως ποσοστό περίπου 1 στους 4 Έλληνες εμφανίζεται ανασφά­λιστος, όπως και 1 στους 3 αλλοδαπούς. Τα ποσο­στά των ανασφάλιστων έφθασαν, πάντως, έως το 38,85% μεταξύ των αλλοδαπών (τους μήνες Μάρ­τιο και Νοέμβριο) και έως το 24,45% μεταξύ των Ελλήνων (τον Οκτώβριο του ’10).

Οι απώλειες εσόδων από την αδήλωτη εργασία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των στελεχών της κοι­νωνικής ασφάλισης, έφτασαν τα 8 δισ. ευρώ, αν υπολογιστεί η «εισφοροαποφυγή» που υπάρχει στον ΟΓΑ και στον ΟΑΕΕ. Ποσό που υπερβαίνει, κα­τά πολύ, όλα τα μέτρα περιορισμού των δαπανών και των συντάξεων, τα οποία έχει λάβει η κυβέρ­νηση σε εφαρμογή του μνημονίου.

Έκρηξη απολύσεων

Με βάση τα στοιχεία του ΟΑΕΔ, τον Δεκέμβριο του 2010 οι εγγεγραμμένοι άνεργοι έφτασαν τις 653.552, οι επιδοτούμενοι άνεργοι αυξήθηκαν κατά 51.236, προερχόμενοι κυρίως από τον του­ριστικό κλάδο.

Οι απολύσεις τον ίδιο μήνα ξεπέρασαν τις 60.000. Αναλυτικά, οι απολύσεις έφτασαν τις 29.703, οι λήξεις συμβάσεων ορισμένου χρό­νου τις 30.773 και οι οικειοθελείς αποχωρήσεις τις 22.652. Ταυτόχρονα μειώνονται δραματικά οι προσλήψεις. Συγκεκριμένα, τον Δεκέμβριο μει­ώθηκαν κατά 11,42% (ή κατά 49.673 άτομα) σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα το 2009 και κατά 19,71% σε σχέση με τον Νοέμβριο του 2010.

Σε επίπεδο περιφέρειας, τα πρωτεία στην ανερ­γία κατέχει η Αττική, στην οποία αναλογεί το 33,62% των ανέργων από το σύνολο της χώρας, και ακολουθεί η Κεντρική Μακεδονία, με το αντί­στοιχο ποσοστό να διαμορφώνεται στο 20,74%. Το 35,98% των ανέργων αναζητά δουλειά για πε­ρισσότερους από 12 μήνες και το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων αυξήθηκε κατά 4,48% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Τέλος, από τα στοιχεία προκύπτει πως το σύνολο των εγγεγραμ­μένων ατόμων που δήλωσαν ότι δεν αναζητούν εργασία ανήλθε σε 151.045.

Σε δεινή θέση

Με βάση αυτά τα δεδομένα, έξι μήνες μετά την οδυνηρή νομοθετική παρέμβαση Λοβέρδου για τα δικαιώματα εκατοντάδων χιλιάδων ασφα­λισμένων και συνταξιούχων, τα πλέον πρόσφατα στοιχεία για τα μεγαλύτερα ασφαλιστικά ταμεία καταδεικνύουν ότι βρίσκονται στα πρόθυρα οικο­νομικής κατάρρευσης!

♦ Το ΙΚΑ εμφανίζει το 2010 απώλειες στο χαρτοφυλάκιό του 1 δισ. ευρώ, ενώ καταγράφει πρω­τοφανή μείωση εσόδων, που θα γίνει εντονότερη από την εκτόξευση της ανεργίας, την αύξηση της ανασφάλιστης εργασίας, αλλά και της απροθυμί­ας ή της αδυναμίας των επιχειρήσεων να ανταπο­κριθούν σε ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις τους.

♦ Στον ΟΑΕΕ σχεδόν 1 στους 2 ελεύθερους επαγγελματίες δεν καταβάλλει πλέον εισφορές, ενώ η «μαύρη τρύπα» 1 δισ. ευρώ στα τρία ταμεία των δημοσίων υπαλλήλων καθιστά το πρόβλημα εκρηκτικό, την ώρα που καθυστερεί η καταβολή συντάξεων σε 18.000 δικαιούχους. Να σημειω­θεί ότι μόνο από τις απώλειες της εισφοροδιαφυγής το σύνολο των ασφαλιστικών ταμείων χάνει 8-9 δισ. ευρώ ετησίως.

♦ Το πρωτογενές έλλειμμα στο Ταμείο Πρό­νοιας των Δημοσίων Υπαλλήλων φτάνει ήδη στα 800 εκατ. ευρώ, στο Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων έχουν ήδη προϋπολογίσει έλλειμμα περίπου 150 εκατ. για το 2011, ενώ ακόμη και στο ΤΕΑΔΥ ήδη το έλλειμμα ανέρχεται στα 17 εκατ. ευρώ, γεγονός που επισημαίνει η ΑΔΕΔΥ με επιστολή της στους αρμόδιους υπουργούς Οικο­νομικών και Εργασίας.

Στη μέγγενη αναμένεται να μπουν εντός του 2011 οι επικουρικές συντάξεις, καθώς την τελευ­ταία στιγμή, και με τον φόβο διαρροών από την ψηφοφορία της Βουλής κυβερνητικών βουλευ­τών, σβήστηκε το περασμένο καλοκαίρι η πρό­βλεψη στην ασφαλιστική μεταρρύθμιση για τη μη κάλυψη των ελλειμμάτων από το κράτος. Βέβαια, στο αναθεωρημένο κείμενο του μνημονίου 2 έχει ήδη εισαχθεί ένας νέος όρος, αυτός της «ουδε­τερότητας του προϋπολογισμού» έναντι των επι­κουρικών ταμείων.

Στο κόκκινο

Στο κείμενο του μνημονίου 3 προβλέπεται ότι οι παράμετροι του νέου επικουρικού συστήμα­τος πλασματικών καθορισμένων εισφορών θα διασφαλίσουν τη μακροπρόθεσμη αναλογιστική ισορροπία, όπως θα αξιολογηθεί από την Εθνική Αναλογιστική Αρχή (ΕΑΑ).

Αν οι προβλέψεις της ΕΑΑ δείξουν ότι η προ­βλεπόμενη αύξηση των δημοσίων δαπανών για συντάξεις θα υπερβεί το όριο των 2,5 ποσοστιαί­ων μονάδων του ΑΕΠ για την περίοδο 2009-2060, η κυβέρνηση δεσμεύεται ότι θα αναθεωρήσει και τις βασικές παραμέτρους του συνταξιοδοτικού συστήματος, όπως αυτές διαμορφώθηκαν με την πρόσφατη ασφαλιστική μεταρρύθμιση Λοβέρδου - Κουτρουμάνη - Παπακωνσταντίνου.

Να σημειωθεί ότι τα περισσότερα από τα επι­κουρικά ταμεία βρίσκονται στο κόκκινο. Σύμφω­να με τα υπάρχοντα στοιχεία, τα δύο μεγαλύτερα επικουρικά ταμεία, το ΕΤΕΑΜ (ΙΚΑ) και το ΤΕΑΔΥ, αντιμετωπίζουν αναλογιστικό πρόβλημα. Συνο­λικά, τα δύο αυτά ταμεία καλύπτουν 1.800.000 ασφαλισμένους. Υπάρχουν και επικουρικά τα­μεία τα οποία αντιμετωπίζουν σημαντικά οικονο­μικά προβλήματα και κάθε μήνα δίνουν μάχη με τα ελλείμματα προκειμένου να καταβάλλουν τις συντάξεις.

Μειωμένα τα έσοδα

Αναλυτικά, με βάση συγκριτικά στοιχεία των δύο προηγούμενων ετών που κατέ­θεσε την προηγούμενη εβδομάδα στην αρμόδια Κοινοβουλευτική Επιτροπή ο διοικητής του ΙΚΑ Ρ. Σπυρόπουλος, το Ίδρυμα εμφανίζει, το 2010, απώλειες πε­ρίπου 1 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2009, από την απομείωση της αξίας του χαρτο­φυλακίου του σε μετοχές και αμοιβαία κεφάλαια.

Την ίδια στιγμή, παρά την εμφανή προ­σπάθεια συγκράτησης των δαπανών, τα έσοδα του 2010 εμφανίζονται αισθητά μειωμένα, εξαιτίας κυρίως της μείωσης των κρατικών επιχορηγήσεων κατά 1,8 δισ. ευρώ. Παρά τον ευνοϊκό έως χαριστι­κό χαρακτήρα των πρόσφατων ρυθμίσεων για ληξιπρόθεσμες οφειλές, το σύστημα εμφανίζει σημαντικές υστερήσεις πόρων από εισφοροαποφυγή. Είναι χαρακτηρι­στικό ότι για ποσά ύψους 1 δισ. ευρώ, που ρυθμίστηκαν, εισέρρευσαν στα ταμεία έσοδα ύψους 172,4 εκατ. ευρώ.

Δεν πληρώνουν

Επιπλέον, υπερτριπλασιάστηκαν, το τε­λευταίο τρίμηνο, οι εργοδότες που αδυ­νατούν, λόγω της κρίσης, να πληρώσουν τις οφειλές τις οποίες είχαν ρυθμίσει στο IKA - ETAM με ευνοϊκούς όρους. Ενώ τον περασμένο Νοέμβριο 1.293 «έχασαν» ρύθμιση χρεών ύψους 74 εκατ. ευρώ, τον Ιανουάριο ο αριθμός αυτός έφτασε τους 4.899 για οφειλές ύψους 207 εκατ. ευ­ρώ. Αποτέλεσμα, τα έσοδα του ΙΚΑ έκλει­σαν, στο τέλος του προηγούμενου έτους, στα 15,6 δισ. ευρώ έναντι 17,07 δισ. ευ­ρώ το επίσης «κακό» 2009. Αντίστοιχα, οι δαπάνες μειώθηκαν από 16,6 δισ. ευρώ, στο τέλος του 2009, στα 15,7 δισ. ευρώ.

1 Στην εικόνα κατάρρευσης των εσό­δων θα πρέπει να προστεθούν τα προγράμματα «μαμούθ» επιδότησης των ασφαλιστικών εισφορών, που «τρέχει» ο ΟΑΕΔ και μέχρι σήμερα έχουν στερήσει από το Ίδρυμα ασφαλιστικές εισφορές για 200.000 εργαζόμενους.

Η μείωση των μισθών, μέσω όχι μόνο της εφαρμογής των ειδικών επιχειρησιακών συμβάσεων, αλλά και της μείωσης της απασχόλησης, και η δραματική αύξηση της ανεργίας επιδεινώνουν την κατάστα­ση. Στο υπουργείο ισχυρίζονται ότι το σύ­στημα κοινωνικής ασφάλισης «αντέχει» έως και 15% ανεργία. Από εκεί και πάνω, τα πράγματα μπορεί να γίνουν ανεξέλε­γκτα.

2 Το υπουργείο σχεδιάζει νέες εκπτώ­σεις στις ασφαλιστικές εισφορές κατά 10% φέτος, ακόμα και για τις συνεπείς ως προς τις υποχρεώσεις τους επιχειρήσεις, ποσοστό που θα φτάσει το 25% το 2013, ενώ όσες επιχειρήσεις διατηρούν παλαιό­τερες οφειλές θα μπορούν να τις διαγρά­φουν, καταβάλλοντας προσαύξηση 20% επί των τρεχουσών.

Το Ποντικι