Ποιος τελικά είπε το «ΟΧΙ»;

Tου Aντωνη Kαρκαγιαννη/ karkagiannisant@ath.forthnet.gr

Πρόκειται ουσιαστικά για συζήτηση χωρίς ιστορικό περιεχόμενο, χωρίς ιστορικό ερώτημα και χωρίς ιστορική απορία. Ξεκίνησε πριν από πολλά χρόνια και με τον ίδιο ανιστόρητο χαρακτήρα συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Ξεκίνησε από την Αριστερά που δεν ήθελε να παραδεχθεί ότι ένας δικτάτορας και αντίπαλός της (δεν είναι όλοι οι δικτάτορες αντίπαλοί της!) κατόρθωσε, τις πρώτες ώρες της 28ης Οκτωβρίου να εξαρθεί σε ύψιστο σημείο εθνικής συνείδησης και πολιτικής ευθύνης και να πει το «ΟΧΙ» στους εισβολείς. Και επειδή τα γεγονότα δεν χωράνε σε αυτό το παράλογο σχήμα, η πιο εύκολη λύση είναι... «η κατάργηση των γεγονότων». Η σύγχυση είναι πιο μεγάλη από το δεύτερο σκέλος αυτών των συλλογισμών. «Το “ΟΧΙ” δεν το είπε ο Μεταξάς αλλά ο λαός!». Το ένα βέβαια δεν διαψεύδει το άλλο. Και τα δύο όμως μαζί διαψεύδουν τη σχέση λαού και ηγέτη και την αξία της πολιτικής απόφασης. Πράγματι, την επόμενη μέρα, για να μην πω από την επόμενη ώρα, ολόκληρος ο κρατικός μηχανισμός πειθαρχεί στην πολιτική απόφαση και την εφαρμόζει και ο λαός με πρωτοφανή ενθουσιασμό την επικροτεί και την ενισχύει.

Το «ΟΧΙ» το είπε ο Ιωάννης Μεταξάς και το εννοούσε. Μάλιστα, όπως πολλά στοιχεία το επιβεβαιώνουν, ήταν από πριν και από καιρό έτοιμος να το πει. Δεν αιφνιδιάστηκε από τον Ιταλό πρεσβευτή, ήταν άριστα πληροφορημένος για τη συγκέντρωση ισχυρών στρατιωτικών δυνάμων της Ιταλίας στην Αλβανία και είχε καταλήξει στην πολιτική απόφαση να πει το «ΟΧΙ». Προφανώς είχε ενημερώσει τουλάχιστον τον βασιλιά Γεώργιο και τον τότε ισχυρό «συμμαχικό παράγοντα», την Αγγλία.

Ο παράλογος αυτός μύθος ότι το «ΟΧΙ» δεν το είπε ο Μεταξάς αλλά ο λαός, κυριάρχησε στην Αριστερά πολλά χρόνια. Παρ’ όλο που ο τότε ηγέτης του ΚΚΕ, ο Νίκος Ζαχαριάδης, με το περίφημο γράμμα που έστειλε από την απομόνωση των φυλακών της Κέρκυρας τασσόταν ανεπιφύλακτα στο πλευρό του Μεταξά για την απόκρουση της φασιστικής επίθεσης, αναγνωρίζοντας έτσι τον ηγετικό του ρόλο σ’ αυτόν τον αγώνα. Το ίδιο έπραξαν όλοι σχεδόν οι κομμουνιστές κρατούμενοι στις φυλακές και στις εξορίες. Ελάχιστοι ήσαν αυτοί που διαφώνησαν με αυτήν την «ανεπιφύλακτα» πατριωτική στάση της ηγεσίας του ΚΚΕ και των κομμουνιστών.

Στα νεότερα χρόνια ο πρώτος στην Αριστερά, αν θυμάμαι καλά, που προσπάθησε να αποκρούσει και να διαλύσει αυτόν τον παράλογο μύθο ήταν ο δημοσιογράφος και ιστορικός συγγραφέας, ο μακαρίτης Σπύρος Λιναρδάτος. Χωρίς να κρύβει ή να ανακαλεί τη σταθερή και έμπρακτη εναντίωσή του στη δικτατορία του Μεταξά, αισθάνθηκε την υποχρέωση και θέλησε να αποκαταστήσει και να σεβαστεί τα ιστορικά γεγονότα, τα οποία επιβεβαιώνουν ότι ο Μεταξάς ήταν ο πρωτοπόρος και ο ηγέτης της αντίστασης και του αγώνα κατά της φασιστικής επίθεσης του 1940. Η Ιστορία, βλέπετε, δεν είναι πάντοτε ευθύγραμμη και προπαντός δεν είναι πρόθυμη να υποταχθεί σε παράλογα ιδεολογικά σχήματα. Ο Ιωάννης Μεταξάς ήταν αυτός που ήταν, αλλά ήταν και αυτός που πήρε την ιστορική απόφαση να πει το «ΟΧΙ» στους εισβολείς.

Και ο λαός; Δεν θέλω καν να σκεφθώ τι θα έκανε ο λαός ή τι θα έκανε το κράτος αν ο Μεταξάς δεν έλεγε το «ΟΧΙ». Και δεν θέλω να διαγράψω τη σχέση του ηγέτη με τον λαό που ουσιαστικά είναι η σχέση της πολιτικής με την κοινωνία. Την ίδια εκείνη μέρα, λίγες μόνο ώρες μετά το «ΟΧΙ» του Μεταξά, σημειώθηκε εκείνη η λαϊκή έκρηξη που επικροτούσε και έκανε πράξη εκείνο το ιστορικό «ΟΧΙ».