Αναζητώντας «αβλαβή διέλευση» στα ελληνοτουρκικά

Ο φόβος θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο, τα εσωτερικά προβλήματα Παπανδρέου - Ερντογάν και ο ρόλος των Αμερικανών

ΑΓΓΕΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
ντονο προβληματισμό προκαλεί στην Αθήνα η πρόσφατη έξαρση της τουρκικής προκλητικότητας στο Αιγαίο. Η περιπλάνηση σκαφών του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού ως τα ανοιχτά του Σουνίου και οι παρενοχλήσεις ελικοπτέρων του Λιμενικού Σώματος από τουρκικά μαχητικά ενώ περιπολούν για λαθρομετανάστες δείχνουν ότι η Αγκυρα θέλει να υπενθυμίσει τις πάγιες αναθεωρητικές διεκδικήσεις της.

Η ελληνική κυβέρνηση «είναι ειλικρινής όταν επιδιώκει την επαφή με την τουρκική
πλευρά. Αλλιώς, θα διαιωνίζεται ο φαύλος κύκλος της αντιπαράθεσης» σημειώνουν διπλωματικές πηγές. Αυτό αποδεικνύεται και από τη συνάντηση των κκ. Γ. Παπανδρέου και Χ. Παμπούκη με τον τούρκο υπουργό Επικρατείας Εγκεμέν Μπαγίς στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες, όπου φαίνεται ότι συμφωνήθηκε η έλευση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα περί τα τέλη Μαΐου - αρχές Ιουνίου. Δύο παράγοντες όμως λειτουργούν επιβαρυντικά ώστε οι δύο χώρες «να πιάσουν το νήμα από εκεί που το άφησαν τον 2004», όπως έχει πει ο κ. Γ. Παπανδρέου: Ο πρώτος είναι ο φόβος ενός θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο. Ο δεύτερος αφορά τα εσωτερικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τόσο ο κ. Παπανδρέου όσο και ο κ. Ερντογάν.

Οι τουρκικές προκλήσεις «έχουν χτυπήσει κόκκινο τις τελευταίες δυο- τρεις εβδομάδες» όπως λέει υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Εθνικής Αμυνας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι έπειτα από αυτές αναβλήθηκε τόσο η επίσκεψη του υπουργού Προστασίας του Πολίτη κ. Μ. Χρυσοχοΐδη στην Αγκυρα όσο και εκείνη του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών κ. Δ. Δρούτσα.

Υστερα από μια περίοδο ηρεμίας, που ακολούθησε και την ανταλλαγή επιστολών μεταξύ των πρωθυπουργών των δύο χωρών, η Αγκυρα επέστρεψε στην αναθεωρητική τακτική της. «Προς το παρόνδεν έχουμε υπερπτήσεις, όπως είχαμε πέρυσι. Εφέτοςτο βασικό όπλο των Τούρκων είναι οι...κρουαζιέρες των πολεμικών τους πλοίων» σημειώνουν διπλωματικές και στρατιωτικές πηγές. Οι ίδιες πηγές εκτιμούν ότι η εσωτερική αντιπαράθεση κυβέρνησηςκεμαλιστών έχει δώσει την ευκαιρία «σε διαφόρους κύκλους εντός του στρατεύματος να προκαλέσουν τον Ερντογάν. Ας μην ξεχνάμε τις πρόσφατες αποκαλύψεις του τουρκικού Τύπου για σχέδια πρόκλησης θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο με σκοπό την αποσταθεροποίηση της κυβέρνησής του» σημειώνουν.

Σοβαρές δυσκολίες αντιμετωπίζει όμως και ο κ. Ερντογάν. Οι συνεχιζόμενες αποκαλύψεις για σχέδια ανατροπής της κυβέρνησης, αλλά και η προσπάθεια της τελευταίας να προωθήσει κρίσιμες συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, «θα μπορούσαν να οδηγήσουν ακόμη και σε πολιτική αστάθεια.Επίσης, ο Ερντογάν έχει εκλογές το 2011.Δεν θα του είναι εύκολο να εμπλακεί σε εις βάθος συζητήσεις με την Ελλάδα» υπογραμμίζει τουρκική διπλωματική πηγή.

Πιέσεις για να προχωρήσει η ελληνοτουρκική προσέγγιση ασκεί και η Ουάσιγκτον. Ο πλέον άμεσος είναι η λύση του Κυπριακού. Πολύ αξιόπιστες πηγές ανέφεραν προς «Το Βήμα» ότι το πρώτο πράγμα που επεσήμανε στον κ. Παπανδρέου η αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον κατά την πρόσφατη συνάντησή τους στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ ήταν η σημασία των δηλώσεων Ερντογάν για αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο σε περίπτωση εξεύρεσης λύσης.

Τους Αμερικανούς απασχολεί και το Αιγαίο, για λόγους που σχετίζονται τόσο με την εύρυθμη λειτουργία του ΝΑΤΟ όσο και με άλλους σχεδιασμούς, όπως η εγκατάσταση πλωτών αντιπυραυλικών συστημάτων στην Ανατολική Μεσόγειο από το 2011. Σύμφωνα μάλιστα με αποκλειστικές πληροφορίες του «Βήματος», την προπερασμένη εβδομάδα βρέθηκε στην Αθήνα απόστρατος αξιωματικός του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού με ειδίκευση σε θέματα Δικαίου της Θάλασσας.

Είχε συναντήσεις σε πολύ στενό κύκλο και έδωσε έμφαση σε θέματα όπως η διαφορά 6 και 10 ν.μ. μεταξύ χωρικών υδάτων και εναέριου χώρου, καθώς και οι αναχαιτίσεις τουρκικών μαχητικών εντός FΙR Αθηνών.


ΗΓΝΩΜΗΤΩΝΕΙΔΙΚΩΝ

ΝΟΥΡ ΜΠΑΤΟΥΡ
Δημοσιογράφος της «Σαμπάχ», πρώην ανταποκρίτρια στην Αθήνα
«Κλειδί το Κυπριακό»
«Η επίλυση του Κυπριακού είναι το κλειδί για να ανοίξει ο δρόμος της ελληνοτουρκικής προσέγγισης. Χάθηκε σημαντική ευκαιρία το 2004 με το Σχέδιο Αναν. Δεύτερο κρίσιμο θέμα είναι η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, όπου και πάλι στον δρόμο της Τουρκίας στέκεται το Κυπριακό. Η προσέγγιση που ξεκίνησε το 2000 έχει υπάρξει πολύ αποδοτική ως σήμερα. Επίσης, η τουρκική κοινή γνώμη συμπαθεί πολύ τον Παπανδρέου και πιστεύει ότι αν μπορούσε θα αναλάμβανε το ρίσκο της επίλυσης των δύσκολων ζητημάτων, αλλά προς το παρόν η οικονομική κρίση του δένει τα χέρια».


ΣΟΛΙ ΟΖΕΛ
Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μπιλγκί
«Ο Στρατός θέλει την κάθαρση»
«Πολλά από όσα έχουν συμβεί τα τελευταία δύο χρόνια στις σχέσεις κυβέρνησης και στρατού έγιναν επειδή υψηλόβαθμοι στρατιωτικοί συνεργάστηκαν σιωπηρά σε αρκετές υποθέσεις. Πρόκειται άλλωστε για ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών στους κόλπους των Ενόπλων Δυνάμεων, ιδιαίτερα εναντίον των στελεχών που ενεπλάκησαν σε παράνομες δραστηριότητες με οποιονδήποτε τρόπο. Υπάρχει μια αίσθηση ρεβανσισμού στον τρόπο που διεξάγονται οι έρευνες επί σκανδάλων όπως η Εργκενεκόν ή το Σχέδιο Βαριοπούλα, αλλά πρέπει να περιμένουμε ώσπου αυτές να ολοκληρωθούν, ώστε να δούμε πώς θα εξελιχθούν οι σχέσεις ΑΚΡΕνόπλων Δυνάμεων».

ΙΑΝ ΛΕΣΕΡ
Αναλυτής του German Μarshall Fund για την Τουρκία
«Η εμπιστοσύνη δεν είναι δεδομένη»
«Θα ήμουν διστακτικός στη σύνδεση της εσωτερικής πολιτικής αναταραχής στην Τουρκία με αλλαγή της στρατιωτικής συμπεριφοράς της στο Αιγαίο. Ωστόσο είναι σαφές ότι η πρόσφατη εντυπωσιακή πρόοδος στη διαχείριση κρίσεων και στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης δεν είναι δεδομένη. Η ελληνοτουρκική ύφεση απαιτεί φροντίδα και ανανέωση. Οσο για την εσωτερική κατάσταση στην Τουρκία, πιστεύω ότι υπάρχει ένας ανταγωνισμός δύο παράλληλων ελίτ. Το σκηνικό είναι περίπλοκο και η Ελλάδα πρέπει να καταλάβει ότι ίσως χρειαστεί να συνομιλεί με περισσότερα του ενός κέντρα εξουσίας στην Τουρκία».
ΒΗΜΑ