Ρεπορτάζ: Η «κόκκινη γραμμή» των τραπεζιτών και η «σύγκρουση» με την τρόικα

Εδώ και λίγο καιρό τμήμα της ελληνικής πολιτικοοικονομικής ελίτ αρχίζει να παίρνει τις αποστάσεις της από την τρόικα, που θέλει να κόψει τους δεσμούς της με τις τράπεζες και να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού. Δεν πρόκειται για γενικευμένο πόλεμο, καθώς οι άτυπες διαπραγματεύσεις συνεχίζονται, κανείς όμως δεν ξέρει που θα καταλήξει η κόντρα που μόλις ξεκίνησε. Κάποιοι φοβούνται ότι στις παράπλευρες απώλειες δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί ακόμα κι ένα «πολιτικό ατύχημα» ή και η επιστροφή στη δραχμή.
Της Βασιλικής Σιούτη
Ότι πιάστηκαν στη φάκα, κυνηγώντας το τυρί και παραβλέποντας την παγίδα, από την οποία αγωνιωδώς τώρα προσπαθούν να απεγκλωβιστούν, το ήξεραν. Δεν περίμεναν όμως, ότι ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε θα τους επιτιμούσε δημοσίως, χαρακτηρίζοντας τους αποτυχημένους, προκαλώντας την έντονη ενόχληση όσων στη λέξη ελίτ αναγνωρίζουν τους εαυτούς τους.
Η φράση κλειδί του γερμανού υπουργού οικονομικών, ωστόσο, ήταν αυτή που ακολούθησε τα περί αποτυχημένης ελίτ: «Πλέον γνωρίζουμε κάτι που δεν ξέραμε τρία χρόνια πριν. Δηλαδή το πόσο βαθιά είναι τα προβλήματα της Ελλάδας».

Πριν από δύο χρόνια, όταν αποφάσισαν πως θα ασχοληθούν εντατικά με τη χώρα μας, το πρώτο για το οποίο ενδιαφέρθηκαν ήταν οι πληροφορίες: έπρεπε να μάθουν τα πάντα για την Ελλάδα και τον τρόπο διακυβέρνησής της. Όσοι γνωρίζουν τους Γερμανούς, ξέρουν ότι γι’ αυτούς η συλλογή πληροφοριών είναι η πρώτη προτεραιότητα. Και έμαθαν τα πάντα: για τον τραπεζικό τομέα, τους ισχυρούς επιχειρηματίες, τις σχέσεις τους με το κράτος, τα ΜΜΕ, τις αλληλεξαρτήσεις, τη διαπλοκή….Με διευθύνσεις και ονόματα. Τα υπόλοιπα ήταν αναμενόμενα.

Εδώ και λίγες μέρες παρακολουθούμε όλοι τις έντονες αντιδράσεις μέρους του ισχυρού μηντιακού κι επιχειρηματικού κατεστημένου της Ελλάδας εναντίον της τρόικας και των δανειστών, που ξεκίνησε με τη διαμαρτυρία για τον «αφελληνισμό των τραπεζών» και επεκτείνεται. Ενός κατεστημένου που μέχρι πρότινος φέρονταν να βρίσκεται σε αγαστή συνεργασία μαζί τους, συμφωνώντας με όλα τα επαχθή (για την υπόλοιπη κοινωνία) μέτρα που είχαν ληφθεί.

Ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ και πρώην πρόεδρος της Βουλής, Απόστολος Κακλαμάνης, απαντώντας στον εκδότη του «Βήματος», Σταύρο Ψυχάρη, την περασμένη εβδομάδα, τον κατηγόρησε ότι «επεδίωκε και επιδιώκει παραθεσμικό ρόλο αναμιγνυόμενος στην εσωκομματική λειτουργία του ΠΑΣΟΚ, όπως έκανε και κάνει και στη Ν.Δ και στις κυβερνήσεις των δύο κομμάτων». Ο κ. Κακλαμάνης του απηύθυνε επίσης το ερώτημα «για ποιο λόγο κάποιοι εκδότες και τραπεζίτες δεν θέλουν τους επιτρόπους στις τράπεζες. Υπάρχουν «ντουλάπες με σκελετούς» εκεί, που δεν πρέπει να αποκαλυφθούν;».

Ακριβώς εκεί βρίσκεται απ’ ότι φαίνεται το θέμα. Στον έλεγχο και στους σκελετούς που βρίσκονται στα ντουλάπια κάποιων τραπεζών και για τους οποίους η τρόικα και οι δανειστές είναι πλήρως ενημερωμένοι. Το θέμα δηλαδή δεν βρίσκεται απλώς στους επιτρόπους, αλλά στα όσα η τρόικα έχει αποφασίσει να κάνει στις τράπεζες: να ελέγξει τις χορηγίες στα πολιτικά κόμματα, τα δάνεια που έχουν δώσει οι τραπεζίτες στους εαυτούς τους, στους συγγενείς τους και στους φίλους τους, να ελέγξει τις διαφημίσεις και τις χορηγίες στα ΜΜΕ, καθώς και τα κριτήρια δανειοδότησης επιχειρήσεων. Να κάνουν αναδρομικό έλεγχο σε διαγραφές δανείων, κάτι που κανείς δε θέλει, ειδικά τώρα, καθώς θα έχει ως συνέπεια να βγουν στην επιφάνεια τα παλιά, που πολλοί θέλουν να ξεχάσουν.

«Τα κίνητρά της τρόικας δεν τα γνωρίζουμε» αναφέρει αμερικανός δημοσιογράφος μεγάλης εφημερίδας, που παρακολουθεί στενά το θέμα. «Μπορεί να είναι η διαφάνεια και οι καθαροί κανόνες, μπορεί να είναι και ο έλεγχος της χώρας» λέει. Επισημαίνει όμως ότι «για μερικούς έλληνες επιχειρηματίες και ιδιοκτήτες ΜΜΕ είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Όσοι πάψουν να έχουν πρόσβαση στη δανειοδότηση θα σβήσουν».

Πολλά μεγάλα εκδοτικά συγκροτήματα εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από τον δανεισμό και αν δεν πάρουν σύντομα δάνεια θα κλείσουν. Τα δάνεια του ΔΟΛ, π.χ έχουν φτάσει στα 157 εκατομμύρια ευρώ και ο όμιλος λειτουργεί με ζημιές 21 εκατομμυρίων ευρώ στο 9μηνο και χρηματοδοτικό άνοιγμα, το οποίο μέχρι τώρα κάλυπταν οι ελληνικές τράπεζες. Στις 30 Νοεμβρίου 2012 έληξε ένα δάνειο 14 εκατομμυρίων ευρώ χωρίς οι τράπεζες να λάβουν χρήματα. Τον επόμενο χρόνο ο όμιλος υπολογίζεται ότι χρειάζεται ως κεφάλαια κίνησης περίπου 90 εκατομμύρια ευρώ. Η διοίκηση του ΔΟΛ υπολογίζει το νέο χρηματοδοτικό άνοιγμα σε 14 εκατομμύρια ευρώ, τα οποία θα αναζητήσει από την αύξηση κεφαλαίου και νέο δανεισμό.

Οι προθέσεις της τρόικας σχετικά με τον έλεγχο των τραπεζών έγιναν γνωστές μετά από ρεπορτάζ της «Καθημερινής» στις 16/11/12, με το οποίο αποκάλυπτε το σχέδιο εποπτείας στις τράπεζες που υπάρχει στο μνημόνιο και προβλέπει «τον απόλυτο και ασφυκτικό έλεγχο κάθε τράπεζας που θα ανακεφαλαιοποιηθεί με κρατικά χρήματα» και που δηλώνει τη σαφή πρόθεση των δανειστών «να κοπεί ο ομφάλιος λώρος μεταξύ τραπεζών και πολιτικού συστήματος». Δύο μέρες μετά δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα το «Βήμα» ένα έντονα επικριτικό άρθρο.

Στο στόχαστρο βρέθηκε και το διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters, το οποίο, ούτε λίγο ούτε πολύ, χαρακτηρίστηκε ως «πέμπτη φάλαγγα της τρόικας», αφού με έρευνές του για τις ελληνικές τράπεζες , υποτίθεται ότι προκάλεσε τη στοχοποίησή τους από τους δανειστές. Αυτός είναι και ο λόγος που δέχθηκε τόσες επιθέσεις στην Ελλάδα από ΜΜΕ και τράπεζες. Οι έρευνες που πραγματοποίησε το προηγούμενο διάστημα αποκάλυψαν πολλές άγνωστες –στο ευρύ κοινό- λεπτομέρειες για τις σχέσεις των τραπεζών με το πολιτικό σύστημα, τα δάνεια των τραπεζιτών στους ίδιους και στους συγγενείς τους. Η έρευνα για την διαπλοκή πολιτικής εξουσίας, επιχειρηματιών και ΜΜΕ που ερευνούν τώρα, ήταν η πρόσφατη αιτία που προκάλεσε την έντονη αντίδραση και τις καταγγελίες του κ.Μπόμπολα για συμφέροντα που βρίσκονται πίσω τους.

Αντικείμενο έρευνας του Reuters έγινε και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Γ. Προβόπουλος, στον οποίο ασκείται κριτική για το θέμα του ελέγχου των τραπεζών. Φυσικά υπάρχει και το εύλογο ερώτημα γιατί δεν έχει δοθεί στη δημοσιότητα η έκθεση της Blackrock που διενήργησε τον έλεγχο. Υποτίθεται ότι θα δημοσιευόταν από πέρσι τα Χριστούγεννα και ότι οι έλληνες πολίτες θα είχαν τη δυνατότητα να γνωρίζουν την κατάσταση των τραπεζών για τις οποίες "μεταξύ άλλων" δανείζονται για την ανακεφαλαιοποίησή τους.

Ακόμα κι αν δημοσιευθεί, ωστόσο, η έκθεση της Blackrock, φαίνεται ότι οι «σκελετοί» έχουν κρυφτεί καλά (γεγονός για το οποίο οι δανειστές είναι ενήμεροι). Κι αυτό γιατί η ΤτΕ εξαίρεσε από τον έλεγχο τις θυγατρικές του εξωτερικού, στις οποίες είχε περάσει το 18% των δανείων, ανάμεσα στα οποία, όπως λέγεται, και πολλά «ύποπτα» δάνεια. Η εξήγηση του κ.Προβόπουλου, όταν ρωτήθηκε από τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, ήταν ότι αν γινόταν πλήρης έλεγχος, αυτός θα κόστιζε πολύ ακριβά.

Βουλευτής της συγκεκριμένης επιτροπής αναφέρει ότι «κανείς δεν τολμούσε να ασχοληθεί με τους σκελετούς στην ντουλάπα των Ελλήνων τραπεζιτών, ούτε και να θέσει όρους ελέγχου και διαφάνειας. Οι τραπεζίτες συντηρούσαν την υπάρχουσα κατάσταση και πίστευαν ότι εκείνοι όχι μόνο δεν θα έχαναν, αλλά θα κέρδιζαν κιόλας από τις αλλαγές που προωθούσε η τρόικα στη χώρα».

Το δεύτερο PSI είναι γεγονός ότι ζημίωσε και εκείνους, αλλά με την ανακεφαλαιοποίηση περίμεναν ότι θα διασώζονταν, συν ότι τους χρύσωσαν το χάπι και με την παραχώρηση δημόσιων τραπεζών. Το σχέδιο εποπτείας των τραπεζών όμως, που περιλαμβάνεται στο δεύτερο μνημόνιο και που δεν φρόντισαν (ούτε αυτές) να διαβάσουν εγκαίρως, απειλεί σήμερα τα συμφέροντά τους καθώς και όσων εξαρτώνται από αυτές.

Όσο αφορά τις αποκρατικοποιήσεις, πάντως, οι γνωστοί έλληνες μεγαλοεπιχειρηματίες συμμετέχουν στους διαγωνισμούς με αξιώσεις όπως και τα ξένα funds. Άλλοτε μόνοι και άλλοτε συμμετέχοντας σε κοινοπραξίες. Στον διαγωνισμό για τον ΟΠΑΠ, π.χ, συμμετέχουν οι Κόκαλης, Κοπελούζος, Μελισσανίδης, καθώς και Κινέζοι, Αμερικανοί κ.α.

Πριν από λίγες μέρες, επίσης, όπως αποκάλυψε σε ρεπορτάζ της η εφημερίδα «Δημοκρατία», κοινοπραξία στην οποία συμμετέχουν οι ΑΚΤΩΡ – J&P ΑΒΑΞ – ΤΕΡΝΑ, αλλά και η Siemens, κέρδισε το μεγαλύτερο διαγωνισμό της ΕΡΓΟΣΕ που έχει γίνει τελευταία, ύψους 415.000.000 ευρώ. 

Η οικονομική ελίτ, η δραχμή και το πολιτικό «ατύχημα»

Η επίθεση εκδοτών προς την τρόικα προκάλεσε την ανησυχία του Μεγάρου Μαξίμου, αν και ήταν αναμενόμενη. Είχαν προηγηθεί αντίστοιχες, παρασκηνιακές όμως, πιέσεις και προς αυτούς.

«Η κυβέρνηση δεν μπορεί να κάνει τίποτα εδώ που είμαστε. Ας βρουν τα κεφάλαια οι ίδιοι, αν δεν θέλουν να χάσουν τον έλεγχο» έλεγε κυβερνητικός αξιωματούχος την περασμένη εβδομάδα. «Τι θέλουν; Να δανειστούμε κι άλλα και να τους δώσουμε τις μετοχές; Το χθες ανήκει στο χθες. Σήμερα η κατάσταση έχει αλλάξει. Πρέπει να το καταλάβουν όλοι». Με λίγα λόγια η κυβέρνηση έχει σηκώσει τα χέρια, αν και κάποιοι, πρώην ισχυροί, την κατηγορούν εσχάτως ότι παίζει το ρόλο του «Πόντιου Πιλάτου».

Η τρόικα και οι δανειστές, από την άλλη, ανησυχούν ότι όλα αυτά αποτελούν το πρελούδιο του σεναρίου για επιστροφή στη δραχμή, το οποίο πιστεύουν ότι αρχίζει να κερδίζει έδαφος στην επιχειρηματική ελίτ «που είναι υπερδανεισμένη αλλά διαθέτει υψηλούς λογαριασμούς στο εξωτερικό».

«Οι εθνικοί προμηθευτές, οι κρατικοδίαιτοι κατασκευαστές κι εκδότες, προκειμένου να μην χάσουν τον έλεγχο, ενδέχεται να προτιμήσουν την επιστροφή στη δραχμή». «Κάποιοι από αυτούς το λένε ήδη ανοιχτά» αναφέρει πηγή από τον επιχειρηματικό χώρο, φωτογραφίζοντας γνωστό κατασκευαστή, που πριν από λίγες μέρες σε συγκέντρωση ελλήνων επιχειρηματιών είπε ότι «χρειαζόμαστε δικό μας νόμισμα για να πατάμε σταθερά».

Συνεργάτες της τρόικας, που γνωρίζουν πλέον τα πάντα για τις «διαπλεκόμενες σχέσεις» στην Ελλάδα, ρωτούσαν έλληνα πολιτικό για τις προσφορές εκδοτικού συγκροτήματος που χρηματοδοτούνται από τον κρατικό ΟΠΑΠ, ο οποίος μάλιστα είναι προς πώληση.

Κυβέρνηση και δανειστές πάντως, εστιάζουν την προσοχή τους πλέον, στο πως θα κρατήσουν την κυβέρνηση με τα σωληνάκια ζωντανή μέχρι το φθινόπωρο, που θα γίνουν οι γερμανικές εκλογές. Αυτό, γιατί, όπως όλοι ομολογούν, πριν από τις γερμανικές εκλογές δεν μπορεί να δοθεί οριστική λύση (βλ.κούρεμα) στο πρόβλημα του ελληνικού χρέους, αφού αυτό θα στοιχίσει και στους Γερμανούς αυτή τη φορά. «Η Μέρκελ διαπιστώνει ότι όσο έχει τους Έλληνες με την απειλή του μαστιγίου, τόσο καλύτερα τα πάει στο εσωτερικό» αναφέρει διπλωματική πηγή, επισημαίνοντας τα σταλινικά ποσοστά που πήρε η Μέρκελ στις εσωκομματικές εκλογές του CDU την περασμένη εβδομάδα. «Αυτή τη φορά, η απόφαση για οριστική λύση, θα στοιχίσει και στους γερμανούς. Η Μέρκελ δεν θέλει να αναλάβει το ενδεχόμενο πολιτικό κόστος προεκλογικά».

Ο γερμανός πρέσβης στη συνάντησή του με τον Αλέξη Τσίπρα, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν έκρυψε ότι επιθυμεί πάση θυσία τη διατήρηση της κυβέρνησης Σαμαρά στην εξουσία. Θεωρείται δεδομένο ότι θα κάνουν ότι μπορούν για να μην υπάρξει «πολιτικό ατύχημα», όπως ονομάζουν ενδεχόμενη πτώση της κυβέρνησης. Ειδικά μέχρι το φθινόπωρο.

Ίσως για αυτό ήχησαν οι σειρήνες του συναγερμού με την αποχώρηση του Ανδρέα Λοβέρδου, μετά την οποία Ν.Δ και ΠΑΣΟΚ έχουν μόλις 150 βουλευτές.

Κύκλοι της τρόικας δεν έκρυβαν την καχυποψία τους μήπως ο μέχρι πρότινος θερμός υποστηρικτής τους υποκινείται από κύκλους της ελληνικής επιχειρηματικής ελίτ, η οποία επιχειρεί να τους στείλει ενδεχομένως κάποιο μήνυμα. Φοβούνται δηλαδή ότι ίσως κάποιοι επιχειρούν να τους υπενθυμίσουν πόσο εύθραυστη είναι αυτή η κυβέρνηση και ότι με την απόσυρση λίγων βουλευτών θα μπορούσαν να προκαλέσουν το «πολιτικό ατύχημα» που απεύχονται.

Σε ερώτηση για το εάν η κυβέρνηση ανησυχεί, συνεργάτης του πρωθυπουργού, απαντάει καταφατικά, προσθέτοντας ωστόσο ότι «όσο όμως ο Α. Λοβέρδος διαμηνύει ότι στηρίζει την κυβέρνηση, εμείς μένουμε σε αυτό. Τα υπόλοιπα θα τα δείξει ο χρόνος».

Δημοσιεύτηκε στον "Επενδυτή" την Κυριακή στις 9/12/2012
thepressproject.gr