Η υποκρισία της διαπραγμάτευσης χρέους στην Ελλάδα

Η διαδικασία της επίσημης ‘συγχώρεσης’ του ελληνικού χρέους έχει ξεκινήσει.

Αναφέρεται πάντοτε ως «επίσημη συμμετοχή του δημόσιου τομέα» (OSI), και περιλαμβάνει διάφορες πρωτοβουλίες με στόχο τη μείωση του χρέους στην Ελλάδα / ΑΕΠ στο 124% το 2020, από περίπου 200% που είναι σήμερα. Ακόμη και όταν η συμφωνία είχε ανακοινωθεί, ωστόσο, δημοσιεύματα εφημερίδων πρότειναν ότι οι αξιωματούχοι αναγνώρισαν ότι τα μέτρα θα είναι ανεπαρκή για την επίτευξη του στόχου. Περαιτέρω διαπραγματεύσεις για πρόσθετα μέτρα θα χρειάζονταν σε μια πολιτικά πιο βολική στιγμή.

Ο οικονομολόγος Larry Summers έχει επικαλεσθεί την αναλογία του πολέμου του Βιετνάμ για να περιγράψει την ευρωπαϊκή διαδικασία λήψης αποφάσεων. “Σε κάθε συγκυρία έκαναν τις ελάχιστες δεσμεύσεις που είναι αναγκαίες για να αποφευχθεί η επικείμενη καταστροφή – προσφέροντας αισιόδοξη ρητορική, αλλά χωρίς ποτέ να λαμβάνουν τα μέτρα που ακόμη και οι ίδιοι πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να προσφέρουν την προοπτική της αποφασιστικής νίκης.”

Η στρατηγική αυτή πρέπει να αναστραφεί - και η Ελλάδα προσφέρει μια πραγματική ευκαιρία για να προωθηθεί αυτό. Αντί για τρίπλες ανακούφισης, ένα αρκετά μεγάλο πακέτο, που αποτελείται από δύο στοιχεία, είναι ο δρόμος προς τα εμπρός. Πρώτον, όπως ο Lee Buchheit, ο δικηγόρος ο οποίος επέβλεψε την ελληνική ιδιωτική αναδιάρθρωση πρότεινε, η επίσημη διάρκεια του ελληνικού χρέους θα μπορούσε να επεκταθεί σε μεγάλο βαθμό. Μια απλή δομή θα ήταν να καταστήσουν όλο το χρέος πληρωτέο σε περισσότερα από 40 χρόνια, με επιτόκιο 2%. Αυτό θα απομάκρυνε την Ελλάδα και τους επίσημους πιστωτές της από τη συνεχή αγωνία που επικρατεί σήμερα.

Το δεύτερο στοιχείο της δέσμης μέτρων για ελάφρυνση του χρέους θα είναι πιο καινοτόμο: Αν η οικονομία στην Ελλάδα αποδίδει καλά, η γενναιόδωρη επέκταση της διάρκειας μπορεί να ανακτηθεί ή το επιτόκιο να αυξηθεί. Ένας τύπος για αυτό θα μπορούσε να συνδέεται με την αναλογία χρέους / ΑΕΠ – ένα σύστημα με πλεονεκτήματα που υπερβαίνουν την ελληνική περίπτωση. Η ιδέα της σύνδεσης της ελάφρυνσης του χρέους ως ποσοστό του χρέους μιας χώρας / ΑΕΠ υπήρχε για λίγο, αλλά ποτέ δεν είχε αποκτήσει σημαντική αποδοχή. Η εφαρμογή του στην Ελλάδα θα ήταν μία πολύ ορατή δοκιμή. Σε περίπτωση επιτυχίας, θα υπήρχε ένα πολύτιμο προηγούμενο.

Προς τί η ανησυχία; Επειδή η ίδια η προϋπόθεση της σημερινής συμφωνίας και των προσδοκιών που προβλέπονται είναι λάθος. Πρώτον, η ιδέα ότι υπάρχει μία ομαλή πορεία μετάβασης για το δείκτη χρέους / ΑΕΠ από 200% έως 124% είναι ευφάνταστη. Δεύτερον, ακόμη και αν, από κάποιο θαύμα, η Ελλάδα είχε φτάσει το 124% μέχρι το 2020, ο ισχυρισμός ότι το χρέος της θα είναι "βιώσιμο" είναι παράλογος.

Έτσι, η συνέχιση αυτού του δρόμου θα διαβρώσει περαιτέρω την αξιοπιστία των πολιτικών υπευθύνων – όχι ότι φαίνεται να τους ενδιαφέρει – ενώ θα επιβάλλει στον υπόλοιπο κόσμο μια επίμονη αίσθηση κρίσης και αβεβαιότητας, με πραγματικό οικονομικό και οικονομικό κόστος.

Μην κάνετε κανένα λάθος: οι επιδόσεις για τη χάραξη πολιτικής σχετικά με τις προβλέψεις της ελληνικής οικονομίας κατά τη διάρκεια της κρίσης δημιούργησαν μια αμηχανία. Το Μάιο του 2010, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προέβλεπε – προφανώς σε συμφωνία με τους ευρωπαίους εταίρους του – ότι η ετήσια αύξηση του ΑΕΠ στην Ελλάδα θα υπερβαίνει το 1% το 2012. Αντ 'αυτού, η ελληνική οικονομία αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 6%. Το ποσοστό της ανεργίας, η οποία αναμένεται να κορυφωθεί το τρέχον έτος στο 15%, είναι τώρα πάνω από 25% – και εξακολουθεί να αυξάνεται. Η αναλογία  χρέους / ΑΕΠ αναμενόταν να ξεπεράσει το 150%, και ελλείψει ουσιαστικής υποτίμησης του ιδιωτικού χρέους, το οποίο κρίθηκε περιττό, η αναλογία θα ήταν κοντά στο 250%.

Το Σεπτέμβριο του 2010, τέσσερις μήνες αφότου ολοκληρώθηκε επισήμως η ελληνική διάσωση και τέθηκε σε εφαρμογή, το ΔΝΤ εξέδωσε ένα έντυπο υποστηρίζοντας ότι «η χρεωκοπία στις προηγμένες οικονομίες του σήμερα είναι περιττή, ανεπιθύμητη και απίθανη». Το συμπέρασμα ήταν ότι η επίσημη χρηματοδότηση θα μεταφέρει στην Ελλάδα παρελθοντικά, βραχυπρόθεσμα προβλήματα ρευστότητας. Οι εκκλήσεις άμεσης αναδιάρθρωσης του χρέους έπεφταν στο κενό. Έξι μήνες αργότερα, αφού τα επίσημα βασικά κεφάλαια είχαν χρησιμοποιηθεί για να πληρωθούν οι ιδιώτες πιστωτές, το υπόλοιπο ιδιωτικό χρέος ουσιαστικά αναδιαρθρώθηκε.

Τέτοια ήταν τα λάθη που διαπράχθηκαν σε βραχυπρόθεσμους ορίζοντες χρόνου. Σχετικά μιλώντας, το 2020 βρίσκεται μια αιωνιότητα μακριά. Ακόμη και αν υποτεθεί βελτίωση των προβλέψεων, η προβολή του 124% θα μπορούσε να είναι μία μεικτή υποτίμηση. Η ακρίβεια των αριθμών που στηρίζουν τη συμφωνία είναι μία πρόσοψη, αν όχι μια αντανάκλαση μιας εναλλακτικής πραγματικότητας.

Και, πάλι, ακόμη και αν η Ελλάδα έκανε κατά κάποιο τρόπο την επίτευξη του 124%, το χρέος της θα εξακολουθούσε να μην είναι βιώσιμο. Σε εκείνο το σημείο, η Ελλάδα θα βρίσκεται απλώς εκεί απ’όπου ξεκίνησε το Μάιο του 2010. Η πιο λογική σύγκριση είναι με χώρες της Λατινικής Αμερικής κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους στη δεκαετία του 1980 και του 1990. Παρά τις σημαντικά χαμηλότερες αναλογίες χρέους/ΑΕΠ και τη συνεχή αναδιάρθρωση του χρέους, χρειάστηκε τελικά μεγάλη μείωση του χρέους, που ήρθε με την έκδοση ομολόγων Brady για να επιτευχθούν κάποια περιθώρια ανάσας.

Το να προχωρήσει μπροστά, θα δώσει στην Ελλάδα μια ρεαλιστική πιθανότητα να ελέγξει το πεπρωμένο της. Θα είναι επίσης μία υπενθύμιση για τους κινδύνους του να σπεύσουν με επίσημα χρήματα εκεί όπου τα ιδιωτικά χρέη έχουν γίνει μη βιώσιμα. Μένοντας στην πορεία, όπως προειδοποιεί ο Summers, θα οδηγήσει μόνο σε «άσκοπη ταλαιπωρία» πριν αυτό το μάθημα να καταρρεύσει αναπόφευκτα, φέρνοντας την Ελλάδα - και πολλά άλλα – σε καθεστώς συντριβής.

Πηγή