Γερμανικό μενού... τα «αμελέτητα» του ταύρου

Του Σταύρου Χριστακόπουλου
Ένα παλαιό ανέκδοτο περιγράφει τον γευσιγνώστη πελάτη ισπανικού εστιατορίου που καθημερινά τρώει ως αφροδισιακό έδεσμα τα «αμελέτητα» των νεκρών ταύρων ύστερα από ταυρομαχίες. Ένα βράδυ η μερίδα ήταν εξαιρετικά μικρή. Μετά το γεύμα ρώτησε τον σερβιτόρο τι συμβαίνει, για να λάβει την απάντηση ότι εκείνη την ημέρα είχε σκοτωθεί ο ταυρομάχος. Αυτά όμως συμβαίνουν στα ανέκδοτα, όχι στη γερμανική ευρωζώνη...
Εκεί τον πρώτο και μόνο λόγο έχει ο ταυρομάχος και εν προκειμένω η Άνγκελα Μέρκελ, η οποία φαίνεται ότι και στην περίπτωση του ισπανικού «ταύρου» ελέγχει πλήρως τις εξελίξεις.
Αυτό αποδείχθηκε και με την απόφαση της τηλεφωνικής διάσκεψης του Eurogroup την περασμένη Παρασκευή να παρασχεθεί δάνειο από τον προσωρινό (EFSF) και τον αναμενόμενο μόνιμο (ESM) μηχανισμό «στήριξης» της ευρωζώνης, μέχρι του ποσού των 100 δισ. ευρώ, για ανακεφαλαιοποίηση του παραπαίοντος τραπεζικού συστήματος της Ισπανίας.
Από τότε έως σήμερα η αλήθεια είναι ότι γράφτηκαν και ειπώθηκαν διάφορα αμφίσημα για το αν η Ισπανία μπήκε ή όχι σε «μνημόνιο» τύπου Ελλάδας ή όχι. Για να ξεκαθαριστούν λοιπόν κάποια πράγματα, ας δούμε πώς διαμορφώνεται η κατάσταση στη χώρα αυτήν της Ιβηρικής.
Κατ’ αρχάς η Ισπανία βρίσκεται ήδη σε ανεπίσημο «μνημόνιο», υπό την ευρωπαϊκή επιτήρηση, καθώς έχει τεθεί σε διαδικασία επιτήρησης λόγω υπερβολικού ελλείμματος.
Το «μνημόνιο» αυτό είναι ήδη πολύ βαρύ για την οικονομία της και η χώρα αυτή βρίσκεται κατ’ ουσίαν εκτός δημοσιονομικών στόχων, αφού μόλις πριν από μερικές εβδομάδες η ίδια η ισπανική κυβέρνηση αποφάσισε να παρατείνει το χρονικό περιθώριο μείωσης του ελλείμματος προκαλώντας δυσφορία μεν στους ισχυρούς της ευρωζώνης, αλλά όχι επίσημες επικρίσεις.
Αντιθέτως η ισπανική «ασυνέπεια» (ή... «αποτυχία») αντιμετωπίστηκε με ψυχρή συγκατάβαση, αφού, όπως είναι γνωστό, εκτός του ότι ο Ραχόι δεν είναι ύποπτος για... αντιγερμανισμό, η χώρα του είναι «πολύ μεγάλη» για να καταρρεύσει.

Στην πλάτη των Ισπανών
Το δάνειο που αποφασίστηκε από το Eurogroup δεν συνοδεύεται από επίσημο «μνημόνιο» για τα δημοσιονομικά επειδή λαμβάνεται από το ισπανικό ταμείο για τις τράπεζες (και όχι από το Δημόσιο) προκειμένου να προωθήσει τα δανειακά κεφάλαια στις τράπεζες (και όχι στο Δημόσιο).
Επομένως θα υπάρξει ένα «μνημόνιο», αλλά θα αφορά την αναδιάρθρωση και εξυγίανση του χρηματοπιστωτικού τομέα. Ωστόσο η γνωστή σε όλους μας τρόικα (ΕΚΤ, Κομισιόν, ΔΝΤ) θα παρακολουθεί πολύ στενά την εφαρμογή των «μεταρρυθμίσεων» και μάλιστα θα μετατραπεί από τρόικα σε... κουαρτέτο, αφού στην επιτήρηση θα συμμετάσχει και η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (European Banking Authority).
Το Eurogroup, ο Ισπανός επίτροπος για τον Ανταγωνισμό Χοακίν Αλμούνια («Όποιος δίνει χρήματα, ποτέ δεν τα δίνει δωρεάν») και ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε μιλούν καθαρά για «παρακολούθηση» των δημοσιονομικών της Ισπανίας. Αυτή η «παρακολούθηση» ισχύει και σήμερα, στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος, παρότι η Ισπανία παραμένει τυπικώς αρμόδια για τα δημοσιονομικά της.
Εφόσον όμως το ισπανικό Δημόσιο συνυπογράφει το μνημόνιο για τις αλλαγές στο τραπεζικό σύστημα και «θα έχει την πλήρη ευθύνη για την οικονομική βοήθεια», οι συνέπειες θα είναι οι εξής:
● Το δάνειο των 100 δισ. θα προστεθεί στο δημόσιο χρέος της Ισπανίας και επομένως θα βαρύνει το κράτος, τον προϋπολογισμό και τον Ισπανό φορολογούμενο. Δηλαδή τα «κόκκινα» χρέη της οικοδομικής φούσκας, τα οποία αποτελούν τη μαύρη τρύπα των ισπανικών τραπεζών, καλούνται να τα πληρώσουν οι φορολογούμενοι, με όλες τις γνωστές συνέπειες – και ας μην υπάρχει... επίσημο «μνημόνιο».
● Προφανώς σε επόμενο στάδιο, αν δηλαδή ο χρηματοπιστωτικός τομέας αδυνατεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του (όπερ και το πιθανότερο), τότε το ισπανικό Δημόσιο, για να καλύψει το κενό, θα χρειαστεί νέο δάνειο.
● Δεδομένου όμως ότι το επιτόκιο των αγορών για την Ισπανία βρίσκεται ήδη στο 6,5% με ανοδική τάση, αλλά και ότι το δάνειο για τις τράπεζες θα αυξήσει το συνολικό ισπανικό χρέος κατά 10% φτάνοντας το 1,2 τρισ. ευρώ ή 91% του ΑΕΠ, όταν η Ισπανία λοιπόν θα βγει στις αγορές για να βρει επιπλέον 100 δισ. ευρώ κρατικών δανείων, τα οποία χρειάζεται μέχρι το τέλος του 2012, τα επιτόκια που θα συναντήσει θα είναι αστρονομικά.
Κατά συνέπεια, μπροστά στον κίνδυνο, θα ζητήσει στήριξη από τον μόνιμο μηχανισμό «στήριξης» (ESM), από τον οποίο η Γερμανία επιθυμεί να προέλθει και ολόκληρο το δάνειο για τον τραπεζικό τομέα της Ισπανίας.
Στην περίπτωση αυτή, βεβαίως, θα πρέπει να υπογράψει και το δημοσιονομικό «μνημόνιο» τύπου Ελλάδας. Αν βεβαίως εξακολουθούν να προβλέπονται τέτοιου τύπου «μνημόνια» και δεν έχει ενεργοποιηθεί πλήρως το ευρωσύμφωνο λιτότητας, το οποίο καθιστά άχρηστες αυτού του είδους τις συμφωνίες διότι ενσωματώνει όλες τις προβλέψεις τους...
Ένας άλλος κίνδυνος είναι ότι στήριξη από τον ESM θα προκαλέσει πανικό στους ιδιώτες δανειστές, διότι απλούστατα ο ευρωμηχανισμός είναι «προνομιούχος δανειστής» και πληρώνεται πρώτος. Συνεπώς το ενδεχόμενο ενός ισπανικού... PSI, υπό την απειλή μιας μελλοντικής χρεοκοπίας, είναι εξαιρετικά πιθανό.
Δεν είναι τυχαίο ότι προ ημερών η διεθνής των ιδιωτών δανειστών, το γνωστό μας IIF υπό τον Τσαρλς Νταλάρα «προειδοποίησε» εξαιρετικά ανήσυχο, όταν όλα έδειξαν ότι η προσφυγή της Ισπανίας στον ESM είναι σχεδόν αναπόφευκτη, να μην υπάρξουν νέα «κουρέματα» χρέους. Προφανώς ήταν βέβαιοι για τη συνέχεια, παρότι υποτίθεται ότι PSI θα είχαμε μόνο στην Ελλάδα, η οποία υποτίθεται ότι είναι... ειδική και μοναδική περίπτωση.

Με τα λόγια του Eurogroup
Για να καταλάβουμε τη διαδικασία που αποφασίστηκε για την Ισπανία, ας δούμε το σχετικό απόσπασμα από τη δήλωση του Eurogroup:

«Το Eurogroup εκτιμά ότι το ισπανικό ταμείο για τις τράπεζες (FROB), λειτουργώντας ως ατζέντης του ισπανικού Δημοσίου, θα λάβει τα κεφάλαια και θα τα προωθήσει στις τράπεζες. Το ισπανικό Δημόσιο θα έχει την πλήρη ευθύνη για την οικονομική βοήθεια και θα υπογράψει το MoU.

Το Eurogroup σημειώνει ότι η Ισπανία έχει ήδη λάβει σημαντικά μέτρα σε δημοσιονομικό επίπεδο αλλά και στην αγορά εργασίας και δράσεις για την ενίσχυσης της κεφαλαιακής βάσης των τραπεζών. Είναι σίγουρο ότι η χώρα θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της και θα διορθώσει τις μακροοικονομικές ανισορροπίες. Η πρόοδος σε αυτό τον τομέα θα παρακολουθείται στενά και υπό τακτά διαστήματα εκ παραλλήλου με την οικονομική βοήθεια.

Πέρα από την αποφασισμένη εφαρμογή των δεσμεύσεων αυτών, το Eurogroup εκτιμά ότι οι πολιτικές αναφορικά με τη χρηματοοικονομική βοήθεια θα πρέπει να είναι επικεντρωμένες σε συγκεκριμένες αλλαγές, οι οποίες θα εστιάζουν στον χρηματοοικονομικό τομέα, περιλαμβανομένων σχεδίων αναδιάρθρωσης που θα είναι ευθυγραμμισμένες με τους ευρωπαϊκούς κανόνες και οριζόντιων δομικών μεταρρυθμίσεων του εγχώριου χρηματοπιστωτικού τομέα.

Καλούμε το ΔΝΤ να ενισχύσει την εφαρμογή και να παρακολουθεί τη χρηματοοικονομική βοήθεια με τακτικές αναφορές».

Το συμπέρασμα από την απόφαση αυτή είναι απλώς ότι πρόκειται για μια ακόμη κίνηση της ευρωζώνης με στόχο να κερδίσει λίγο επιπλέον χρόνο μέχρι η δημοσιονομική ενοποίηση και η οριστική μεταβίβαση των τελευταίων ιχνών εθνικής κυριαρχίας εκ μέρους των χωρών να καταστήσει τα «μνημόνια» περιττά. Γι’ αυτό και το ισπανικό «μνημόνιο» εμφανίστηκε με... φερετζέ.

Ολέ ο... γερμανικός ταύρος
Πάντως η προοπτική της Ισπανίας παραμένει ασαφής. Όσο ασαφής εξακολουθεί να είναι και η μακροπρόθεσμη προοπτική της ευρωζώνης. Παράλληλα όμως ασαφής είναι η προοπτική τόσο της Ιταλίας, η οποία μπήκε στον χορό των όλο και πιο δυναμικών πιέσεων στα επιτόκια δανεισμού της, όσο και η Κύπρος, η οποία πολύ δύσκολα θα αποφύγει τη «στήριξη» της ευρωζώνης, και μάλιστα όχι μόνο για το τραπεζικό της σύστημα, όπως η ίδια θα επιθυμούσε.
Από την πλευρά της η Γερμανία, όπως σημειώνουν πια άπαντες οι ενασχολούμενοι με την κρίση της ευρωζώνης, δείχνει ότι δεν είναι πρόθυμη να αναλάβει τα εγγυητικά του ευρωχρέους μέτρα που της ζητούνται πριν αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο της ζώνης του ευρώ.
Στο πλαίσιο αυτό φαίνεται ότι κινείται και η «πρωτοβουλία» των Μπαρόζο (Κομισιόν), Ρομπάι (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο), Γιούνκερ (Eurogroup) και Ντράγκι (ΕΚΤ), σύμφωνα με το Spiegel, για τη δημιουργία μιας δημοσιονομικής ένωσης με αυστηρό έλεγχο ώστε τα κράτη - μέλη της ευρωζώνης να μην μπορούν να δημιουργούν ανεξέλεγκτα νέα χρέη. Το σχέδιο, σύμφωνα με το γερμανικό περιοδικό, προβλέπει ότι:
● Οι κυβερνήσεις θα διαθέτουν κατά βούληση μόνον τα δικά τους έσοδα.
● Αν κάποια χώρα χρειάζεται επιπλέον χρήματα, θα τα αιτείται στο Eurogroup (υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης), το οποίο θα κρίνει ποια ποσά μπορούν να εγκριθούν. Είναι πιθανό, σύμφωνα με τη φημολογία των ημερών, τα ποσά πάνω από ένα όριο χρέους να καλύπτονται με ευρωομόλογα.
● Οι νέες ρυθμίσεις θα ισχύουν μόνο για τα νέα χρέη. Τα παλιά θα πρέπει, όπως και πριν, να τα αποπληρώσουν τα κράτη. Συνεπώς, όπως και η Ελλάδα, τα κράτη δεν θα διαθέτουν τα έσοδά τους ακριβώς... «κατά βούληση», αλλά κατά προτεραιότητα για την αποπληρωμή χρεών, με «εξασφαλισμένη» συνεπώς τη μόνιμη δέσμευσή τους στα βάρη των παλαιών δανείων τους.
● Το Eurogroup θα διευθύνεται από έναν πρόεδρο, ο οποίος ίσως έχει καθήκοντα Ευρωπαίου υπουργού Οικονομικών.
● Είναι επίσης πιθανό να δημιουργηθεί ένα ελεγκτικό όργανο της ευρωζώνης, το οποίο θα «ανταγωνίζεται» και, επί της ουσίας, θα παρακάμπτει και το ευρωκοινοβούλιο. Έτσι επισήμως η Ευρώπη θα έχει δύο ταχύτητες και σε αυτόν τον τομέα, με την ευρωζώνη απόλυτο αφεντικό της Ευρώπης και τους εκτός νυμφώνος αδύναμους να ελέγξουν τις αποφάσεις του σκληρού πυρήνα.
Με απλά λόγια, κάπως έτσι αναμένεται να χτιστεί η νέα γερμανική κυριαρχία στην Ευρώπη. Και όποιος αντέξει – για τους υπόλοιπους δεν υπάρχει ρεαλιστική δυνατότητα καθορισμού της πορείας της ηπείρου και των διαδικασιών ενοποίησης, όπως ίσως θα έλπιζαν οι εραστές της ευρωπαϊκής σαπουνόφουσκας.
Εκτός αν οι ευρωπαϊκοί λαοί, με τα επιμέρους αναρίθμητα αντικρουόμενα συμφέροντα, ομονοήσουν στην απόρριψη του γερμανικού σχεδίου ενοποίησης. Μια πιθανότητα τόσο ισχυρή όσο και το να φάμε για βραδινό τα «αμελέτητα» του Γερμανού ταυρομάχου α λα μπουργκινιόν συνοδεία.
Όσο για την προοπτική της Ελλάδας σε αυτό το γερμανικό μόρφωμα με το επίθετο «ευρωπαϊκό» να παίζει τον ρόλο της διακόσμησης, ας μην θεωρηθούμε ακόμη μια φορά... κινδυνολόγοι.
Όχι τίποτε άλλο, αλλά την Κυριακή έχουμε εκλογές και όλα, χωρίς εξαίρεση, τα δικά μας καμάρια ετοιμάζονται για... επαναδιαπραγμάτευση του «μνημονίου». Βάζοντας μάλιστα μεταξύ τους και όρους για το αν θα διαπραγματευθούν εντός του ευρώ. Μόνο που, όπως θα έλεγε ελαφρώς παραλλαγμένη μια ελληνική παροιμία, «τα προεκλογικά καμώματα τα βλέπει η Μέρκελ και γελάει». Με αρκετή συγκατάβαση ομολογουμένως...

 Το Ποντικι