Η ελληνική “δικτατορία των ελίτ”

Του Θάνου Δημάδη*

Ένα από τα μείζονα σφάλματα που συχνά κάνουν οι διεθνείς και οι Ευρωπαίοι αναλυτές όσον αφορά την Ελλάδα, είναι πως προσηλώνονται στο πρόβλημα και όχι στις αιτίες του. Και τα αίτια αυτά είναι πολύ περισσότερο πολιτικής φύσεως, παρά οικονομικής. Παραδείγματος χάριν, έχουμε ακούσει πολλές φορές πόσο απαραίτητο είναι να προχωρήσει η Ελλάδα στις διαρθρωτικές αλλαγές, να τακτοποιήσει τα φορολογικά της και να διορθώσει τις εξόφθαλμες δυσλειτουργίες της οικονομίας της. Αλλά ενώ αυτές οι συστάσεις περιγράφουν τι πρέπει να αλλάξει στην οικονομία, υπάρχουν πολλά ακόμα σημαντικά ζητήματα που παραμελούνται και για τα οποία φαίνεται πως πολλοί δεν θέλουν να γίνεται κουβέντα. 
Στην Ελλάδα δεν ισχύει μόνο το «είναι η οικονομία, ηλίθιε». Σημαντικότερη είναι «η δικτατορία των ελίτ» που έχει επιβληθεί στην Ελλάδα εδώ και τρεις δεκαετίες, μπορεί και περισσότερο. Κατά την γνώμη μου, έχουμε εδώ τον βασικό λόγο για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα η χώρα. Αυτός επίσης είναι ο λόγος που είμαι μάλλον απαισιόδοξος όσον αφορά την δυνατότητα να ανακάμψει η χώρα στο εγγύς μέλλον, εφόσον οι ίδιες ελίτ εξακολουθούν να διαφεντεύουν την χώρα.
Οι δύσκολοι καιροί που βιώνει σήμερα η Ελλάδα δεν οφείλονται στην ύφεση της οικονομίας, στο κλείσιμο χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων και στον εξευτελισμό άνω του ενός εκατομμυρίου Ελλήνων που εκλιπαρούν για μια δουλειά. Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη, που απειλεί ακόμα περισσότερο την εσωτερική πολιτική σταθερότητα, είναι η φύση του καθεστώτος που κυβερνάει την χώρα. Είναι αυτό που αποκαλώ «η δικτατορία των ελίτ», που κρατούν στα χέρια τους επί πολλές δεκαετίες τις τύχες της χώρας στην πολιτική τα ΜΜΕ και την οικονομία.
Φυσικά αυτό το φαινόμενο δεν συμβαίνει για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία. Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα που επιχειρείται να χειραγωγηθεί από μια χούφτα «ολιγάρχες», προς υπηρέτηση των συμφερόντων τους. Για όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με την ελληνική πραγματικότητα, ας διευκρινίσουμε τι εννοούμε: αυτό που συμβαίνει ως σήμερα είναι η λειτουργία ενός φαύλου κλειστού κύκλου εξουσίας εντός του οποίοι πολιτικοί, καναλάρχες και μεγιστάνες του πλούτου αλληλοϋποστηρίζονται με σκοπό την διεύρυνση των κερδών τους. Αλλά αυτά τα κέρδη δεν υπηρετούν κατ’ ανάγκην το κοινωνικό σύνολο. Επιπλέον, μετατρέπονται σε εξουσία και επιρροή στην διαδικασία λήψης των πολιτικών αποφάσεων, στην χειραγώγηση της κοινής γνώμης, στην επιχειρηματική δραστηριότητα χωρίς τον κίνδυνο ανεπιθύμητων «παρεμβάσεων» εκ μέρους των ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους. Η διαχρονική λειτουργία αυτών των ελίτ είναι ο λόγος που η Ελλάδα χρεοκόπησε. Το οξύμωρο είναι πως σήμερα αυτές οι ίδιες ελίτ είναι που έχουν αναλάβει το έργο της εξόδου της χώρας από την κρίση. Μπορούν να το κάνουν; Οι Έλληνες δεν το πιστεύουν. Προφανώς δεν το πιστεύουν και τόσο πολλοί έξω από την χώρα.
Ένα άλλο τυπικό λάθος στην προσέγγιση της ελληνικής κατάστασης από τους ξένους παρατηρητές είναι πως συνηθίζουν να εξομοιώνουν τις λαϊκές αντιδράσεις με μια αντίθεση κυρίως κατά των μέτρων λιτότητας που έχουν επιβληθεί στην χώρα. Αλλά αυτό είναι η μια πλευρά της αλήθειας. Ολόκληρη η αλήθεια είναι πως οι Έλληνες αντιδρούν κατά των μέτρων αυτών διότι την ίδια ώρα που οι μισθοί και οι συντάξεις τους περικόπτονται, βλέπουν τις «ελίτ» τους να παραμένουν ισχυρές και να προασπίζουν λυσσωδώς τα συμφέροντά τους. Η αντίθεσή τους στρέφεται πρωτίστως κατά της ανηθικότητας αυτών των ελίτ που προασπίζουν τα ειδικά τους προνόμια και τα άνομα οικονομικά τους συμφέροντα, την ίδια στιγμή που χιλιάδες άνθρωποι εξαναγκάζονται να χάνουν μεγάλο μέρος των εισοδημάτων τους και τα δικαιώματά τους στην αγορά εργασίας.
Αυτές οι ελληνικές ελίτ είναι το βασικό εμπόδιο να προχωρήσει η χώρα και να ελπίσει η κοινωνία σε μια πραγματική αλλαγή. Η συστημική συμμαχία μεταξύ των εκπροσώπων αυτών των ελίτ, που οδήγησε την Ελλάδα στο χείλος του γκρεμού, δεν μοιάζει έτοιμη να τα παρατήσει. Η ελληνική «δικτατορία των ελίτ» φιλοδοξεί να διατηρήσει τα προνόμιά της, που προκύπτουν από τρεις κρίσιμες συνθήκες:

• Η πρώτη είναι η αναξιοκρατία. Το «παιχνίδι» παίζεται στην βάση της κοινωνικής καταγωγής, της πολιτικής ισχύος και των πολιτικών διασυνδέσεων που οφείλει να έχει κάποιος προκειμένου να επιβιώσει επαγγελματικά και οικονομικά. Αυτός είναι ο λόγος που ορισμένα από τα λαμπρότερα μυαλά της Ελλάδας, που δεν αποτελούν τμήμα αυτού του διεφθαρμένου συστήματος, επιλέγουν να εγκαταλείψουν την χώρα και να αναζητήσουν ένα καλύτερο μέλλον στο εξωτερικό.
• Η δεύτερη είναι τα διεφθαρμένα και εξαρτημένα από το κράτος ΜΜΕ που επιζούν χάρη στον δανεισμό από το τραπεζικό σύστημα και την παροχή ενός ιδιότυπου «ασύλου» για τις οικονομικές τους παραβάσεις. Έτσι τα μίντια χρειάζονται το κράτος όσο το κράτος χρειάζεται τα μίντια για να προπαγανδίζει τα πολιτικά του μηνύματα.
• Η τρίτη είναι η λειτουργία του πολιτικού συστήματος ως μιας κλειστής λέσχης, στην οποία μπορούν να έχουν πρόσβαση μόνο οι εκλεκτοί των άλλων «κλάδων» της ελίτ (των ΜΜΕ και των πλουσίων).

Η «δικτατορία των ελίτ» πνίγει την Ελλάδα και της στερεί το οξυγόνο που χρειάζεται για να χτίσει πάνω στα ερείπιά της. Αλλά το πρόβλημα είναι πως οι δανειστές της Ελλάδας δείχνει να μην ασχολούνται καν με αυτήν.Πιθανότατα διότι θεωρούν πως δεν είναι δουλειά τους. Αυτό είναι εντελώς λάθος. Φυσικά και είναι δουλειά τους, αν θέλουν πράγματι η Ελλάδα να φτάσει τις ελάχιστες προδιαγραφές που χρειάζεται κάθε κράτος για να θεωρείται πολιτιστικά προοδευτικό, κοινωνικά φιλελεύθερο και πολιτικά ριζοσπαστικά φιλοευρωπαϊκό. Ως μέλος της νεότερης γενιάς, δεν έχω καμία εκτίμηση για το πώς προσεγγίζει την ελληνική κρίση η λεγόμενη «τρόικα». Το μόνο που κατόρθωσαν να πετύχουν ως σήμερα είναι να ενισχύσουν περαιτέρω αυτές τις «ελίτ» και να καταστήσουν την «δικτατορία» τους ακόμα πιο καταπιεστική για τους Έλληνες.
Προκειμένου να ανακάμψει η Ελλάδα, χρειάζεται να βρει έναν τρόπο να ξεφύγει από το καθεστώς της πολιτικής διαφθοράς, της μιντιακής προπαγάνδας και της ασυλίας για τους πλούσιους και τους ισχυρούς. Για όσο καιρό αυτό δεν συμβαίνει, η λεγόμενη «ψευδοδημοκρατία» που κυριαρχεί στην χώρα θα εξωθεί τους Έλληνες να καταφεύγουν στον εξτρεμισμό, όπως ανέδειξε η εκλογική άνοδος του ακραίου κόμματος της «χρυσής αυγής» (ΧΑ) και στο κύμα της γενικής κοινωνικής συντηρητικοποίησης που ετοιμάζεται να εξαπολυθεί κατά της κοινωνίας.
*Ο Θάνος Δημάδης είναι δημοσιογράφος
ppol.gr