Το κίνημα του «δεν πληρώνω, δεν πληρώνω»

Των ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΛΙΝΑΡΔΟΥ, ΜΠΑΜΠΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΑΔΗ

Μια νέα στάση ζωής φαίνεται πως προκαλεί σε μεγάλες ομάδες του πληθυσμού η οικονομική κρίση. Εμπνευσμένη από την οικονομική δυσχέρεια, τη διαφθορά και τα σκληρά μέτρα, δανείζεται τον τίτλο από το περίφημο έργο του Ντάριο Φο «Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω» και μήνα με τον μήνα λαμβάνει κινηματική μορφή.

* Ολο και περισσότερα κινήματα πολιτών -οργανωμένα ή μη- αντιδρούν και «δεν πληρώνουν»... διόδια, εισιτήρια, βενζίνη, ακριβά τσιγάρα, πολυτελή εστιατόρια, περιορίζουν τις εξόδους τους σε νυχτερινά κέντρα και συναυλίες, τα μπάνια σε ιδιωτικές πλαζ με τσουχτερές εισόδους, τις πλούσιες ανθοδέσμες, καταθέτουν τα χρήματα της ΔΕΗ στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων για να αποφύγουν να πληρώσουν την ΕΡΤ, αρνούνται να πληρώσουν τα χρέη τους στις τράπεζες, γεμίζουν το καλάθι στο σουπερμάρκετ και ύστερα το παρατάνε ως ένδειξη διαμαρτυρίας στο ταμείο... και αυτή είναι μόνον η αρχή.

* Η έρευνα της «Κ.Ε.» αναδεικνύει μια γενικευμένη κοινωνική αντίδραση στη νέα πραγματικότητα, που μπορεί να μην καταγράφεται τόσο στις διαδηλώσεις εναντίον των μέτρων, όμως κυριαρχεί στην καθημερινή ζωή. Ενα «άτυπο» μποϊκοτάζ πολιτών που ξεκίνησε ως η λεγόμενη «αντίσταση της γειτονιάς» και που τους τελευταίους μήνες έχει καταφέρει να ρίξει τους δείκτες κατακόρυφα.

«Στάση πληρωμών» στις τράπεζες

Στάση πληρωμών υπάρχει και έναντι των τραπεζών από μεγάλη μερίδα δανειοληπτών. Τους τελευταίους μήνες, μάλιστα, εκτός από αυτούς που έχουν πραγματική και αντικειμενική αδυναμία να εξοφλήσουν τις δόσεις τους και υπολογίζεται ότι είναι δύο στους δέκα, προστέθηκε μία κατηγορία δανειοληπτών που περιμένει τη νομοθετική ρύθμιση για... «επαναδιαπραγμάτευση» των χρεών.

Ιδού πώς έχει η ιστορία: από την προεκλογική περίοδο του περασμένου Σεπτεμβρίου, όταν στις εφημερίδες γράφονταν τα περί διαγραφής χρεών προς τις τράπεζες εάν το ΠΑΣΟΚ κερδίσει τις εκλογές, κάποιοι έπαψαν να πληρώνουν τις δόσεις των καταναλωτικών -κυρίως- δανείων και των πιστωτικών καρτών.

Η στάση πληρωμών προς τις τράπεζες υιοθετήθηκε και από χιλιάδες άλλους δανειολήπτες μετά τις εκλογές, όταν η κυβέρνηση -πια- του ΠΑΣΟΚ έδινε στον τύπο τις βασικές αρχές του σχεδίου νόμου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, το οποίο προέβλεπε διαγραφή μέχρι και του 90% των χρεών, υπό προϋποθέσεις βέβαια, προστασία της πρώτης κατοικίας κ.ά. Το πρόβλημα είναι ότι από τότε που έγιναν οι εκλογές μέχρι σήμερα κοντεύουν εννιά μήνες και το νομοσχέδιο δεν έχει κατατεθεί στη Βουλή, λόγω «κόντρας» μεταξύ των υπουργείων Οικονομίας και Οικονομικών.

Στο μεταξύ, οι τράπεζες βλέποντας ότι προσεχώς θα μεγαλώσει η κατηγορία των πελατών που δεν θα μπορεί να αντεπεξέλθει λόγω μείωσης του εισοδήματος, επιχειρούν να διευκολύνουν ορισμένους υποτίθεται, όπως τους δημοσίους υπαλλήλους, επιμηκύνοντας τη διάρκεια του δανείου. Κάτι που στην πράξη σημαίνει πληρωμή περισσότερων τόκων και αλλαγή σε όρους του δανείου...

Οχι στα διόδια

Το πρώτο ενεργό κίνημα πολιτών «Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω» είχε στόχο τα διόδια των εθνικών οδών. Ξεκίνησε πριν από περίπου δύο χρόνια με σποραδικές αντιδράσεις για τα διόδια Κορίνθου-Πατρών και επίκεντρο τον δρόμο καρμανιόλα που στοίχισε πολλές ζωές και πλέον έχει επεκταθεί σε όλη την Ελλάδα.

Από μία μικρή ομάδα ατόμων γεννήθηκε μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα το Πανελλήνιο Συντονιστικό Μέτωπο Ενάντια στα Διόδια, που ουσιαστικά διεκδικεί μια καλύτερη ζωή που να κοστίζει λιγότερο.

Ενα βιντεάκι που πριν από λίγο καιρό ανέβασε στο YouTube ο Βασ. Παπαδόπουλος, μέλος του Συντονιστικού, έγινε ανάρπαστο. Με μια ερασιτεχνική κάμερα κατέγραψε τη διαδρομή του σε όλη τη χώρα μαζί με την τετραμελή οικογένειά του, δίχως να πληρώσει διόδια.

«Εγώ είμαι κάτοικος Αφιδνών και εργάζομαι στα Πατήσια. Θέλω, λοιπόν, κάθε χρόνο για να πηγαίνω και να έρχομαι από τη δουλειά μου 1.500 ευρώ», μας λέει και εξηγεί ότι σημείο αναφοράς για την γιγάντωση του κινήματος -πλέον αριθμεί χιλιάδες μέλη σε όλη την Ελλάδα- ήταν η παραχώρηση από τον πρώην υπουργό Περιβάλλοντος Γ. Σουφλιά των εθνικών οδών σε ιδιώτες.

Δεν είναι τυχαίο ότι τους τελευταίους μήνες έχουν προσχωρήσει στο Συντονιστικό ακόμη και σωματεία επαγγελματιών οδηγών.

Οι «δεν πληρώνω, δεν πληρώνω» περνούν από τα διόδια φορώντας το σήμα του κινήματος, υπογράφουν ένα έγγραφο που τους δίνει ο υπάλληλος των διοδίων και φεύγουν δίχως να πληρώσουν.

Ο Β. Παπαδόπουλος δεν τρέφει αυταπάτες, όπως υποστηρίζει. Γνωρίζει ότι οι πολίτες τα έχουν βάλει με πολυεθνικά συμφέροντα και είναι δύσκολη η μάχη, αλλά αυτό δε σημαίνει και τίποτα.

Πρόσφατα εκδόθηκε δικαστική απόφαση εις βάρος ιδιωτικής εταιρείας που εκμεταλλεύεται τμήμα εθνικής οδού για αυθαίρετες κατασκευές και περιβαλλοντικές παραβάσεις. Είναι κι αυτό μια νίκη, πιστεύει.

Περιορίζουν καφέδες-delivery

Σε 20% με 30% κινείται η πτώση σε καφετέριες και γνωστές αλυσίδες delivery. Στα μεν καφέ ο κόσμος δεν πάει τις καθημερινές και όσοι πηγαίνουν «σπάνε» σχετικά νωρίς, ενώ το «φαΐ απ' έξω», είτε είναι σουβλάκια, είτε πίτσες, αποτελεί μία από τις βασικότερες πηγές εξοικονόμησης χρημάτων για τα νοικοκυριά.

Ενδεικτικό είναι ότι ακόμη και τώρα που το Μουντιάλ παίζει σε γιγαντοοθόνες και τηλεοράσεις η αντιστροφή του κλίματος σε καφέ και delivery δεν είναι εφικτή.

Και διαβάζουν λιγότερο

Η τάση πλέον δείχνει πως αγοράζουμε λιγότερα βιβλία, αλλά διαβάζουμε περισσότερα από το Ιντερνετ. Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, οι πωλήσεις στα βιβλιοπωλεία σημείωσαν πτώση περίπου 20%. Στο ίδιο ποσοστό κινείται και η πτώση στα δισκοπωλεία, μία αγορά που ήταν ούτως ή άλλως «ρημαγμένη» από το downloading τραγουδιών στο Ιντερνετ. Εννοείται πως δισκογραφικές εταιρείες και εκδοτικοί οίκοι έχουν προχωρήσει στις σχετικές περικοπές νέων κυκλοφοριών.

Περικοπές στα θεάματα

Από την οικονομική κρίση δεν την «σκαπουλάρουν» ούτε οι συναυλίες του καλοκαιριού. Οι διοργανωτές τους έλεγαν εδώ και μήνες ότι φέτος θα φέρουν λιγότερα συγκροτήματα από το εξωτερικό. Πράγματι, το φεστιβάλ Synch, για παράδειγμα, που πραγματοποιήθηκε με επιτυχία πριν από δύο εβδομάδες στην Αθήνα, από τριήμερο έγινε διήμερο φέτος για οικονομία... «δυνάμεων».

Αρχισαν όμως και οι ακυρώσεις πολλών συναυλιών, όπως του Elvis Costello στη Μαλακάσα, των Active Member, του Θ. Πολυκανδριώτη και άλλων στο φεστιβάλ Πέτρας. Οι διοργανωτές στις σχετικές ανακοινώσεις κάνουν λόγο για δυσμενείς οικονομικές συνθήκες και χαμηλή προπώληση εισιτηρίων. Να σημειωθεί ότι ανάμεσα στις ακυρωθείσες υπήρχαν συναυλίες που είχαν εισιτήριο 40 και 50 ευρώ, αλλά και 15 ευρώ.

Οι «Ρομπέν» του Μετρό

Στην Αθήνα μπορεί να μη συνέβη κάτι ανάλογο, ωστόσο ένα άλλο κίνημα, αυτό των «Ρομπέν των Εισιτηρίων» όπως χαρακτηρίστηκε κατάφερε να προβληματίσει την εταιρεία ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε., η οποία παρατήρησε πτώση στα έσοδά της κατά 3%.

Πτώση που δεν οφειλόταν σε μείωση του επιβατικού κοινού αλλά στην απλή σκέψη κάποιου που στη συνέχεια έγινε «μόδα» και σήμερα πλέον αποτελεί συνειδητή κίνηση εκατοντάδων επιβατών του ΜΕΤΡΟ.

«Αφού το εισιτήριο έφτασε το 1 ευρώ, ας εκμεταλλευτούμε τη διάρκεια της μιάμισης ώρας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ξανά». Ανταλλαγή εισιτηρίου και η ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ αντεπιτίθεται με απειλές περί παράνομης πράξης που επιφέρουν εκτός από βαριά πρόστιμα στους παραβάτες, ακόμη και φυλάκιση 3 μηνών για κάθε επιβάτη που δίνει το εισιτήριό του στον επόμενο.

Βενζίνη με το σταγονόμετρο

Ο περιορισμός των μετακινήσεων με το αυτοκίνητο έχει ρίξει την αγορά των καυσίμων σε ποσοστό που φτάνει ακόμη και το 35%, σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών.

Σύμφωνα με την Τροχαία, η μείωση των αυτοκινήτων εντός Αθήνας εκτιμάται στο 5%. Οσο για την Αττική Οδό, συγκριτικά με τα στοιχεία του 2009, πλέον διέρχονται από τα διόδια 15.000 λιγότερα αυτοκίνητα το μήνα. Στελέχη της εταιρείας επισημαίνουν ότι η μείωση μέχρι το τέλος του χρόνου αναμένεται να αγγίξει το 8%.

Στα διόδια των εθνικών οδών παρατηρείται μείωση διέλευσης κατά 20% και από τη γέφυρα Ρίου- Αντιρρίου κατά 10%. Την ίδια ώρα οι επιβάτες σε λεωφορεία και τρόλεϊ σημειώνουν αύξηση κατά 14%.

Φθηνότερη μάρκα ή το κόβουν...

Η τελευταία αύξηση στην τιμή των τσιγάρων οδήγησε αρκετούς να το κόψουν ή να το περιορίσουν και άλλους να επιλέξουν φθηνότερη μάρκα από αυτήν που μέχρι τώρα κάπνιζαν. Σύμφωνα με στοιχεία της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Περιπτερούχων, οι πωλήσεις στα ακριβά είδη καπνού μειώθηκαν κατά 15% το πρώτο τρίμηνο του 2010.

Πηγές από τον κλάδο των πρατηριούχων καπνοπωλών αναφέρουν ακόμη και μία πιθανή μείωση της τάξης του 30% μέχρι τέλος του χρόνου! Την ίδια ώρα τα φθηνά τσιγάρα αυξήθηκαν κατά 28%.

Οχι στην ΕΡΤ

Ανάλογο ξεκίνημα έχουν κάνει κι άλλα κινήματα με στόχο αυτή τη φορά την κρατική τηλεόραση. Εμφανίστηκαν δειλά δειλά στο Ιντερνετ και πλέον φαίνεται να έχουν πάρει μια πιο οργανωμένη μορφή. «Δεν πληρώνω ΕΡΤ» και ομάδες πολιτών συμβουλεύονται ακόμη και νομικούς ώστε να πάψουν να πληρώνουν το πάγιο τέλος στους λογαριασμούς της ΔΕΗ. Μάλιστα, δεν είναι λίγοι όσοι μέχρι στιγμής έχουν προσφύγει στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων ώστε να πληρώνουν τη ΔΕΗ -δίχως να πληρώνουν την ΕΡΤ- για να μην τους κόβουν το ρεύμα.

«Η διαδικασία που μπορεί κάποιος να ακολουθήσει για να μην πληρώνει την ΕΡΤ μέσω λογαριασμού της ΔΕΗ έχει να κάνει με την άρνηση αναγνώρισης χρέους. Δηλαδή: εάν κάποιος σου χρεώνει μια υπηρεσία ή ένα προϊόν που εσύ δεν θέλεις να χρησιμοποιήσεις (για παράδειγμα, τηλεοπτικό πρόγραμμα), μαζί με μια υπηρεσία που αποδέχεσαι και χρησιμοποιείς (για παράδειγμα ηλεκτρικό ρεύμα) με ένα ενιαίο τιμολόγιο, λογαριασμό ή οτιδήποτε, μπορείς να απαιτήσεις να πληρώσεις μόνον το δεύτερο. Σε περίπτωση που ο πιστωτής δεν δεχτεί την πληρωμή, πηγαίνεις στο Παρακαταθηκών και Δανείων και καταθέτεις μόνον το ποσό της υπηρεσίας που αποδέχεσαι και όχι το υπόλοιπο».

Ηταν λίγες ημέρες μετά τη διαρροή σε blog των προκλητικών μισθών στελεχών και ορισμένων υπαλλήλων της ΕΡΤ, όταν κυκλοφόρησε αυτή η συμβουλή από νομικό μέλος του κινήματος «Δεν πληρώνω ΕΡΤ». Αρκετοί απ' όσους δηλώνουν πως δε θέλουν να πληρώνουν ΕΡΤ, ισχυρίζονται πως δεν έχουν τηλεόραση και άλλοι θεωρούν πως η συγκεκριμένη χρέωση είναι «χαράτσι».

Οπως αναφέρουν χαρακτηριστικά, «στο κοινόχρηστο ρεύμα της πολυκατοικίας χρεώνουν ΕΡΤ», αλλά μην πάμε και πολύ μακριά διότι «ακόμη και στα νεκροταφεία χρεώνουν ΕΡΤ»!

Οχι στα εισιτήρια

Κι αν η συνέχεια δείξει τι θα συμβεί με τη χρέωση για την ΕΡΤ, στη Θεσσαλονίκη επιτροπές πολιτών δεν άφησαν και μεγάλο περιθώριο στον Οργανισμό Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (ΟΑΣΘ) να χαρεί τις πρόσφατες αυξήσεις που έκανε στα εισιτήρια (1 ευρώ) στις συγκοινωνίες.

Η οργάνωση «Ακρίβεια STOP» κινητοποίησε ομάδες πολιτών που βγήκαν στους δρόμους με φυλλάδια που παρακινούσαν τον κόσμο να μην πληρώνει εισιτήριο και έπειτα από τις έντονες αντιδράσεις και τα επεισόδια ο ΟΑΣΘ πήρε πίσω τις αυξήσεις.

Το κίνημα της Θεσσαλονίκης χαρακτηρίστηκε ως πολύ ισχυρό και παραμένει ενεργό διεκδικώντας φθηνότερες, αλλά και δημόσιες συγκοινωνίες.

Πίνουν λιγότερο

Κάτι ανάλογο συνέβη και με την αγορά του αλκοόλ, που την περασμένη χρονιά έκλεισε με πτώση της τάξης του 10%. Μεγαλύτερη ήταν η πτώση στα μπαρ και τα κέντρα διασκέδασης που η μείωση στην κατανάλωση έφτασε το 20%, ενώ πιο συγκρατημένη ήταν η πτώση στα σουπερμάρκετ (περίπου -5%).

Το εισαγόμενο ουίσκι, που καλύπτει το 40% της κατανάλωσης -σύμφωνα με κλαδική έρευνα της ICAP-, μετά και την τελευταία φορολόγηση σημειώνει επιπλέον πτώση στις πωλήσεις που εκτιμάται γύρω στο 8%.

Επίσης, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της ίδιας εταιρείας για την εγχώρια αγορά μπίρας, το ερχόμενο διάστημα προβλέπεται ότι θα υπάρξει πίεση και στις... «ξανθές», λόγω της μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών. Η αναμενόμενη πτώση, πάντως, εκτιμάται ότι θα λειτουργήσει εις βάρος της λεγόμενης «κρύας αγοράς» (μπαρ, καφετέριες) και υπέρ της «ζεστής» (σουπερμάρκετ). 

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ