Πολιτική Ανασυγκρότησης εναντίον Πολιτικής Ξεχαρβαλώματος

Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. *

Νομίζω ότι αποτελεί κοινή συνείδηση για το μεγαλύτερο μέρος των Ελλήνων που ζουν στην χώρα και στο εξωτερικό ότι η πατρίδα μας υφίσταται τις συνέπειες ενός γενικευμένου ξεχαρβαλώματος. Όλες οι βεβαιότητες που αποτελούσαν την βάση ανάπτυξης κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών σχέσεων έχουν σήμερα καταρρεύσει. Η ανασφάλεια είναι ο κανόνας και η χυδαιότητα το μέσο πολιτικής και κοινωνικής αντιπαράθεσης. Όλα αυτά θα μπορούσε να τα ορίσει κανείς στο πλαίσιο μιας γενικότερης πολιτικής ξεχαρβαλώματος που δεν ξεκινά – και ας σας φαίνεται περίεργο - από την οικονομία, αλλά καταλήγει σε αυτήν για να αναπαράγει στη συνέχεια ακόμα πιο βίαιες πολιτικές διάλυσης.

Όχημα αυτού του ξεχαρβαλώματος είναι ο κυρίαρχος λόγος και ο κυρίαρχος πολιτικός λόγος στην χώρα μας. Λόγος δεν είναι ασφαλώς απλώς η προφορική ή γραπτή έκφραση, ούτε η πολιτική ρητορεία, αλλά ολόκληρο το σημειωτικό σύστημα που δίνει έννοια στα σημαίνοντα, μορφοποιώντας τα σε σημαινόμενα με ατομική και κοινωνική διάσταση. Το πολιτικό ξεχαρβάλωμα, με λίγα λόγια, είναι ταυτόχρονα αιτία, μηχανισμός και αποτέλεσμα του ....

ξεχαρβαλώματος του λόγου, με την έννοια της discourse, στην σύγχρονη Ελλάδα.

Η «αλλαγή» του Ανδρέα Παπανδρέου εκχυδάισε βασικές έννοιες του αστικού δικαίου και παραδοσιακά στερεότυπα του μαρξισμού. Ο νεοφιλελεύθερος - μικροκομματισμός του Κώστα Μητσοτάκη προσέβαλε την σύγχρονη διάσταση του κοινωνικού κράτους, ενώ κατέστησε το πολιτικό σύστημα υπηρέτη πέντε οικογενειών. Ο εκσυγχρονισμός του Κώστα Σημίτη πέτυχε να εξευτελίσει σχεδόν τα πάντα και περισσότερο απ’ οτιδήποτε τον πολιτικό χαρακτήρα της κυβερνητικής εξουσίας. Η πολιτική ηθικολογία του Κώστα Καραμανλή διέσυρε αυτήν καθαυτή την ηθική υπόσταση της πολιτικής, ενώ ο μεταμοντερνισμός του Γιώργου έρχεται να εξευτελίσει την εθνική και κοινωνική υπόσταση του ελληνικού κράτους, διακηρύσσοντας επιπροσθέτως ότι όλοι οι Έλληνες «τα φάγαμε μαζί».

Αν για μια στιγμή συγκρατήσεις τον θυμό σου και ξεπεράσεις την πολιτική αλητεία των τελευταίων, ίσως αντιληφθείς ότι σήμερα διαμορφώνεται μία μορφή λόγου που εκχυδαΐζει απολύτως το πολιτικό φαινόμενο. Η διαλεκτική του «τα φάγαμε μαζί, να πληρώσουμε τώρα όλοι μαζί» καταλήγει να ταυτίζει τον πολίτη με την «μάσα» και την πολιτική με την «κουτάλα». Μάλιστα, στο σημείο αυτό γίνεται κι ένα μπέρδεμα και όσοι θεωρούνται ότι «τα τρώγανε» με το κουταλάκι καλούνται να πληρώσουν συγκριτικά πολύ περισσότερα από αυτούς που «τα τρώγανε» με την μεγάλη κουτάλα.

Πιστεύετε ότι η χώρα μπορεί να συνεχίσει να πορεύεται στο διεθνές σύστημα μέσω αυτής της χυδαιότητας; Εάν το πιστεύετε σας διαβεβαιώνω ότι κάνετε τραγικό λάθος. Με την λογική της «μάσας», της «ώρας που θα πληρώσουμε τον λογαριασμό» και της «παγκοσμιοποιημένης ζητιανιάς», είμαι σίγουρος ότι θα ξεχαρβαλωθεί ταχύτατα κάθε ίχνος ηθικής που θα μπορούσε να υπηρετήσει μια διαφορετική μορφή ανάπτυξης της χώρας και ένα σύγχρονο πλαίσιο δημοκρατικής νομιμοποίησης.

Το κρίσιμο για την συμπεριφορά του πολίτη δεν είναι το σημαίνον, η λέξη, η εικόνα, κλπ, αλλά το σημαινόμενο αυτών, το οποίο αποκτά διάσταση αποκλειστικά μέσω των discourses. Οι έννοιες αποκτούν υπόσταση δηλαδή, μέσα από την διαδικασία ανάπτυξης του λόγου και δεν είναι απλά σημαινόμενα που συνθέτουν τον λόγο. Ο λόγος παράγει τις έννοιες, τον τρόπο που σκεφτόμαστε και τον τρόπο που δρούμε και όχι τα σημαινόμενα. Ο λόγος προηγείται των εννοιών, ενώ οι έννοιες είναι το αποτέλεσμα της συγκεκριμένης δόμησης του λόγου. Αυτά τα επισημαίνω όσο γίνεται πιο απλά για να καταλήξω στο ότι ο λόγος (όλων των μορφών) που καλλιεργείται σήμερα από τα ΜΜΕ στην Ελλάδα και ασφαλώς από το πολιτικό σύστημα, ξεχαρβαλώνει ουσιαστικά τις κοινωνικές και οικονομικές σχέσεις, διαμορφώνοντας τις προϋποθέσεις ώστε πολύ σύντομα η Ελλάδα να μεταβληθεί σε σκορποχώρι στα Βαλκάνια.

Πιστεύω ότι σε μεγάλο βαθμό αυτό γίνεται πλέον αυτόματα και ασυνείδητα. Γι’ αυτό παρεμβαίνω, μήπως και ευαισθητοποιηθούν όσοι είναι έτοιμοι … από καιρό. Για τους άλλους, δυστυχώς όλα αυτά αποτελούν σαχλαμαρίτσες, καθώς - όπως νομίζουν – αυτή η προσέγγιση δεν προσφέρει λύση στην πολιτική κρίση στην χώρα μας, κάτι που μέσω της κυρίαρχης discourse σημαίνει ότι δεν βοηθά ώστε να τα … οικονομήσει κανείς.

Τι να οικονομήσεις, φίλε! Δεν κατάλαβες ακόμη ότι σου πετούν ψίχουλα στο στόμα και σου γεμίζουν το μυαλό με αέρα κοπανιστό για να φουσκώνουν οι τσέπες, τα χαρτοφυλάκια και η ματαιοδοξία λίγων οικογενειών, των αχυρανθρώπων τους και των δουλικών τους στα όργανα του κράτους και στο πολιτικό σύστημα;

Ούτε τώρα δεν καταλαβαίνεις, φίλε, ότι πρώτα σου μάθανε την γλώσσα της χυδαιότητας, μετά σε ενέπνευσαν στην πρακτική της χυδαιότητας και τώρα σε αποκαλούν ελεεινό υποκείμενο και σε εξευτελίζουν με οικονομικά μέτρα, δηλώσεις παγκαλικές και συμπεριφορές ολιγαρχικές;

Πώς είναι δυνατόν, αν δεν αλλάξεις λόγο, να μεταβάλεις λογική; Πώς είναι δυνατόν, αν δεν απορρίψεις το σύστημα παραγωγής λόγου των ΜΜΕ, να χειραφετηθείς; Πώς είναι δυνατόν να υπάρξεις διαφορετικά, αν δεν επιβάλεις ένα διαφορετικό καθεστώς παραγωγής λόγου;

Θα με ρωτήσεις, ίσως, πώς μπορεί να γίνει αυτό. Τούτο γίνεται συνήθως μέσω ριζοσπαστικών πολιτικών, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι ένα μεγάλο πλειοψηφικό και, ασφαλώς, συμμαχικό ρεύμα ανατροπής του καθεστώτος, δομεί ένα κοινωνικοπολιτικό μέτωπο που αποσκοπεί αποκλειστικά στην ανάληψη της εξουσίας, δίχως να επηρεάζει την ιδιαίτερη ιδεολογική και πολιτική ταυτότητα των μερών που το συνθέτουν. Το μέτωπο αυτό θα μπορούσε να διεκδικήσει την πλειοψηφία στην βουλή, προτείνοντας ευθύς εξ αρχής μία ομάδα προσώπων έξω από το υφιστάμενο πλαίσιο του πολιτικού προσωπικού, ως αυτούς που θα συγκροτήσουν το υπουργικό συμβούλιο και τα κεντρικά όργανα του κράτους. Από κει κι έπειτα μέσα σε έξι μήνες η χώρα θα μπορούσε να προχωρήσει ταχύτατα μέσω της απόλυτης διάκρισης των εξουσιών και ενός προγράμματος οικονομικής ανασυγκρότησης και εκδημοκρατισμού. Αυτό προϋποθέτει ότι όλες οι δυνάμεις του μετώπου θα πρέπει να δεσμευθούν στον ελληνικό λαό ότι θα υποστηρίξουν την συγκεκριμένη κυβέρνηση για μία τετραετία. Το διάστημα αυτό είναι αρκετό για να αναδιοργανωθεί το πολιτικό σύστημα σε μια άλλη βάση και να περάσουμε σε μορφές κυβερνητικής συγκρότησης που θα βασίζονται στον «πολιτικό αγωνισμό» που αναγκαστικά θα προκαλεί κοινωνικές συναινέσεις και όχι «πολιτικές» συναινέσεις σε επίπεδο ηγεσιών. Προφανώς μία τέτοια προοπτική θα αποδυναμώσει τους νταβάδες και θα κλονίσει το σύστημα αναπαραγωγής του «λόγου» τους. Είναι βέβαιο ότι εντός αυτού του διαστήματος τα ΜΜΕ στην Ελλάδα θα αναγκαστούν, όχι απλώς να αλλάξουν λόγο, αλλά εντελώς την ταυτότητά τους. Θα διαμορφωθεί, δηλαδή, ένα εντελώς διαφορετικό πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς σε όλα τα επίπεδα, που θα αποκλείει το παλαιό, το διαπλεκόμενο και το χυδαίο, που πολιτεύεται και επικοινωνεί μέσω της κλειδαρότρυπας και της ύβρεως, δίνοντας την δυνατότητα στο καινοτόμο, στο πολιτικοποιημένο και στο «διαφανές» να κάνει την δική του πρόταση.

Οι Έλληνες δεν είμαστε ούτε καραγκιόζηδες, ούτε απατεώνες και ζήτουλες. Ήρθε η στιγμή να ξεφύγουμε από την επαρχιώτικη μορφή του νεοφιλελευθερισμού στην οποία μας εγκλώβισαν πάτρωνες και πελάτες της διαπλοκής και να ξανασυστήσουμε την ταυτότητά μας σε μια σύγχρονη βάση δίχως μοιρολατρία και … ενατένιση στο όποιο παρελθόν. Η πολιτική, όπως και η ζωή, διαμορφώνονται στην συγκυρία και όχι με φαντασιώσεις και δόγματα του παρελθόντος.

*Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι πολιτικός αναλυτής, διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ενώ άσκησε επί είκοσι χρόνια δημοσιογραφία στην Ελλάδα, εκ των οποίων τα δέκα ως παρουσιαστής ειδήσεων και εκπομπών.

Ακτιβιστης