Τα κοινωνικά αίτια της άνθισης του πολιτικαντισμού εν Ελλάδι μέσα από τα διηγήματα του Ανδρέα Καρκαβίτσα

Τον Ανδρέα Καρκαβίτσα τον γνωρίζουμε όλοι κυρίως ως διακεκριμένο διηγηματογράφο, αλλά δεν ήταν μόνο αυτός ο τομέας που διακρίθηκε. Όπως όλοι οι πνευματικοί άνθρωποι στην Ελλάδα στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, υπήρξε ένας πολιτικοποιημένος άνθρωπος με άποψη και συμμετοχή σε πολλά σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν την σύγχρονη Ελληνική Ιστορία. Ο Καρκαβίτσας ήταν οπαδός της Μεγάλης Ιδέας, ορκίστηκε μέλος της "Εθνικής Εταιρείας", ενώ αργότερα ήταν μέλος του "στρατιωτικού συνδέσμου" που οργάνωσε την "Επανάσταση στο Γουδή" το 1909. Υπερασπίστηκε τον Δημοτικισμό και ήταν μέλος του "Εκπαιδευτικού Ομίλου".

Συμμετείχε στους Βαλκανικούς πολέμους ως στρατιωτικός γιατρός, ενώ μετέπειτα στα χρόνια του Εθνικού Διχασμού συντάχθηκε ανοιχτά και δημοσίως με τους βασιλόφρονες κατά του "Κινήματος της Άμυνας" στην Θεσσαλονίκη. Όταν οι Βενιζελικοί ανέλαβαν την εξουσία το 1917, εξόρισαν τον Καρκαβίτσα στην Μυτιλήνη. Μαζί με εκατοντάδες άλλους βασιλόφρονες αξιωματικούς που είχαν αποταχθεί από τους Βενιζελικούς το 1917, επανήλθε με τον βαθμό του στον Ελληνικό στρατό τον Νοέμβριο του 1920 μετά την εκλογική νίκη της "Ηνωμένης Αντιπολίτευσης".

Μέσα από την τριβή του Καρκαβίτσα με την Ελληνική πολιτική σκηνή στα τέλη του 19ου αιώνα, τα πρόσωπα που την απαρτίζουν (κομματάρχες) και τους οργανισμούς τους (κόμματα), κατέληξε σε κάποια συμπεράσματα για το κοινωνικό φαινόμενο του πολιτικαντισμού. Τις απόψεις αυτές τις σκιαγραφεί ανάγλυφα στο πασίγνωστο διήγημα του "ο ζητιάνος", θεωρώντας τον "πολιτικαντισμό" ως βασική αιτία της εξαθλίωσης των αγροτικών πληθυσμών στην Θεσσαλία όπου εκτυλίσσεται η δράση του διηγήματος.

έτσι λοιπόν σύμφωνα με τον Καρκαβίτσα, ο πολιτικαντισμός ανθεί στην Ελλάδα γιατί οι άνθρωποι είναι "απαιδαγώγητοι στις πολιτικές ελευθερίες". Γι΄ αυτό άφησαν τις κοινοτικές υποθέσεις στου πεπρωμένου την διάκριση και κοιτάζουν μόνο τα ατομικά τους συμφέροντα. Καθένας έκαμε πολιτικόν του φίλο εκείνον που επί Τουρκοκρατίας ήξερε πως είχε δύναμιν αναγνωρισμένη". Η Κοινότητα ως συνθετική μονάδα παραγωγής αποτελεί πια ανεπίστρεπτη παρελθοντολογία δεν είναι πια ούτε καν παράδοσις. Ο καχύποπτος ιδιώτης δεν ισορροπεί πλέον με την αγάπη του για τις διαπροσωπικές σχέσεις, αλλά τις εξωθεί στις εγωιστικότερες συγκρούσεις. Ο ιδιώτης τεντώνει το τόξο του μικρού του ευτελούς συμφέροντος μέχρι της ασυδοσίας. Στο ζοφερό αυτό κλίμα εκτρέφεται ο πολιτικαντισμός, ως ένα παράσιτο το οποίο εκτρέφεται από τον νέο τύπο πολίτη - ιδιώτη και απομυζεί τις δυνάμεις της κοινωνίας και του Έθνους.

Λίγα χρόνια μετά (1909) από την συγγραφή του διηγήματος του "ζητιάνου", ο Καρκαβίτσας στήριξε πολλές ελπίδες για την ανατροπή της κατάστασης στον "στρατιωτικό σύνδεσμο" του οποίου ήταν μέλος. Αγανακτούσε που ο σύνδεσμος δεν τηρούσε σκληρότερη στάση έναντι του "πολιτικαντισμού". "...ο λαός ζητεί να τον λυτρώσει από τα κόμματα και τα ερπετά τους. Βγάλε τα από πάνω μου! Ξερίζωσε τα από τον τόπο μου! Λύσε μου τα χέρια που μου ταχουνε πιστάγκωνα! Μην με πιστεύεις ελεύθερο! Σκλάβος τους είμαι!Μην τους ακούς που λέγονται αντιπρόσωποι μου, τύραννοι μου είναι! Μην το λες πως είμαι κόμμα τους εγώ. Το κόμμα τους είναι λίγοι πέντε δέκα, εγώ πάω κοντά τους από ανάγκη. Γιατί έχουνε μαζί τους κάθε της πολιτείας αντιπρόσωπο, κάθε της εξουσίας όργανο και Αρχή...."

Ι. Β. Δ.

Πηγή

Δημητρίου Τσάκωνα, Προβλήματα ελληνικότητος

Ανδρέα Καρκαβίτσα, Ο Ζητιάνος

Βιογραφία του Ανδρέα Καρκαβίτσα από την "Ρουμελιώτικη Εστία"
πηγη αρθρου