Και επίσημα μας έρχονται νέα μέτρα το 2014. Αυτή τη φορά με τη
δικαιολογία ότι πρέπει να κλείσει το δημοσιονομικό «κενό» της διετίας
2015 – 2016.
Λίγες ώρες μετά την «Επιχείρηση Νίκη», που έριξε στην επικοινωνιακή
αρένα η κυβέρνηση με το προσχέδιο προϋπολογισμού και το γνωστό πια…
μηδενικό στο δημοσιονομικό «κενό» του 2014, οι πιστωτές επανήλθαν. Και
με δύο ταυτόχρονες εκθέσεις – μπαράζ (ΔΝΤ και Κομισιόν) έδειξαν ότι δεν
κάνουν καμία υποχώρηση στο θέμα, ανοίγοντας επίσημα τη «συζήτηση» λίγες
ημέρες πριν από την επάνοδο της τρόικας στην Αθήνα.
Ενδεικτικό της πίεσης που θα δεχθεί η Αθήνα είναι ότι και οι δύο…
«ξέχασαν» για λίγο τις διαφορές τους για τη βιωσιμότητα του ελληνικού
χρέους για να ασχοληθούν με τις παρεμβάσεις «αμέσου αποδόσεως».
Έβαλαν έτσι στο περιθώριο τους πομπώδεις τίτλους και τις βαρύγδουπες
αναλύσεις ελληνικών ΜΜΕ, τα οποία κατά πάγια τακτική αναγγέλλουν κάθε
τρεις και λίγο τον επερχόμενο… «πόλεμο» μεταξύ ΔΝΤ και Γερμανίας για την
αφεντιά μας, κάνοντας ένα θαυμάσιο «σέρβις» στον Σαμαρά και τον
Στουρνάρα, οι οποίοι υποτίθεται ότι συστηματικά μας χαρατσώνουν στα
«μικρά» θέματα για να κερδίσουν στην υποτιθέμενη «μεγάλη
διαπραγμάτευση».
Και το χειρότερο: Σε αντίθεση με το ΔΝΤ, το οποίο έως τώρα «πίεζε» να
τεθεί το θέμα του χρέους τον Νοέμβριο, το Βερολίνο δείχνει ότι δεν έχει
ούτε την ελάχιστη βιασύνη. Αυτό παραπέμπει τη διευθέτηση… βαθιά στο
2014, βάζοντας τεράστια εμπόδια στα εκλογικά σενάρια του Σαμαρά και
κυρίως διαμορφώνοντας τις προϋποθέσεις για νέες τρύπες. Ίσως γι’ αυτό
κάποιοι δεν θεωρούν τυχαίες τις αναφορές ότι το ΔΝΤ έχει διερευνήσει το
ενδεχόμενο ενός «κουρέματος» 10% στις καταθέσεις (15 χωρών της
Ευρωζώνης) υπό τη μορφή έκτακτου φόρου…
• Η έκθεση της Κομισιόν ήταν ουσιαστικά ένα κείμενο εργασίας με ιδέες
και προτάσεις που προέρχονταν από την ελληνική πλευρά. Δεν παρέλειπε,
ωστόσο, να προχωρήσει και σε υποδείξεις μέτρων, όπως η αύξηση της
φορολογίας στα καύσιμα και η μεταφορά μιας σειράς προϊόντων από τον
χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ (13%) στον υψηλό (23%).
• Το ΔΝΤ ήταν πιο συγκεκριμένο, εκτιμώντας στην έκθεση Fiscal Monitor
πως «επιπλέον προσαρμογή έως το 2016 θα απαιτήσει επιπρόσθετα μέτρα,
συμπεριλαμβανομένων των κερδών από τη φορολογική διοίκηση, ίσα με 3,5%
του ΑΕΠ». Δηλαδή για να κλείσει το δημοσιονομικό κενό θα χρειαστούν 6,5 –
6,8 δισ. ευρώ. Πάμε λοιπόν για ένα «καπέλο» της τάξης των 2,5 – 2,7
δισ. ευρώ, μια και η προηγούμενη έκθεση του Ταμείου, η οποία συνόδευε το
επικαιροποιημένο μνημόνιο (Ιούλιος – Αύγουστος), προσδιόριζε τα
επιπλέον μέτρα σε 4,1 δισ. ευρώ ή σε 2% του ΑΕΠ.
Η διαφορά είναι ότι το ποσό εκείνο αφορούσε την περίοδο 2015-16, ενώ
τώρα αφορά και το 2014, στο οποίο αναλογεί το επιπλέον 1,5% του ΑΕΠ –
δηλαδή 2,5 δισ. ευρώ.
Ο αριθμός αυτός «φωτίζει» εκ των πραγμάτων τα νέα μέτρα. Διαρθρωτικές
αλλαγές δεν μπορούν να φέρουν ένα τέτοιο νούμερο άμεσα, ούτε βεβαίως να
αποτιμηθούν τόσο συγκεκριμένα, ενώ αντίστοιχες παρεμβάσεις στο Δημόσιο
(όπως λ.χ. κινήσεις περικοπών στα ασφαλιστικά ταμεία, που έχουν προταθεί
από παράγοντες του υπουργείου Οικονομικών) πάλι δεν θα γίνουν δεκτές
από τους εκπροσώπους των δανειστών. Κατά συνέπεια ο κόσμος θα υποστεί
άλλη μια φορά το μαχαίρι κάποιων περικοπών ή έκτακτων μέτρων.
Η κόντρα και το χρέος
Το πόσο ενοχλήθηκε ο Στουρνάρας το έδειξε η ανακοίνωση του υπουργείου
του: «Η ελληνική κυβέρνηση δεν σχολιάζει εκθέσεις διεθνών οργανισμών,
όπως είναι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Και δεν το έπραξε αυτό ακόμη
και όταν ο οργανισμός αποδεχόταν εσφαλμένες παραδοχές και λανθασμένες
εκτιμήσεις στη σύνταξη του αρχικού προγράμματος οικονομικής πολιτικής
για τη χώρα μας».
Με το… ηθικό αυτό πλεονέκτημα, η ανακοίνωση συνεχίζει πως «στην
τελευταία επικαιροποίηση του προγράμματος (σ.σ.: το καλοκαίρι)
αναφέρεται ότι δεν υπάρχει δημοσιονομικό κενό για την περίοδο
2013-2014». Βέβαια στο τέλος παραδέχεται την κατάληξη των πραγμάτων
επισημαίνοντας πως «οι συζητήσεις με τους εταίρους για την
επικαιροποίηση του προγράμματος συνεχίζονται. Σε κάθε περίπτωση, το
όποιο κενό έως το 2017, με τους στόχους που υπάρχουν σήμερα, θα καλυφθεί
με έλεγχο των δαπανών και με πρωτοβουλίες για βελτίωση της φορολογικής
συμμόρφωσης, αλλά και από την ορατή ήδη καλυτέρευση του μακροοικονομικού
κλίματος».
Αυτή η διατύπωση για την «καλυτέρευση» του κλίματος δείχνει τη «γραμμή»
του Στουρνάρα πρώτα να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις για πρωτογενές
πλεόνασμα και μετά να βγει ζητώντας βιώσιμη λύση για το χρέος. Μια
γραμμή που έχει έντονο πολιτικό χαρακτήρα και υπόβαθρο, μια και στην
κυβέρνηση υπολόγιζαν:
1 Να ανοίξουν την υπόθεση του χρέους μέχρι τα τέλη του χρόνου,
λαμβάνοντας υπόψη την πίεση του ΔΝΤ που μιλούσε για «έναρξη» τον
Νοέμβριο.
2 Να υπάρξει μια κοινή πολιτική απόφαση που να τοποθετεί
διαπραγματεύσεις σε σαφές χρονοδιάγραμμα με στόχο τη λήψη της απόφασης
στη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας στην Ένωση.
3 Με τον τρόπο αυτόν θα έρχονταν πιο μπροστά οι σημερινές εκτιμήσεις,
που έβλεπαν έναρξη των διαπραγματεύσεων τον Απρίλιο του 2014 (τότε είναι
υπολογισμένη σύνοδος ΔΝΤ, Ε.Ε. και ΕΚΤ, όπου θα διαμορφωθούν οι
προτάσεις για τη βιωσιμότητα του χρέους, οι οποίες θα παρουσιαστούν σε
Eurogroup που θα πραγματοποιηθεί μέχρι τα μέσα του 2014…).
4 Με τη ρύθμιση του χρέους (και όχι απλώς το πρωτογενές πλεόνασμα) ανά
χείρας ο Σαμαράς θα ένιωθε αρκετά ισχυρός για να προχωρήσει σε εκλογές.
Μάλιστα ο Έλληνας πρωθυπουργός έχει ενημερώσει για την πρόθεσή του αυτή
αρκετούς ξένους ηγέτες, προσδιορίζοντας μάλιστα και το αποτέλεσμα… Κάτι
λογικό βεβαίως από την πλευρά του Σαμαρά, ο οποίος ελπίζει ότι η μείωση
του χρέους θα παίξει σημαντικό ρόλο στη βελτίωση του κλίματος.
Απώτερος στόχος του σχεδιασμού αυτού είναι να μπορέσει η Ελλάδα να βγει
στις αγορές, έστω και για μικροποσά, το ταχύτερο δυνατόν. Φαίνεται όμως
ότι απ’ αυτό απέχουμε ακόμη αρκετά έτη φωτός.
Πρώτα απ’ όλα το Βερολίνο θεωρεί ότι μια ελληνική έξοδος στις αγορές με
τέτοιες προϋποθέσεις είναι μάλλον όνειρο θερινής νυκτός. Κυρίως, όμως,
δεν βιάζεται. Ο Σόιμπλε θα έβλεπε λογικότερη μια λύση στην υπόθεση του
ελληνικού χρέους κοντά στα τέλη του 2014. Βέβαια η Γερμανία δεν έχει
ακόμη κυβέρνηση και ορισμένοι θεωρούν ότι ένας άλλος υπουργός θα είχε
διαφορετική στρατηγική. Προς το παρόν, όμως, η στρατηγική της Γερμανίας
είναι αυτή και τη συμμερίζονται κι άλλοι Ευρωπαίοι, υπό την πίεση ή όχι
του Βερολίνου…
Στο ζήτημα του χρέους το ΔΝΤ «εξυπηρετεί» περισσότερο τη γραμμή του
Σαμαρά. Το Fiscal Monitor μπορεί να έβαλε φωτιές στον Στουρνάρα, αλλά
έκανε σαφές πως «χρειάζεται επιπλέον “κούρεμα” (στον επίσημο τομέα –
OSI), ώστε το δημόσιο χρέος να υποχωρήσει κάτω από το 124% του ΑΕΠ το
2020».
Μπορεί στην κυβέρνηση να θεωρούν ότι μπορούν να πάρουν… αμπάριζα από εδώ
για να πιέσουν για διαπραγματεύσεις, πολλοί όμως εκτιμούν ότι με τον
τρόπο αυτό το ΔΝΤ έριξε «μια τουφεκιά» για να βολιδοσκοπήσει τις
προθέσεις των υπολοίπων. Άλλωστε πρόκειται για εκτιμήσεις τεχνοκρατών
τις οποίες μπορεί και αργότερα να «μαζέψει». Και η αλήθεια είναι ότι την
περίοδο αυτή κανείς δεν θέλει να στενοχωρήσει τους Γερμανούς…
Το πρόβλημα λοιπόν για τον Σαμαρά είναι ότι ο σχεδιασμός του για εκλογές
με τη «στήριξη» μιας ρύθμισης για το χρέος ανά χείρας πιθανότατα πάει
πίσω. Και μαζί με αυτό οι διαφωνίες μεταξύ ΔΝΤ και Ένωσης καθιστούν
ασαφές (αλλά και επικίνδυνο) το πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να γίνει η
συζήτηση για ένα νέο «κούρεμα». Ιδιαίτερα δε για τους όρους και τις
προϋποθέσεις του.
Δύσκολο παιχνίδι
Βεβαίως, πολύ πριν φτάσουμε σε αυτό, θα χρειαστεί να αντιμετωπίσουμε την
τρόικα, που έρχεται στην Αθήνα τόσο για το θέμα του χρηματοδοτικού
κενού όσο και για την κατάρτιση του νέου Μεσοπρόθεσμου (2014-2017) και
τις λεγόμενες «παρεμβάσεις» των 5,5 δισ. ευρώ που θα περιλαμβάνει το
τελικό σχέδιο προϋπολογισμού του 2014.
Από τη Δευτέρα (εν αναμονή και της άφιξης του EWG) ο Άσμουσεν βγήκε να
κάνει το παιχνίδι ακόμα πιο δύσκολο: η Ελλάδα πρέπει να καλύψει το
σημαντικό χρηματοδοτικό κενό 5 με 6 δισ. ευρώ για την επόμενη χρονιά,
είπε. «Πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να κλείσει το χρηματοδοτικό κενό και
αυτό δεν μπορεί να γίνει με μετακύλιση ομολόγων ή οτιδήποτε που
αντιστοιχεί σε νομισματική χρηματοδότηση. Αυτό δεν είναι δυνατόν για την
ΕΚΤ και για το ευρωσύστημα», τόνισε.
Και ανεβάζοντας περισσότερο τον πήχη των συζητήσεων της ερχόμενης
εβδομάδας συμπλήρωσε: «Η αποστολή στην Ελλάδα για την ολοκλήρωση της
αξιολόγησης έχει διακοπεί και είναι θέμα των ελληνικών αρχών να κάνουν
αυτό που είναι απαραίτητο για να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση».
Τη σκυτάλη των δηλώσεων πήρε την ίδια ημέρα ο επικεφαλής του Eurogroup
Γερούν Ντάισελμπλουμ για να θολώσει περισσότερο την εικόνα. Μιλώντας για
το δημοσιονομικό κενό και το αν θα υπάρξουν νέα μέτρα το 2014 είπε ότι
είναι «πολύ νωρίς» να απαντήσει, δεδομένου ότι δεν τελείωσε η
αξιολόγηση. «Δεν μπορώ να μιλήσω με νούμερα, υπάρχουν δημοσιονομικά
θέματα», είπε, ενώ σημείωσε ότι του προκάλεσαν έκπληξη ορισμένα μεγέθη
που άκουσε πριν από το Eurogroup, αποστροφή η οποία προφανώς αφορούσε
τις δηλώσεις Άσμουσεν που προηγήθηκαν.
Είναι προφανές ότι για την κάλυψη του «χρηματοδοτικού κενού» δεν υπάρχει
ούτε ενιαία γραμμή ούτε και χρήματα. Με ορισμένες πηγές να μιλούν για
διαχωρισμό του κενού σε δύο περιόδους (2014 και 2015-16) και
χρηματοδότηση του δεύτερου με δάνειο (σ.σ.: πρόκειται για τις αποφάσεις
για ένα τρίτο δάνειο, για το οποίο μίλησε από την Ουάσιγκτον ο πρόεδρος
της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι) η κατάσταση δυσκολεύει…Μας ετοιμάζουν για «κούρεμα» καταθέσεων;
Ο φόβος των νέων μέτρων και τα αδιέξοδα στη χρηματοδότηση έδωσαν από
την περασμένη Δευτέρα μυθολογικές διαστάσεις στις αναφορές ότι το ΔΝΤ
έχει εξετάσει το ενδεχόμενο ενός «κουρέματος» της τάξης (έως) 10% στις
καταθέσεις. Οι διαρροές αναφέρουν ότι τέτοιοι σχεδιασμοί έχουν μελετηθεί
για 15 χώρες της Ευρωζώνης, ως εφάπαξ ενίσχυση στα δημοσιονομικά και
ώστε το χρέος να επανέλθει στα προ του 2007 επίπεδα. Ένας φόρος κρίσεως.
Το Ταμείο, που κάνει τη σχετική αναφορά στο Fiscal Monitor, δεν έσπευσε
να αποκλιμακώσει το θέμα. Κάτι που σε μερικούς κύκλους δημιούργησε την
αίσθηση ότι πρόκειται περί άσκησης προκειμένου να τσεκαριστούν οι
αντιδράσεις. Σε άλλους όμως διαμόρφωσε την εικόνα ότι δεν διαψεύσθηκε,
μια και είναι ένα ενδεχόμενο που εξετάζεται σοβαρά.
Άλλωστε και στην Κύπρο οι διαψεύσεις του επικείμενου «κουρέματος» των
καταθέσεων δεν οδήγησαν τελικά στην αποφυγή του. Αντιθέτως – και
σημειολογικά – το ίδιο ποσοστό ήταν και αυτό με το οποίο ξεκίνησε η
τρόικα το bail in στην Κύπρο, που τελικά οδηγήθηκε στο γνωστό αποτέλεσμα
μετά τους τραγικούς χειρισμούς των Κυπρίων.
Με την καταθετική βάση της Ελλάδας στα 162 δισ. ευρώ, ένα «κούρεμα» στο
10% θα απέφερε περί τα 16 δισ. ευρώ. Ένα ποσό τεράστιο, το οποίο επίσης
σημειολογικά… συμπίπτει με τα 16 δισ. του χρηματοδοτικού κενού της
τριετίας. Άραγε να είναι άσκηση νεύρων ή άσκηση επί χάρτου; Ο καιρός θα
δείξει και… μακριά από εμάς κάθε απόπειρα πρόβλεψης. Δημοσιογράφοι
είμαστε, όχι… χαρτορίχτρες!
το Ποντίκι
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου