Οι Αμερικανοί επανεξοπλίζουν τους κανίβαλους της Συρίας

Η μεγάλη γεωπολιτική σύγκρουση Ρωσίας - Δύσης στην Ουκρανία κυριαρχεί στη διεθνή επικαιρότητα, αφήνοντας στο περιθώριο μια σημαντική επέτειο: τη συμπλήρωση τριών χρόνων από την έναρξη της αρχικά ειρηνικής συριακής εξέγερσης, που γρήγορα έδωσε τη θέση της σε έναν εξαιρετικής αγριότητας εμφύλιο πόλεμο, με ολέθριες επιπτώσεις για τον άμαχο πληθυσμό και την περιφερειακή σταθερότητα.

Δεν υπάρχουν λέξεις ικανές να αποτυπώσουν το μέγεθος της καταστροφής. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, περίπου εκατόν πενήντα χιλιάδες Σύροι έχουν ήδη χάσει τη ζωή τους εξαιτίας των συγκρούσεων και εννέα εκατομμύρια άνθρωποι, γύρω στο 40% του συνολικού πληθυσμού, έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Από αυτούς, περίπου δυόμισι εκατομμύρια επιβιώνουν όπως όπως, σαν πρόσφυγες, σε γειτονικές χώρες. Τα τεθωρακισμένα και τα αεροπλάνα του καθεστώτος Ασαντ βομβαρδίζουν ανηλεώς πυκνοκατοικημένες περιοχές, αδιαφορώντας για τις απώλειες. Στο στρατόπεδο της ένοπλης αντιπολίτευσης κυριαρχούν συντριπτικά καιρό τώρα οι πιο εξτρεμιστικές οργανώσεις φανατικών τζιχαντιστών, ικανών για ανείπωτες πράξεις βαρβαρότητας, όπως η πρόσφατη εκτέλεση ενός επτάχρονου αγοριού που κρίθηκε ένοχο «αποστασίας» - με άλλα λόγια, το σκότωσαν για τη θρησκευτική πίστη των γονιών του.

Ανεξάρτητα από τον απολυταρχικό χαρακτήρα του καθεστώτος που είχε οικοδομήσει το κόμμα Μπάαθ, η προ εμφυλίου Συρία αποτελούσε ένα κοσμικό κράτος, όπου συνυπήρχαν χωρίς διακρίσεις ένα σωρό θρησκευτικές ομάδες. Με μια δημόσια διοίκηση οργανωμένη και αποτελεσματική για τα μέτρα της Μέσης Ανατολής, με τις κοινωνικές ανισότητες αισθητά χαμηλότερες από το σύνολο σχεδόν των αραβικών κρατών, με αρκετά αναπτυγμένη βιομηχανία και με μια σημαντική μεσαία τάξη, η Συρία, αν και παρίας της Δύσης, θεωρούνταν χώρα μέσου επιπέδου ανάπτυξης, με προοπτικές ανόδου. Σήμερα, καθώς ο εμφύλιος πόλεμος μπαίνει στον τέταρτο χρόνο του, τα περισσότερα εργοστάσια παραμένουν κλειστά, τα τρένα σκουριάζουν στις αποβάθρες και η ανεργία είναι γύρω στο 50%. Με τα μισά νοσοκομεία να έχουν καταστραφεί, χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν κάθε μήνα από καθ' όλα αντιμετωπίσιμες ασθένειες, ενώ οι εικόνες των σκελετωμένων παιδιών κόβουν την ανάσα του ξένου παρατηρητή.

Αποτελεί κοινή συνείδηση πλέον ότι δεν υπάρχει προοπτική στρατιωτικής επίλυσης του συριακού δράματος -με ή χωρίς εξωτερική επέμβαση- και ότι η λύτρωση θα μπορούσε να έρθει μόνο μέσω της πολιτικής οδού, με έναν ιστορικό συμβιβασμό μεταξύ του καθεστώτος Άσαντ και της αντιπολίτευσης, κάτι που προϋποθέτει, βέβαια, τη σύμπραξη των μεγάλων δυνάμεων και ιδιαίτερα των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας. Ελπίδες προς αυτή την κατεύθυνση είχαν γεννήσει η αποτροπή της επαπειλούμενης αμερικανικής στρατιωτικής επέμβασης και η συμφωνία της Γενεύης μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών, Τζον Κέρι και Σεργκέι Λαβρόφ, για το επίμαχο θέμα των συριακών χημικών όπλων. Ωστόσο η ρήξη μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας για το ουκρανικό πρόβλημα ανατίναξε τις γέφυρες συνεργασίας και επανέφερε στο προσκήνιο τα πιο άγρια σενάρια για το μέλλον της Συρίας.

Το Ριάντ

Την περασμένη Παρασκευή ο Αμερικανός Πρόεδρος, Μπαράκ Ομπάμα, επισκέφθηκε τη Σαουδική Αραβία, όπου είχε μακρά συνάντηση με το βασιλιά Αμπντά-λα, με κύριο θέμα το Συριακό. Σύμφωνα με τον αρθρογράφο της Washington Post Ντέιβιντ Ιγκνάσιους -ένα δημοσιογράφο με πολύ καλή πρόσβαση στο Πεντάγωνο-, η κυβέρνηση Ομπάμα υιοθέτησε πρόσφατα ένα μυστικό σχέδιο εκπαίδευσης και ενίσχυσης του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA), που εκπροσωπεί την πιο «μετριοπαθή» πτέρυγα των αντικαθεστωτικών ανταρτών και υποστηρίζεται επίσης από τον Οίκο των Σαούντ.

Συγκεκριμένα, προβλέπεται η εκπαίδευση ανδρών του FSA από κλιμάκιο της CIA και των αμερικανικών Ειδικών Δυνάμεων στην Ιορδανία, τη Βόρειο Σαουδική Αραβία και το Κατάρ και η παροχή ισχυρής βοήθειας στις «απελευθερωμένες ζώνες» που έχουν δημιουργήσει οι αντικαθεστωτικοί σε ορισμένες περιοχές της συριακής υπαίθρου.

Ανοιχτό φαίνεται να άφησε ο Μπαράκ Ομπάμα το ενδεχόμενο να δώσουν οι Αμερικανοί στον FSA αντιαεροπορικούς πυραύλους MANPAD. Κάτι τέτοιο ζητούσε επίμονα εδώ και αρκετό καιρό το Ριάντ, αλλά το Πεντάγωνο δίσταζε, καθώς φοβόταν ότι οι εν λόγω πύραυλοι πιθανόν να πέσουν σε «λάθος χέρια», σε τζιχαντιστές οι οποίοι σε λίγο καιρό θα πολεμούν τους ίδιους τους Αμερικανούς, όπως συνέβη και στο Αφγανιστάν. Το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού...

Είναι γνωστό ότι η βασιλική οικογένεια του Ριάντ βλέπει το συριακό εμφύλιο ως αδυσώπητο «πόλεμο μέσω αντιπροσώπων» τής Σαουδικής Αραβίας με τον υπ' αριθμόν ένα εχθρό της, το Ιράν, με έπαθλο την περιφερειακή ηγεμονία στον Περσικό Κόλπο. Ασφαλώς οι Σαουδάραβες θα προτιμούσαν άμεση αμερικανική επέμβαση στη Συρία, κατά το πρότυπο της Λιβύης. Η ματαίωση αυτής της προοπτικής από τον Ομπάμα μαζί με την προτίμησή του για διπλωματική επίλυση του ιρανικού προβλήματος και την ανοχή που επέδειξε έναντι των Αδελφών Μουσουλμάνων της Αιγύπτου επί Προεδρίας Μόρσι οδήγησαν τις σχέσεις Ουάσιγκτον - Ριάντ στο ναδίρ. Μένει να αποδειχθεί αν το σχέδιο του Πενταγώνου για μυστικές επιχειρήσεις στήριξης των αντικαθεστωτικών ανταρτών θα εξομαλύνει τις σχέσεις με την υπ' αριθμόν ένα πετρελαιοπαραγωγό χώρα του αραβικού κόσμου.

Σε κάθε περίπτωση, είναι μάλλον απίθανο το αμερικανικό σχέδιο να γείρει αποφασιστικά την πλάστιγγα στο συριακό εμφύλιο. Η ιστορία ανάλογων μυστικών επιχειρήσεων του παρελθόντος, με πιο χαρακτηριστική εκείνη της επέμβασης στον Κόλπο των Χοίρων, στην Κούβα, δεν εμπνέει αισιοδοξία. Έπειτα, ο FSA εμφανίζεται απελπιστικά απομονωμένος στο εσωτερικό της Συρίας, έχοντας να αντιμετωπίσει από τη μια πλευρά το στρατό του Άσαντ -ο οποίος, παρά τα τρία χρόνια του σκληρού εμφύλιου πολέμου, δεν εμφανίζει ιδιαίτερα ρήγματα- και από την άλλη τις ομάδες των σκληροπυρηνικών τζιχα-ντιστών, όπως το Μέτωπο Αλ Νούσρα και το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε. Μ' αυτά και μ' αυτά, ο συσχετισμός δυνάμεων συνεχίζει να μεταβάλλεται προς όφελος του Άσαντ: ύστερα από τη Χομς και το Κουσάιρ, ο κυβερνητικός στρατός πέτυχε προ δεκαημέρου άλλη μια στρατηγικής σημασίας νίκη, ανακαταλαμβάνοντας το Γιαμπρούντ, κοντά στα σύνορα με την Αίγυπτο, ενώ συνεχίζει να σφίγγει, αργά αλλά σταθερά, τον κλοιό γύρω από τους θύλακες των αντικαθεστωτικών στο Χαλέπι.

Η Τουρκία

Σε αυτό το σκοτεινό φόντο ήρθε να προστεθεί ο κίνδυνος άμεσης εμπλοκής της Τουρκίας στη συριακή κρίση. Το πρώτο μήνυμα ήρθε με την κατάρριψη συριακού Mig23 από τουρκικό F-16, πιθανότατα εντός συριακού εναέριου χώρου, στα σύνορα των δύο χωρών, Η κατάρριψη έγινε την ώρα που ο Ταγίπ Ερντογάν μιλούσε στη μεγάλη προεκλογική συγκέντρωση του κόμματος του στην Κωνσταντινούπολη, γεγονός που έκανε πολλούς να αναρωτηθούν μήπως η τουρκική κυβέρνηση αναζητά μια τεχνητή κρίση με τη Συρία για να λυτρωθεί από τα εσωτερικά της προβλήματα - σκάνδαλο δωροδοκιών, αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, ένταση μεταξύ Ταγίτ Ερντογάν και Αμπντουλάχ Γκιουλ.

Τη βαρύτατη αυτή υπόνοια ήρθε να ενισχύσει η πρωτοφανής διαρροή μέσω Διαδικτύου μυστικής σύσκεψης ανωτάτου επιπέδου στο υπουργείο Εξωτερικών με αντικείμενο πιθανή στρατιωτική επέμβαση στη Συρία, με πρόσχημα την προστασία του... τάφου του Σουλεϊμάν Σαχ, παππού του ιδρυτή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας!

Ανεξάρτητα από τη σκοπιμότητα της διαρροής -πιθανότατα έργο ξένης μυστικής υπηρεσίας-, εκεί' που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι ίδιο το περιεχόμενο της: ότι, δηλαδή, η κυβέρνηση Ερντογάν αναζητά προσχήματα για άμεση επέμβαση στο Συριακό εμφύλιο, ευελπιστώντας ότι έτσι αφενός θα ενισχύσει τα ερείσματά της στη γειτονική χώρα, αφετέρου θα βελτιώσει τις σχέσεις της με την Ουάσιγκτον, προσφέροντας τις υπηρεσίες της σε μια πολύ δύσκόλη για τους Αμερικανούς στιγμή.

Δεν είναι όμως καθόλου βέβαιο ότι η κυβέρνηση Ομπάμα θα δώσει το «πράσινο φως» στον Ερντογάν για έναν παρόμοιο τυχοδιωκτισμό, ο οποίος, πλην των άλλων, θα βοηθούσε τον Μπασάρ αλ Ασαντ να συσπειρώσει δυνάμεις κάτω από λάβαρο της πατριωτικής αντίστασης απέναντι στους επιγόνους των παλιών επικυρίαρχων, των Οθωμανών.

Πηγή: Πέτρος Παπακωνσταντίνου - "Επίκαιρα"