Καμία αμνηστία, σε κανέναν

Χαρίδημος Τσούκας
Τι κοινό έχουν οι ρυθμίσεις της παράνομης δόμησης, οι φορολογικές περαιώσεις, οι απαλλαγές των φυγόστρατων, και οι αμνηστίες των επαναπατριζόμενων καταθέσεων; Απάντηση: την αναξιοπιστία του κράτους.

Για να γίνω πιο συγκεκριμένος: καθένα από τα παραπάνω φαινόμενα συνιστά ένα επαναλαμβανόμενο «παίγνιο» μεταξύ κράτους-πολιτών. Στο «παίγνιο» αυτό το κράτος θέτει τους κανόνες με βάση τους οποίους οι πολίτες σχεδιάζουν τις συμπεριφορές τους. Όταν οι κανόνες δεν επιβάλλονται, δημιουργούνται κοινωνικές παθογένειες: αυθαίρετα, φοροδιαφυγή, διαφθορά, αποφυγή στράτευσης, κλπ. Όταν η διόγκωση της παθογένειας αποκτά τεράστιες διαστάσεις και δεν μπορεί πλέον να γίνει ανεκτή, τι κάνει το ελλαδικό κράτος; Αναθεωρεί τους κανόνες εκ των υστέρων! Σχεδιάζει ειδικές ρυθμίσεις, οι οποίες «ανακουφίζουν» τους παρανομήσαντες – και διαιωνίζουν την παθογένεια!

Προσέξτε: οι κανόνες εξακολουθούν να ισχύουν, αλλά οι ειδικές ρυθμίσεις σηματοδοτούν το πνεύμα με το οποίο εφαρμόζονται. Οι συνεπείς τιμωρούνται, αφού η συμμόρφωσή τους με τους κανόνες περιόρισε τα οφέλη που θα απολάμβαναν αν είχαν υιοθετήσει μια καθαρά ιδιοτελή συμπεριφορά. Οι παραβάτες επιβραβεύονται, αφού και άντλησαν τα οφέλη της μη συμμόρφωσης, και δεν έλαβαν τις προβλεπόμενες κυρώσεις.

Ποιο είναι το αποτέλεσμα της κρατικής αναξιοπιστίας στους πολίτες; Η υιοθέτηση της καιροσκοπικής συμπεριφοράς: «αποφεύγω όσο μπορώ τη συμμόρφωση, ευελπιστώντας σε ευνοϊκές ειδικές ρυθμίσεις αργότερα» (είπαμε: το «παίγνιο» είναι επαναλαμβανόμενο). Η συμπεριφορά της καιροσκοπικής μη συμμόρφωσης γενικεύεται: αν ο πυρήνας του κράτους συμπεριφέρεται αναξιόπιστα, γιατί να μη συμπεριφερθεί εξίσου αναξιόπιστα και ο πρύτανης, ο διευθυντής νοσοκομείου, ή ο διοικητής μιας ΔΕΚΟ; Ετσι διαβρώνονται βαθμιαία οι θεσμοί…

Πρέπει να αμνηστευθεί, για μια ακόμη φορά, ο επαναπατρισμός καταθέσεων από το εξωτερικό, όπως συζητεί η κυβέρνηση Σαμαρά; Εξαρτάται από το τι θεωρούμε ως μείζον πρόβλημα σήμερα. Αν θεωρήσουμε ότι το κύριο πρόβλημα είναι τα άδεια ταμεία, τότε κάθε ευρώ που εισρέει είναι χρήσιμο, άσχετα πώς αποκτήθηκε. Αν θεωρήσουμε ότι το κύριο πρόβλημα είναι οι συμπεριφορές που οδήγησαν στα άδεια ταμεία, τότε είναι πιο σημαντικό να αποτρέψουμε τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές, άρα να εφαρμόσουμε τους κανόνες – να επιμείνουμε, δηλαδή, στις αξίες που τους υποστηρίζουν - όχι να κάνουμε ειδικές ρυθμίσεις.

Ας μην κρυβόμαστε: η χρεοκοπία μας πρώτα είναι αξιακή-θεσμική και μετά οικονομική. Το δημόσιο συμφέρον υπηρετείται καλύτερα αν το κράτος, εμμένοντας στην εφαρμογή των κανόνων που θέσπισε, σηματοδοτήσει με τη συμπεριφορά του την αξιοπιστία. Τότε μόνο θα αναστραφεί ο καλλιεργημένος καιροσκοπισμός των πολιτών και θα αρχίσουν να γεμίζουν τα ταμεία. Καμία αμνηστία, λοιπόν, σε κανέναν. Οι κανόνες πρέπει να εφαρμόζονται. 


πηγη