Θα γίνει άραγε ποτέ η ΕΕ ομοσπονδία;

Κάποιοι φαντάζονται την μελλοντική ΕΕ ως μια νέα αυτοκρατορία ομοσπονδιακής μορφής, με ενιαία εσωτερική αγορά και υπερεθνική κοινωνική ομογενοποίηση. Η προοπτική αυτή όμως, αντιμετωπίζει τρία βασικά προβλήματα, τα οποία αποκλείουν κάθε τέτοια εξέλιξη και καλό είναι να μην ποντάρουμε και πολύ σε μια τέτοια ενιαία κατασκευή.

Πρώτον, η ΕΕ αποτελείται από διαφορετικά έθνη και όπως σωστά είπε ο παλιός αμερικανός πολιτικός Μπιουκάναν, τα διαφορετικά έθνη είναι διαλυτικά των αυτοκρατοριών και όχι συγκολλητικά. Πολύ δε περισσότερο, δεν μπορεί ποτέ να υπάρξει ομόσπονδη Ευρώπη, όταν στην καρδιά της ηγεμονεύει ο γερμανικός εθνικισμός. Δεύτερον, οι σύγχρονες κοινωνίες προχωρούν με ταχείς ρυθμούς σε απομαζικοποίηση, η οποία επίσης αποτελεί διαλυτικό στοιχείο ενιαίων μαζικών συνόλων. Τρίτον, χρόνο με το χρόνο οι κοινωνίες ανεβαίνουν σε ανώτερα επίπεδα πολυπλοκότητας, η οποία απαιτεί πολλές και γρήγορες αποφάσεις σε όλη την κλίμακα, κάτι που είναι αδύνατο να επιτύχει όχι μόνο μια κεντρική ηγεσία στις Βρυξέλλες, αλλά πλέον ούτε καν μια εθνική κυβέρνηση.  

Ας θυμηθούμε ότι το έθνος ήταν (αρχικά) μια “τεχνητή” κατασκευή της βιομηχανικής εποχής, που συνένωσε διαφορετικά μικρότερα κρατίδια και τοπαρχίες, προκειμένου να επιτευχθεί ενιαία αγορά, κάτω από ενιαία αρχή, ενιαίο νόμισμα και ενιαίο νομικό καθεστώς. Για να επιτευχθεί αυτό ήταν απαραίτητο να ομοιομορφοποιηθεί και να ομογενοποιηθεί η νέα μεγάλη κοινωνία, υπερτονίζοντας έντεχνα εκείνα τα κοινά συγκολλητικά στοιχεία των διάσπαρτων μαζών, που δημιούργησαν μια ενιαία εθνική συνείδηση.

Το ίδιο προσπαθούν να κάνουν σήμερα σε ακόμα μεγαλύτερη, σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Δηλαδή μια ενιαία Ευρωπαϊκή αγορά με μια ομοιομορφοποιημένη και ομογενοποιημένη ευρωπαϊκή κοινωνία με υπερεθνικά (ευρωπαϊκά) χαρακτηριστικά, εξαλείφοντας ή υποτιμώντας τα επιμέρους εθνικά χαρακτηριστικά. Το ίδιο εξάλλου πάει να γίνει και με την παγκοσμιοποίηση σε διεθνή κλίμακα. Αυτό αποδεικνύεται περίτρανα και από την ομολογία του Adrien Mexis, πρώην ανώτατου στελέχους του προσωπικού της Κομισιόν, ο οποίος αποκάλυψε ότι «αυτό που κάναμε ήταν να υπερασπιζόμαστε τα συμφέροντα των μεγάλων βιομηχανικών γκρουπ και των πολυεθνικών…την όλο μεγαλύτερη ενοποίηση και ομοσπονδιοποίηση, σε μια ομογενοποιημένη Ευρώπη, χωρίς ταυτότητες».

Εμπόδιο όμως προς αυτή την ευρωπαϊκή ομογενοποίηση είναι τα έθνη που δημιουργήθηκαν στην βιομηχανική εποχή. Ακόμα και να ήθελαν κάποια έθνη να εγκαταλείψουν την εθνική τους ταυτότητα, δεν πρόκειται αυτό να γίνει όσο υπάρχουν έθνη, όπως το γερμανικό, το αγγλικό, το γαλλικό κ.λ.π. που βλέπουν τα άλλα έθνη ως κατώτερα και θέλουν να ηγούνται εκείνα.

Με βάση τα πιο πάνω, η σημερινή ΕΕ (και κυρίως η Ευρωζώνη), περισσότερο είναι μια ευκαιριακή ένωση “αρπαχτής” για τις κυρίαρχες ευρωπαϊκές ελίτ, παρά μια ένωση ισότιμων κοινωνιών. Καλύτερα λοιπόν να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε τι θα κάνουμε ως Ελλάδα, αν υπάρξει πρόβλημα και όχι ως ομοσπονδιοποιημένη Ευρώπη. Ας σχεδιάσουμε επιτέλους ένα εναλλακτικό σχέδιο για ώρα ανάγκης.

Πέτρος Χασάπης